به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، طرحی که در ذهن بود بیشتر
ایجاد یک لیزینگ فرامرزی بین‌المللی با مشارکت یک بانک خارجی با شرکت وابسته به صندوق
بین‌المللی پول بود. اواخر سال 84 تفاهم نامه لازم با ترکیب 40 درصد سهام IFC و 20 درصد سهام بانک بین‌المللی کویت و 40 درصد سهام
بانک کارآفرین امضا شد، ولی به‌دلیل مسائل سیاسی این تفاهمنامه محقق نشد. بانک مرکزی
هم چون موافق این شراکت بین‌المللی بود با تغییر سهامداران از ایرانی- خارجی به
۱۰۰ درصد ایرانی موافقت کرد. با توجه به ضرورت سرعت عمل در آغاز فعالیت شرکت‌، بانک
کار‌آفرین 100درصد سرمایه را راسا فراهم و شرکت فعالیت عملی خود را از نیمه دوم سال
1385 آغاز کرد.

ماموریت اصلی شرکت حضور راهبردی
در صنعت تامین مالی و شرکت‌های مالی
(corporate finance) است و از این‌رو فعالیت
شرکت در زمینه تامین مالی تجهیزات سنگین عمرانی‌، معدنی (دستگاه‌های راه و ساختمان‌،
حفاری و اکتشاف) نفت و گاز و انرژی‌، صنعتی و خدماتی‌، ماشین‌آلات خط تولید‌، تجهیزات
پزشکی و بیمارستانی و واگذاری کلیه کالاهای مجاز از جمله کالاهای مصرفی بادوام، لوازم
خانگی، تجهیزات رایانه‌ای، تجهیزات پزشکی و بیمارستانی، تجهیزات ساختمانی از قبیل دستگاه‌های
برودتی- گرمایشی و آسانروها، تجهیزات و دستگاه‌های ارائه انواع خدمات، انواع خودرو،
واگن، هواپیما، کشتی، ماشین‌آلات صنعتی کارخانجات، تجهیزات و ماشین‌آلات راه‌سازی و
ساختمان‌سازی و ساختمان و نظایر آنها و واگذاری آنها به متقاضیان از طریق اجاره اعتباری
(اجاره‌های مالی و سرمایه‌ای) یا فروش اقساطی است‌. از آنجایی‌که ایران دارای بستر
مناسب سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و خدماتی در بخش‌های مختلف است، تامین مالی دارایی‌های
ثابت درآمد‌زا و مولد حمایت بسزایی برای انواع کسب و کارهای اشتغال‌آفرین صاحبان کسب
و کار (اشخاص حقیقی و حقوقی)خواهد بود که بخشی از نیازهای تامین منابع مالی خود را
از طریق لیزینگ فراهم کنند. در راستای فعالیت لیزینگ و عملکرد و رویکردشان به این صنعت
مصاحبه‌ای با محمد‌هادی موقعی، معاون مدیر عامل و عضو هیات مدیره این لیزینگ داشتیم
که از نظرتان می‌گذرد:

عمده فعالیت لیزینگ
کارآفرین در چه حوزه‌ای است؟ و با چه استراتژی محور فعالیت خود را مشخص کرده است؟

از همان ابتدا لیزینگ کارآفرین
روی تجهیزات و دارایی‌های ثابتی که می‌تواند مورد استفاده کسب و کارها باشد، متمرکز
بود. فلسفه کار این است که لیزینگ یک فرایند به‌کار‌گیری دارایی‌ها ازطریق تامین مالی
است نه بر اساس خرید دارایی. این روشی است که در دنیا متداول است و سهم خوبی هم از
گردش مالی و درآمد دارد‌، ولی در ایران این صنعت به‌خوبی معرفی نشده است‌. با توجه
به این سیاست وارد حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین شدیم و تمرکزمان را هم روی این
کار گذاشتیم و علتش این بود که این ماشین‌آلات گران‌قیمت هستند و به‌راحتی در دسترس
نیستند، ضمنا همه افراد و عموم جامعه استفاده‌کننده آن نیستند. این تجهیزات تخصصی و
برای پروژه‌ها به‌کار می‌روند که درآمدزا و مولد خدمات نیز هستند. در نتیجه بهترین
حالت برای واگذاری به شکل فاینانس این تجهیزات بود کما اینکه در دنیا تامین مالی ماشین‌آلات
سنگین و تحت عنوان تجهیزات سنگین قسمت قابل توجهی از حجم عملیات و قراردادهای لیزینگ
را تشکیل می‌دهند.

