عصر خودرو- روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش در حاشیه حوادث اخیر رانندگی و تلفات سنگین و تلخ آن با انتشار گزارشی علاوه بر ارایه دلایل رخداد این حوادث برای پیشگیری و مهار این معضل به ارایه راهکارهایی در این زمینه پرداخت.
به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو»به نقل از ایرنا ،در این گزارش که در شماره چهارشنبه 27 مرداد 1395 هجری خورشیدی بخش نخست آن به قلم فاطمه یار محمدی منتشر شد، آمده است: همه تدارکات را برای برگزاری مراسم عروسی اش آماده کرده و منتظر بودند تا به خانه اش برسد، اما راننده اتوبوسی که سوارآن بود، از دل پرآشوب اش خبر نداشت و با چشمانی خواب آلود رانندگی می کرد و در نهایت متأسفانه شد آن چه نباید می شد!
حکایت قربانیان حوادث جاده ای درایران، مثنوی هفتاد من کاغذاست و چه سرمایه هایی که براثر بی احتیاطی ها، ندانم کاری ها و نبود امکانات از میان رفته اند و خانواده هایی را داغدار کرده اند. در نهایت، همه فقط از وقوع حوادث رانندگی اظهار تأسف می کنند و مقصر اصلی این حوادث را رانندگان ووضعیت نامناسب جاده ها می دانند، حال آن که باید دانش مان را برای بالا بردن فناوری های کنترلی و نظارتی در صنعت خودرو و ساخت جاده ها، بالا ببریم. به تازگی فیلمی در شبکه های مجازی درباره خودرو تریلر بنزی به نمایش درآمده است که راننده با استفاده از فن آوری بالای آن، می تواند درزمانی که احساس می کند نیاز به استراحت دارد، می تواند سیستم تریلر را خودکار و به نحوی تنظیم کند که بتواند دقایقی چشمان اش را به روی هم بگذارد و خودرواش نیز با سرعت مناسب، به حرکت خود ادامه دهد!
اینکه خودروسازان داخلی ما به دنبال سود آوری بیشتر هستند و استفاده از فن آوری های نوین درخودروهای تولیدی آن ها کمتر دیده می شود نیز، قصه ای قدیمی است. انگار موتور ذوق و هنرایرانی در رسیدن به علم و تکنولوژی تولید وسایلی که شب و روز از آن ها استفاده می شود، خاموش شده است که به عنوان مثال، محصول یکی از خودروسازان کشور با این که بیشترین شمار کشته ها را دارد، اما همچنان با همان بدنه و سیستم، تولید و به بازار عرضه می شود.
**نقش خطای انسانی در حوادث جاده ای
آمار نشان می دهد، در 2 ماهه نخست امسال، 2543 نفر درحوادث رانندگی جان خود را از دست دادند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات حوادث رانندگی 2609 نفر اعلام شد، 2.5 درصد کاهش داشته است، با این حال ایران در زمینه تصادفات رانندگی دردنیا همچنان پیشتاز است! سردار اسکندر مؤمنی ـ فرمانده اسبق پلیس راهور نیروی انتظامی 2 سال پیش اعلام کرده بود، در کشور ما به ازای هر 100 هزار خودرو، 6.5 نفر در حوادث رانندگی کشته می شوند و این درحالی است که میانگین جهانی آن 7.5 نفر است و این یعنی آمار ایران فقط کمی از متوسط جهانی پایین تر است. در ایران با بیش از 27 میلیون خودرو، سالانه 17 هزار نفر به دلیل تصادفات جاده ای جان شان را از دست می دهند که آماری قابل تأمل است.
سرهنگ عین الله جهانی ـ معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا هم با بیان اینکه دربیشتر تصادفات جاده ای، بسته به شرایط محیطی و جاده ای، خطای انسانی بیش از 70 درصد نقش دارد و 30 درصد باقی مانده هم سهم «جاده» و «خودرو» است، می گوید: درتصادفی که در جاده چالوس رخ داد و متأسفانه 16نفر کشته شدند، راننده، توانایی کنترل وسیله نقلیه را نداشته و از سرعت مطمئنه تخطی کرده و بی احتیاطی او، علت اصلی حادثه بوده است، یعنی عاملی که در اغلب تصادفات، هم نقش اول را ایفا می کند. در این حادثه، وسیله نقلیه به پهلوی سمت راست واژگون می شود و برخورد با تیر برق فشار قوی، شدت جراحات و صدمات را افزایش می دهد.
