عصر خودرو- سامانه‌ای که با هدف تسهیل در رفت‌وآمد این گروه فراهم شده اما تنها به بخشی از افراد دارای معلولیت آن هم معلولیت شدید سرویس می‌دهد. این میان تعداد معلولان و خودروها تناسب ندارد و ۶۲ ون و ۶۰ اتوبوس مناسب‌سازی شده برای ۴ هزار عضو این سامانه کافی نیست. این درحالی است که در این یک دهه بر تعداد مشترکان اولیه سامانه اضافه نشده است و معلولان در صف انتظار پیوستن برای بهره‌مندی از خدمات این امکان ویژه هستند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از همشهری آنلاین، اگرچه آمار دقیق از تعداد معلولان شدید پایتخت در دسترس نیست اما کارشناسان، جمعیت توانیابان شهر را قریب به 100 هزار نفر برآورد کرده‌اند که این میان فقط 4 هزار نفر از سال 1391 که سامانه تردد حملونقل شهری جانبازان و معلولان دایر شده، فرصت نام‌نویسی برای استفاده از خدمات این مجموعه را پیدا کرده‌اند. متولیان سامانه اولویت خدمات‌دهی را برای معلولان شدید مدنظر داشته و در این مدت عضو جدید نگرفته‌اند. «شهرام مبصر» مدیرعامل یک مؤسسه خیریه و از معلولان ضایعه نخاعی تهران است که دغدغه تردد همنوعانش را دارد. او که تا اوایل امسال، مشاور معاون حملونقل ترافیک شهردار تهران هم بود دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد: «وجود سامانه حملونقل معلولان که یک دهه پیش تشکیل شد نقطه قوت است. اما قرار بود هر سال بر تعداد ون‌ها و اتوبوس‌های آن اضافه شود. اگرچه آن زمان هم60 دستگاه اتوبوس و 62 دستگاه ون مناسب‌سازی شده جوابگوی نیاز حدود 4 هزار نفر عضو سامانه نبود اما در این سال‌ها نیز تعداد خودروها افزایش نیافته و تناسب ندارد. متأسفانه آنقدر تعلل کردند و خودرو جدید نخریدند و بودجه‌ای که مصوبه شورای‌شهر بود، هزینه نشد که حالا قیمت هر خودرو از حدود 200 میلیون تومان آن زمان به حدود یک میلیارد و نیم رسیده است.»
وعده‌هایی که محقق نشد
افزایش ظرفیت ناوگان حملونقل شهری جانبازان و معلولان قرار بود هر سال انجام شود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد امکانات این سامانه همچنان در همان وضعیت روزهای اول درجا می‌زند. شاهد این ادعا صحبت‌های مادر یکی از توانیابان است که می‌گوید: «تعداد ون‌ها به اندازه کافی نیست و رانندگان در یک مسیر چند فرد را سوار می‌کنند که حتی مقاصدشان هم یکی یا نزدیک هم نیست. به همین دلیل مسافران معمولاً دیر به مقصد می‌رسند. درحالی که همین معطلی‌ها منجر به از دست رفتن نوبت پزشک، کاردرمانگر و تحمیل هزینه رفت‌وآمد به برخی از خانواده‌ها می‌شود. ماشین‌ها اکثراً به دلیل خرابی و فرسودگی، سرویس‌دهی‌شان کم شده است.» مبصر نیز دراین‌باره تأکید می‌کند: «سال 1395 شورای اسلامی شهر تهران تصویب کرد 60 دستگاه ون جدید به سامانه اضافه کنند اما به نتیجه نرسید. همچنین سال گذشته با شهردار وقت تهران صحبت و نامه‌نگاری کردیم. در نهایت قرار شد30 دستگاه با صرف بودجه 10میلیارد تومانی خریداری شود. امسال هم مصوبه‌ای صادر شد تا 20میلیارد تومان به بودجه قبلی اضافه شود؛ یعنی حدود 30 میلیارد تومان و تا 12 آذر ماه، روز جهانی معلولان خودروهای جدید را تحویل سامانه دهند. اما تاکنون این موضوع محقق نشده است. نمی‌دانیم چرا نخریدند، درحالی که پول و دستور بود.»
لغو شدن‌های‌گاه و بیگاه
لغو درخواست‌ها یکی از دغدغه‌های اصلی معلولان و خانواده‌های آنهاست. مادر یکی از مشترکان این سامانه با گلایه از وضع موجود می‌گوید: «چند روز پیش قرار بود ساعت 13:30 خودرو دنبال ما بیاید اما راننده زنگ زد و گفت یک مشترک دیگر هم دارد که باید دنبالش برود. در 2 مسیر مختلف بودیم و نهایت ساعت 15:15 پیش ما رسید. حدود ساعت 17 یعنی در زمان برگشت ما هم راننده گفت که تا ساعت 19:30 نمی‌رسد. باتوجه به سردی هوا، امکان منتظر ماندن برایمان مقدور نبود و مجبور شدیم با پرداخت 52 هزار تومان کرایه به خانه برگردیم. در این سامانه باید براساس نیاز به ما سرویس دهند، نه هر زمانی که خودشان دوست دارند. حتی هفته گذشته هم سرویس درمانی پسرم را لغو کردند و گفتند ماشین خراب شده که منجر به تغییر زمان معاینه و گرفتن دوباره نوبت و منتظر ماندن در فهرست انتظار پزشک و بی‌نظمی در برنامه‌هایمان شد. برای لغو کردن سرویس‌ها آن هم لحظه آخر باید پاسخگو باشند.» «امین معینی» یکی دیگر از مشترکان هم تأکید می‌کند: «در این مدت آنقدر سرویس‌ها را لغو کرده یا زمان آن را تغییر داده‌اند که از استفاده خدمات پشیمان شده‌ام. متأسفانه سرویس‌ها مناسب نیست و بیشتر اوقات چیدمان طوری است که به موقع به مقصد نمی‌رسیم.»