بخش دیگری از اینگونه تجهیزات
که فوق‌سنگین هستند، در بخش نفت‌،گاز و پتروشیمی‌، معادن بزرگ و طرح‌های ساختمانی بزرگ
و‌... استفاده می‌شوند. اگر ما بخواهیم وارد حوزه حمل و نقل شویم، تجهیزات به‌حدی گستردگی
دارد که نیاز نیست به بخش‌های دیگر وارد شویم. از طرفی ورود ما به بخش تجهیزات سنگین
هم باعث می‌شود تا نیازی به حوزه‌های دیگر نداشته باشیم. اما یکی از سیاستگذاری‌های
لیزینگ کار‌آفرین ورود به بخش خودروهای لوکس بود که دلایل خاصی برای آن داشتیم؛ یکی
اینکه پتانسیل‌های شرکت ما برای ورود به بخش خودروهای داخلی کافی نیست چرا که در این
بخش تقاضا زیاد است و حجم ریالی قرارداد با مشتری کم است و همچنین دارای اقساط معوق
بالاست که اقدامات حقوقی زیادی را می‌طلبد. خودروهای سواری لوکس به‌دلیل اینکه خودشان
گران‌قیمت و ارزشمند هستند متقاضیانشان اقشار خاص بوده و استهلاک آنها پایین و قابلیت
لیزینگ مجدد دارند. خودروی لوکس خارجی بعد از 3 تا 4 سال کار‌کردن می‌تواند باز به
شخص دیگری واگذار شود. به این دلیل در کنار تجهیزات و ماشین‌آلات سنگین، خودروهای سواری
لوکس را قرار دادیم‌. بدین ترتیب لیزینگ کارآفرین در 2 حوزه خودرو فعالیت دارد؛ یکی
خودروهای سواری لوکس و دیگری خودروهای کار و سنگین و نیمه‌سنگین‌. اگر تجهیزات ساختمانی
را به حوزه فعالیتمان اضافه کنیم مثل ماشین‌های میکسر و کمپرسی‌ها یا آمبولانس یا خودروهایی
که کاربری خاصی دارند قاعدتا وارد حوزه بزرگی از بازار شده‌ایم.

در نهایت می‌توان گفت لیزینگ
کارآفرین روی مشتریان هدف‌گذاری شده و مشتریان خاص که نقشی در تولید و کارآفرینی با
پشتوانه پرداخت اقساط را دارند، متمرکز است‌.

ریسک‌های خاصی که
طی فعالیت با آن مواجه شدید را برشمرید و چه استراتژی برای کاهش و برخورد با این ریسک‌ها
اتخاذ کرده‌اید؟

اولین ریسکی که شرکت‌های لیزینگ
با آن روبه‌رو می‌شوند، ریسک عدم وصول مطالبات است. در این ارتباط اولین کاری که کردیم
به سراغ کالاهای خاص رفتیم چون ویژگی کالاهای خاص داشتن مشتری خاص است و صرفا برای
ارائه خدمات است که باید قرارداد و پروژه داشته باشند که بتوانند اقساط اجاره را پرداخت
کنند که در این مورد ریسک معوقات کمتر است. کلا اقدامات ما برای کاهش ریسک انتخاب کالای
خاص است و سبکی انحصاری در اعتبارسنجی داریم که تمام مولفه‌ها برای سنجش اعتبار را
لحاظ می‌کند. شاید می‌توان گفت از معدود شرکت‌های لیزینگی هستیم که کار اعتبارسنجی
دقیقی صورت می‌گیرد. به‌خصوص اعتبارسنجی روی افراد حقیقی با دقت انجام می‌شود‌. اطلاعات
کمی و کیفی متقاضیان را مد‌نظر قرار می‌دهیم. تمهیدات دیگری برای کاهش ریسک اندیشیده‌ایم
مثلا در بعضی موارد طی مکانیسمی فروشنده‌ها را درگیر کردیم به شکلی که آنها را در فرایند
سهیم می‌کنیم‌.

از مهم‌ترین اقدامات دیگر
این است که مشتریان را از تمام جنبه‌ها بررسی می‌کنیم‌. عملیات دیگری نیز در این راستا
انجام می‌شود مثل بازدیدهای میدانی. به همین دلیل میزان مطالبات معوق در لیزینگ کارآفرین
در حد پایینی قرار دارد.