این کارشناس پلیس اضافه می کند: اما در تصادف سربازان در جاده سیرجان به نی ریز فارس و کشته شدن 20 نفر، علاوه بر خطای انسانی، پایانه مسافربری هم 25 درصد تقصیر داشته، چون کنترل های فنی لازم روی وسیله نقلیه انجام نشده بوده است. فعالیت این پایانه با توجه به نظر کمیسیون تخصصی برای یک سال به حالت تعلیق درآمده و این تعاونی از هر نوع فعالیت محروم شده است.
**بازدارندگی جرایم رانندگی
سرهنگ جهانی، درباره نقش بازدارندگی جرایم رانندگی ادامه می دهد: افزایش جرایم رانندگی در سال 94 در همه تخلفات اعمال شد، اما نمی توان گفت که این تصمیم توانسته است جلوی تصادفات را بگیرد. پلیس هم نمی تواند قدم به قدم خودروها را کنترل کند، اما سرنشینان خودروهای عمومی می توانند با شماره تلفن های 110 و 120 به محض دیدن تخلف و بی احتیاطی راننده، با یک پیامک پلیس را به موقع در جریان بگذارند. البته همه وسایل نقلیه مسافربری با GPS کنترل و تخلفات رانندگان آن ها ثبت می شود. حتی قبل از خروج از ترمینال، مدیر فنی خودرو را از همه نظر کنترل می کند و سپس اجازه خروج می دهد، چراکه اگر تصادف منجر به جرح و فوت اتفاق بیفتد، تعاونی مربوطه در کمیسیونی متشکل از نمایندگان وزارت راه و ترابری، پلیس و اتحادیه ذی ربط باید پاسخگو باشد و در حقیقت عواقب حادثه، دامان همه را می گیرد.
معاون پلیس راهور ناجا تاکید می کند: در هر حادثه ای، 4 ضلع «جاده»، «راننده»، «وسیله نقلیه» و «شرایط محیطی» دخیل است، اما سهم هر کدام از آنها با توجه به حادثه، متغیر می شود.
سرهنگ محمدحسین حمیدی ـ رئیس پلیس راه ناجا، معتقداست در فصول آغازین سال به دلیل حجم بالای سفرها، آمار تصادفات به طور طبیعی افزایش می یابد. وی می افزاید: در دهه اخیر به علت اطلاع رسانی و بالا رفتن آگاهی های مردم، حدود 12 درصد از حجم تصادفات ناوگان مسافربری جاده ای کاهش یافته است و پلیس نیز کنترل و نظارت های خود را افزایش داده است، اما بهبود نسبی شرایط محیطی، جاده ها و خودروها نیز دراین میان بی تأثیر نبوده است.
رئیس پلیس راه ناجا، با بیان اینکه در بعضی جاده ها، اختلاف زیادی بین حاشیه راه و سطح جاده وجود دارد، می گوید: متأسفانه در بعضی جاده های قدیمی، به دلیل همین اختلاف سطح، خودرو واژگون می شود و تلفات زیادی به بار می آورد، ما موردی داشتیم که نقص لاستیک، با وجود آنکه ظاهر سالمی داشته، منجر به انحراف خودرو شده و به علت همین اختلاف سطح، 100 درصد تلفات داده است.
**بیشترین قربانیان حوادث رانندگی
دکترایرج حریرچی ـ قائم مقام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار می دارد: تصادفات رانندگی عامل نخست مرگ در سنین 15 تا 29 سال است وتصادفات در کل کشور، علت سوم و در برخی از استان ها، عامل دوم مرگ و میرها است، در حالی که این عامل در جهان در رتبه نهم است.
وی با اشاره به اینکه ایران هشتمین کشور جهان از نظر میزان مرگ و میرهای ناشی از تصادفات رانندگی است، اضافه می کند: 6 کشور آفریقایی و یک کشور آسیایی از ما در این زمینه جلوتر هستند. در ایران از هر 100 هزار نفر 17 نفر در نتیجه تصادفات رانندگی می میرند که متأسفانه بیشتر آن ها جوان هستند. اما این رقم در سوئد 2.8 و در هلند 3 و 4 دهم نفر است.