مشترکان در فهرست انتظارند
در حال حاضر معلولان بسیاری می‌خواهند از امکان موجود بهره‌مند شوند. اما مبصر می‌گوید: «فقط معلولان شدید و تعدادی از نابینایان می‌توانند از خدمات این سامانه استفاده کنند. درحالی که معلولیت‌های مختلف ذهنی، حسی و جسمی‌ـ حرکتی در سطوح خفیف، متوسط و شدید داریم و از میان آنها فقط به معلولیت‌های شدید جسمی‌ـ حرکتی و نابینایان خدمات ارائه می‌شود. مشترکان در صف انتظار ورود به سامانه قرار دارند. با اخذ راهکارهایی می‌توان آنها را عضو کرد.» بانوی جوانی که چند روز پیش درخواستش را برای استفاده از این خودرو برای سامانه ارسال کرده است دراین‌باره می‌گوید: «از وقتی این ون‌ها را برای تردد معلولان در نظر گرفته‌اند، حضور ما در شهر، آسان و از طرف دیگر ارزان‌تر شده است. اما کاش این خودرو هر روز در دسترس همه معلولان بود. اکنون استفاده از خدمات آن محدود است و برای انجام کارهای فوری امکانپذیر نیست. چون باید 48 ساعت قبل پیامک درخواستمان را اعلام کنیم تا به آن رسیدگی شود. اگر ما ناگهان حالمان وخیم شود یا بیمار شویم، امکان استفاده از سرویس درخواست خودرو فوری را نداریم.»
ون و اتوبوس‌های فرسوده
اتوبوس‌ها و ون‌هایی که سال‌ها پیش نور امید را در دل توانیابان برای تسهیل تردد معلولان و جانبازان روشن کرده بودند تقریباً پس یک دهه دویدن در خیابان‌ها از نفس افتاده اند وگاه و بیگاه آنها را به مقصد نمی‌رسانند و حالا به یکی از دغدغه‌های معلولان تبدیل شده‌اند. مبصر می‌گوید: «تعدادی از اتوبوس‌های شهری فرسوده و قدیمی را به این سامانه دادند که مناسب‌سازی شد. یعنی تعدادی از صندلی‌های آن را جمع کرده‌اند تا امکان استقرار ویلچر فراهم شود و بالابر نصب کرده‌اند. اکنون بسیاری از خودروها خراب می‌شوند و نمی‌توانند سرویس‌دهی خوب به متقاضیان بدهند. باتوجه به بررسی که از نزدیک داشتم، خودروهایی هم که سرویس می‌دهند به دلیل فرسودگی، هر لحظه ممکن است از سرویس‌دهی خارج شوند. به همین دلیل متأسفانه نارضایتی از سامانه بالاست. به تازگی بارها با مشترکان از سامانه تماس گرفته و گفته‌اند ماشین خراب شده و خودشان بروند. درحالی که قول مساعد برای جابه‌جایی افراد داده بودند. البته این مشکل به مدیریت سامانه برنمی‌گردد. چون با این تعداد ون فرسوده نمی‌توان به مشترکان سرویس خوب ارائه داد و آنها به دنبال اورهال کردن و تعمیر سریع ماشین‌های خراب هستند. مشکل اصلی همان فرسودگی و تناسب نداشتن تعداد خودروها و مشترکان است.»
مدیر سامانه حملونقل شهری جانبازان و معلولان تهران: 4 هزار مشترک و 122 ون و اتوبوس مناسب‌سازی شده داریم
سامانه حملونقل جانبازان و معلولان زیرنظر شرکت واحد اتوبوسرانی تهران فعالیت دارد و «سعید سعیدی مبین» مدیر این سامانه در محله طرشت است. او درباره روند فعالیت سامانه می‌گوید: «درخواست خودرو از سامانه تردد جانبازان و معلولان پیامکی است و افراد 48 ساعت قبل باید درخواست خود را بین ساعت 21 تا 24 اعلام و در آن چند آیتم مانند کد اشتراک، مبدأ، ساعت رفت و برگشت، داشتن همراه یا نداشتن و... را ارسال کنند. پایان شب برای چیدمان و ساماندهی سفرها برنامه‌ریزی می‌شود. این بازه زمانی برای جمع‌آوری درخواست‌ها و ساماندهی و ارائه سرویس بهتر به آنهاست. بعد از دریافت پیامک تا ساعت 13روز قبل از حرکت اگر با فرد تماس نگرفتیم یعنی درخواستش با موفقیت ثبت شده است و روز بعد خودرو برای جابه‌جایی درست در همان ساعت و مکان مشخص شده مراجعه خواهد کرد. رانندگان براساس برنامه دریافتی افراد را سوار می‌کنند و به مقصدشان می‌رسانند.»