وی با بیان اینکه هر سال حدود 10 هزار نفر از جوانان کشور در تصادفات رانندگی کشته می شوند، می افزاید: خطای انسانی، کیفیت خودرو و جاده ها، نظارت و نوع رسیدگی به مجروحان، از علل اصلی تصادفات و سوانح رانندگی در ایران است.
قائم مقام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تاکید بر اینکه باید با عزم ملی و همکاری همه سازمان ها و هموطنان، آمار حوادث رانندگی کاهش یابد، اظهار می دارد: کشور ما در سازمان ملل تعهد داده است که تا سال 2020 میلادی، حوادث ترافیکی و مرگ و میرهای ناشی از آن را 50 درصد کاهش دهد.
بر اساس آمارهای موجود، خودروهای سبک و سنگین در ایران تا 100 برابر بیش تر از برخی کشورهای دنیا با یکدیگر برخورد می کنند. به عنوان مثال، در انگلستان با وجود اینکه تا 3 برابر بیشتر از ایران خودرو وجود دارد، تعداد تصادفات رانندگی تا 32 برابر کمتر است. یعنی می توان گفت به نسبت خودروهای ایران، حدود 100 برابر بیش تر از انگلستان تصادفات رانندگی رخ می دهد.
**حضور14دقیقه ای
دکتر امین صابری نیا ـ رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور می گوید: بیش از 2 میلیون و 600 هزار ماموریت از سوی اورژانس در سال 1394 در سراسر کشور انجام شد. که در 2 بخش شهری و جاده ای بوده است.
وی با بیان اینکه متوسط حضور امدادگران اورژانس در جاده ها 14 دقیقه و در شهرها 8 دقیقه است، می افزاید: در شهرهای بزرگ به دلیل سنگینی ترافیک، فرم شهرسازی و نبود خطوط امدادی، به عدد 8 دقیقه نرسیده ایم، ولی در شهرهای متوسط و کوچک عملاً متوسط 8 دقیقه تحقق یافته است.
**هزینه های اقتصادی و اجتماعی
حوادث رانندگی علاوه بر زیان های بسیار اجتماعی، ضررهای اقتصادی هنگفتی نیز دارد. طبق آمار، کشورمان روزانه 320 میلیارد ریال ضررهای اقتصادی ناشی از تصادفات رانندگی را متحمل می شود. مرکز پژوهش های مجلس در گزارش خود از تصادف های جاده ای، برآورد کرده است که هزینه های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی معادل 8 درصد
تولید ناخالص داخلی است. به این اعداد و ارقام اضافه کنیم؛ هزینه درمانی سالانه 11 هزار میلیارد ریالی افرادی که بر اثر تصادف مصدوم شده اند، دیه 1800 میلیون ریالی هر فرد کشته شده در تصادفات و هزینه 2800 میلیون ریالی هر معلول ناشی از تصادف های جاده ای. اگر بخواهیم به نوعی برای روشن شدن ابعاد موضوع این هزینه ها را با دیگر هزینه های ساخت و ساز در کشور مقایسه کنیم، با این پول می توان 78 مدرسه ساخت که در مجموع 1009 کلاس درس دارند و همچنین به بیش از 800 هزار زوج جوان، تسهیلات ازدواج داد.
**هشیاری رانندگان در جاده ها
براساس نظر کارشناسان اجتماعی،عوامل ایجاد تصادفات رانندگی و جاده ای همان طور که می توانند در مواردی شرایط را بهبود بخشند، از طرف دیگر می توانندسبب تشدید خسارات شوند و خطر را افزایش دهند. برای نمونه، اگر انسان خطا کند، یک راه ایمن می تواند خسارت وارده و به ویژه خطرات جسمی را کاهش دهد و خلاف این امر نیز می تواند اتفاق بیفتد. گاهی ممکن است وسیله نقلیه یا راه، ایمن نباشد که در این حالت، هوشیاری راننده و عامل انسانی می تواند احتمال بروز تصادفات را کاهش دهد. در نتیجه باید ابزار لازم در ایمنی راه و وسیله نقلیه بیش تر مورد استفاده قرار بگیرد و در راستای پوشش خطای انسانی باشد، اما از آن طرف نباید از تأثیر آموزش و فرهنگ سازی در عامل انسانی نیز غافل شد.