کمبود خودرو داریم
سامانه تردد جانبازان و معلولان از سال 1391 با 60 دستگاه اتوبوس و 62 دستگاه ون مناسب‌سازی شده، آغاز به کار کرده و ظرفیت هر ون متناسب با نوع آن از 3 تا 5 ویلچر و اتوبوس‌ها 12 تا 20 ویلچر متغیر است. سعیدی‌مبین می‌گوید: «با توجه به گستردگی شهر تهران در قسمت‌های مختلف شرق، جنوب، غرب و مرکز پایتخت خودرو داریم تا به این گروه سرویس مناسب و به موقع ارائه دهیم. همچنین با 160مؤسسه جانبازان و معلولان در ارتباط هستیم و خطوط را با نظر آنها راه‌اندازی می‌کنیم. از آنجا که هزینه حملونقل برای معلولان در شرایط عادی خیلی گران است، سهولت و ارزان بودن این سامانه باعث افزایش تقاضا از مجموعه شده است. اما به دلیل کمبود خودرو با محدودیت‌هایی مواجهیم. اکنون هزینه استفاده معلولان از این خودروها برای هر سفر 2 هزار تومان است.»
ظرفیت ناوگان معلولان افزایش نیافته است
سامانه حملونقل معلولان طی سال‌های اخیر عضو جدید نگرفته است. سعیدی‌مبین درباره علت این موضوع می‌گوید: «چون در این سال‌ها بر تعداد خودروهای ما اضافه نشده است نمی‌توانیم به بیش از 4 هزار نفری که همان سال اول راه‌اندازی سامانه ثبت‌نام کرده‌اند، سرویس ارائه دهیم. برای ما اهمیت دارد که حداقل این افراد بتواند از امکانات خوبی بهره‌مند شوند. البته در این مدت 200 نفر به ظرفیت مجموعه اضافه کرده‌ایم و با انجام کارهایی مثل کریدوربندی، ناحیه‌بندی و هم‌مسیر قرار دادن افراد توانستیم ظرفیت تردد تعداد بیشتری را فراهم کنیم، اما اولویت ما معلولان ویلچری است. چون سخت‌تر از سایر معلولان در شهر رفت‌وآمد می‌کنند. با توجه به ارتباط نزدیک ما با توانیابان، آنها خواستار توجه بیشتر در زمینه حملونقل عمومی و مناسب‌سازی شهر برای رفت‌وآمدشان هستند. افزایش ظرفیت کمک خواهد کرد تا بتوانیم افراد جدید را تحت پوشش قرار دهیم. چون اکنون افراد بسیاری در فهرست انتظار قرار دارند. اگر برای تردد معلولان هم یارانه تعلق بگیرد و همپای افزایش ناوگان حملونقل شهری امکانات جانبازان و معلولان هم توسعه یابد، می‌توانیم خدمتگزار بهتری برای آنها باشیم. این میان اضافه کردن 80 دستگاه اتوبوس و 100 دستگاه ون می‌تواند حملونقل حداقلی را برای معلولان تهران فراهم کند. البته قرار است 20 دستگاه به امکانات این سامانه افزوده شود. در کنار آن باید مدهای مختلف حملونقل نیز مدنظر قرار گیرد تا سیستم حملونقل عمومی در دسترس همه جانبازان و معلولان باشد و شهر به گونه‌ای طراحی شود که آنها هم بتوانند از امکانات موجود استفاده کنند.»
شهرداری دست تنهاست
درمان، آموزش و کار 3 اولویتی است که یک فرد جانباز یا معلول می‌تواند برای درخواست خودرو از سامانه اقدام کند. مدیر سامانه حملونقل جانبازان و معلولان پایتخت می‌گوید: «با نظر گرفتن اولویت‌های درمانی، آموزشی و کار، چیدمان را انجام می‌دهیم. با توجه به امکانات محدود نمی‌توانیم هر روز به آنها خدمات ارائه دهیم. همه روزهای هفته تقاضا زیاد است و برای کارهای فوری امکان ارائه سرویس نداریم. شماره 6305 نیز راه ارتباطی توانیابان با سامانه تردد است. از آنجا که شهرداری متولی حملونقل شهری است در حوزه معلولان و جانبازان وارد شده ولی دست تنهاست. باید در این زمینه فکر اساسی شود. دولت، بهزیستی، امور ایثارگران و حتی بخش خصوصی و شرکت‌های خودروسازی در کنار ما قرار بگیرند تا بتوانیم خدمات بیشتری ارائه دهیم.»