**مشکلات موجود
بر اساس نظر کارشناسان، به طور کلی هر تصادفی که رخ می دهد، بر اثر 4 عامل انسان، جاده، وسیله نقلیه و محیط است. جاده و راه های کشور در بسیاری از مناطق و به خصوص در مناطق کویری، جنگلی و کوهستانی، با ایرادهای جدی ساختاری مواجهند که برخی از آن ها اصلاح پذیر نیست و نیازمند تغییر زیر ساخت ها است. در حالی که باید دانست جزای یک اشتباه رانندگی، مرگ نیست و جاده باید فرصت جبران اشتباه را به راننده بدهد.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده توسط کارشناسان اداره راهور پلیس راهور، در سال 93 نزدیک به 156 هزار تصادف در جاده های کشور ثبت شد که 54 هزار مورد آن که نزدیک به یک سوم کل تصادفات را تشکیل می داد، ناشی از مشکلات مربوط به جاده ها بود.در این میان حدود 81 هزار تصادف که نزدیک به نیمی از کل تصادفات جاده ای سال 93 را شامل می شود، از اشتباهات انسانی سرچشمه گرفته است.
کارشناسان معتقدند که وضعیت هندسی جاده ها، یکی از اصلی ترین عوامل تصادفات جاده ای است و رسیدگی به این موضوع خارج از کنترل پلیس و در حوزه اختیارات و فعالیت های وزارت راه است.
یکی دیگر از مشکلات جاده های کشور مربوط به جاده های روستایی است. به این معنا که بیش تر جاده های فرعی روستایی ایران، نیازمند تسطیح و شن پاشی است و راه های اصلی روستایی نیز نیازمند عملیات بهسازی و آسفالت است. متاسفانه جاده های بخش قابل توجهی از روستاها و حتی برخی از شهرهای کوچک کشور، نامناسب است و دسترسی به آنها بر اثر تغییرات محیطی و آب و هوایی و از جمله بارندگی، سرما، توفان و باد شدید یا مه گرفتگی، امکان پذیر نیست. به گونه ای که در ایامی از سال ارتباط این مناطق با جاده ها و شهرهای بزرگ کشور قطع می شود و مسافران در این جاده ها، در راه می مانند.
مورد دیگر، وجود مشکل در روشنایی جاده ها است. کمبود یا نبود علایم رانندگی و شب نما نبودن بسیاری از آنها، نبود یا وجود اشکال در گاردریل و استفاده نکردن از گاردریل های فنری، نبود امکانات جدا کننده مسیرهای رفت و برگشت در تعدادی از جاده های کشور و مشکلات آسفالت و آب گرفتگی، از جمله مشکلاتی است که موجب نا امن شدن جاده های کشور می شود.
**چرا رانندگان خواب آلود می شوند؟
بررسی حوادث رانندگی نشان داده است که تعداد زیادی از رانندگانی که دچار سوانح رانندگی شده اند، برای بیش از 10 ساعت پیاپی رانندگی کرده بودند و در واقع علت اصلی خواب آلودگی های زمان رانندگی، کم بودن ساعات خواب و بی خوابی های زیاد پیش از رانندگی بوده است. به همین دلیل است که قانون، حداکثر زمان رانندگی در طول شبانه روز برای رانندگان کامیون ها را 10 ساعت و برای رانندگان اتوبوس ها 8 ساعت تعیین کرده است که در مورد رانندگان وسایل نقلیه حمل و نقل عمومی بار و مسافر، اعمال می شود.
بی خوابی های شبانه می تواند موجب خواب آلودگی و پرخوابی در روز بعد شود. افرادی که به صورت شیفتی کار می کنند و کسانی که داروهای محرک مصرف می کنند یا دچار بیماری های اعصاب و روان هستند نیز در این گروه جای دارند.
برخی از عملکردهای طبیعی و شرایط فیزیولوژیک بدن نیز می توانند سبب خواب آلودگی شود، که از جمله آن ها می توان به پُرخوری و بخصوص مصرف زیاد غذاهای چرب و یا تخمیری مانند دوغ، که زمینه را برای چرت زدن و خواب آلودگی مهیا می کنند، اشاره کرد. در بسیاری از کشورهای جهان، مصرف مشروبات الکلی یکی از عوامل اصلی تصادفات رانندگی است. الکل و مواد مخدر که تضعیف کننده های سیستم عصبی مرکزی و مغز هستند، می توانند با ایجاد خواب آلودگی و گیجی، زمان تصمیم گیری و عکس العمل رانندگان را افزایش دهند و موجب افزایش احتمال وقوع تصادفات شوند.مصرف برخی از داروهای آرام بخش و خواب آور مثل دیازپام یا داروهای حاوی کدئین و نیز داروهای ضدحساسیت (آنتی هیستامین) نیز گیجی و خواب آلودگی راننده را در پی دارد.
**رانندگان معتاد!
ترک داروهای محرک و یا ایجاد تحمل نسبت به این داروها، موجب خواب زیاد و افسردگی می شود. برخی از رانندگان معتاد به این داروها وقتی در شرایط خاصی قرار می گیرند که امکان مصرف این قرص ها را به هر دلیل ندارند، مثلا راننده ای که در جمع خانواده یا مسافران امکان مصرف این قرص ها را ندارد، دچار خواب آلودگی می شود و احتمال تصادف در زمان رانندگی در او بیشتر می شود. همچنین قطع نوشیدن چای و قهوه زیاد هم می تواند از علل پرخوابی و خواب آلودگی به هنگام رانندگی باشد.
خواب آلودگی می تواند نشانه ای از بیماری های جسمی مانند نارسایی کلیه، نارسایی قلبی و بیماری های تنفسی و برخی بیماری های دیگر باشد.افسردگی شدید تقریبا همیشه با نوعی از اختلالات خواب همراه است. مصرف برخی از داروها در بیمارانی که دچار مشکلات اعصاب و روان هستند نیز سبب تشدید خواب آلودگی می شود. ضرورت دارد این بیماران تحت نظر پزشک قرار گیرند و تا زمانی که پزشک معالج صلاح نمی داند، از رانندگی اجتناب کنند.
«نارکولپسی» نوعی اختلال خواب است که عموما در دوران نوجوانی و جوانی آغاز می شود و با خواب آلودگی و چرت زدن های زیاد روزانه، فلج حین خواب (که در فرهنگ عامه به آن بختک می گوییم) و کاتاپلکسی (فلج ناگهانی عضلات بدن در حین بیداری) مشخص می شود. حملات خواب در «نارکولپسی» عموما مقاومت ناپذیرند و فرد به طور ناگهانی در حین غذا خوردن، رانندگی و حتی صحبت کردن به خواب می رود. در حمله «کاتاپلکسی» نیز در حالی که بیمار هوشیار و آگاه است، قادر به حرکت نیست و فقط عضلات چشم ها و عضلات تنفسی او فعال هستند.معمولا در این حالت بیمار قدرت استفاده از عضلات خود را برای مدت30 تا60 ثانیه از دست می دهد و هر دوی این حالت ها یعنی «حملات خواب» و حملات «فلج در حین بیداری»، خطر بروز حوادث رانندگی را افزایش می دهند.
**8 توصیه برای پیشگیری از خواب آلودگی
ـ شب قبل از مسافرت، به مقدار کافی و خوب استراحت کنید.
ـ در مسافرت های طولانی در فواصل رانندگی 2 ساعته مدتی را در مکان مناسبی توقف و 20 تا 30 دقیقه استراحت کنید.
ـ قبل از شروع رانندگی، غذاهای کم حجم و سبک بخورید و از مصرف غذاهای حجیم، چرب، ماست و دوغ، بپرهیزید.
ـ سعی کنید در طول شبانه روز هیچ گاه بیش از حداکثر زمان مجاز
(8 تا 10 ساعت) در شبانه روز رانندگی نکنید.
ـ توجه داشته باشید که مصرف بسیاری از داروها و از جمله داروهای آرام بخش، داروهای ضدحساسیت و ترکیبات کدئین دار موجب خواب آلودگی می شوند و از اینرو در صورت مصرف این داروها، از رانندگی خودداری کنید.
ـ در همه حال از مصرف مواد مخدر، الکل و مواد محرک اجتناب کنید.
ـ در صورت ابتلا به بیماری های جسمی و یا روانی، حتما برای رانندگی از پزشک معالج تان اجازه بگیرید.
ـ در صورت ابتلا به اختلالات خواب، مانند وقفه تنفسی در حین خواب و نارکولپسی، به کلینیک های خواب مراجعه کنید.