مهم‌ترین مانع برای
رشد صنعت لیزینگ در ایران چیست؟

از یک مانع خاص نمی‌توان یاد
کرد. مجموعه‌ای از موانع است که بر سر راه این صنعت وجود دارد که ترکیبی است از شکل
تامین منابع مالی، انتخاب کالا و مشکلات بازاریابی. 3مولفه تاثیرگذار در صنعت لیزینگ
شامل مصرف‌کننده و به عبارتی متقاضی خدمات‌، تامین‌کننده کالا و تامین‌کننده مالی
(لیزینگ) هستند. شرکت لیزینگ خودش از طریق سهامداران و تامین‌کنندگان خارج از شرکت
تامین مالی می‌شود. یک مشکل این است که تامین‌کنندگان کالا و تجهیزات خیلی با لیزینگ
آشنا نیستند؛ یعنی کسانی که کالا را تولید و وارد می‌کنند با لیزینگ آشنایی مناسبی
ندارند یا اینکه ارتباط خیلی محدودی دارند یا می‌خواهند راسا خودشان دستگاه را قسطی
و اعتباری بفروشند‌. لیزینگ برای تامین مالی نقش‌آفرینی می‌کند‌. به مواردی برخورد
می‌کنیم که متقاضی وجود دارد ولی کالا وجود ندارد مثلا در حوزه ماشین‌آلات سنگین بازار
دست دوم فعال است و بعضا اقلام بدون کیفیت عرضه می‌شود.

مشکل دیگری که در صنعت لیزینگ
وجود دارد این است که بانک‌ها و بانک مرکزی لیزینگ را به‌عنوان مانع می‌شناسند که این
دقیقا با نقش لیزینگ‌ها که تسهیل‌کننده روابط اقتصادی هستند، تناقض دارد. شاید یک شعبه
بانک ما را رقیب خود می‌داند؛ در صورتی‌که این نگرش اشتباه است، چراکه شرکت‌های لیزینگ
کار بانک‌ها را انجام نمی‌دهند. شرکت‌های لیزینگ ظرفیت‌های خالی و باقیمانده وام‌گیری
متقاضی را پر‌می‌کنند؛ یعنی قرار نیست تمام نیازهای مالی را از بانک تامین کنید و بانک
هم نمی‌تواند همه نیازهای شما را در این حوزه مرتفع کند.

از چالش‌های دیگر این صنعت
برای رشد این است که روش بازاریابی لیزینگ‌ها خیلی سنتی است و بیشتر تبلیغات لیزینگ‌ها
در حوزه خودرو است. این شیوه، بازار‌یابی تلقی نمی‌شود. در حوزه‌های تخصصی بازار‌یابی
لیزینگ فقط بازاریابی مشتری و متقاضی خدمات نیست بلکه یک فرایند مبتنی بر یک مدل کسب
و کار و یک فعالیت است. مثلا شما تصور کنید لیزینگ بخواهد بازاریابی کالایی خاص را
انجام دهد. اولین قدم شناسایی شرکت دارای صلاحیتی است که کالا را تولید و عرضه می‌کند.
قدم بعد شناسایی مشتریان و مصرف‌کنندگان بالقوه‌ای است که می‌توانند با این کالا و
دارایی کار کنند یا نیازمند واقعی آن هستند و نکته دیگر خیلی مهم که کمتر به آن پرداخته
شده، این است که لیزینگ‌ها باید سرمایه‌گذاران بالقوه را هم شناسایی کنند.در رابطه
با دارایی‌های ثابت و اقلام سرمایه‌ای همیشه الزاما متقاضی و سرمایه‌گذار یک نفر نیست.
مثلا یک ماشین چرخ خیاطی اتوماتیک و دارای امکانات گلدوزی و‌... می‌تواند توسط لیزینگ
تامین شود‌ و اگر شما توانایی لازم را برای خرید ندارید، شرکت لیزینگ با سرمایه‌گذار
وارد مذاکره می‌شود و نقش کارآفرینی را انجام می‌دهد. یا پیش‌پرداخت را از سرمایه‌گذار
دریافت کرده و بخشی دیگر را خودش تامین و قرارداد را با وی منعقد می‌کند و تضامین نیز
اخذ می‌شود و شما شروع به کار با دستگاه می‌کنید
و دغدغه بازپرداخت و بوروکراسی اداری را ندارید‌. پس لیزینگ‌ها باید به این مدل بازاریابی
بپردازند و دستگاه یا دارایی مورد نظر در اختیار یک گروه قرار بگیرد نه در اختیار فرد.

شرکت شما در زمینه
اشاعه فرهنگ‌سازی در صنعت لیزینگ چه اقدامی انجام داده‌ است؟

متاسفانه فرهنگ‌سازی در خصوص
شناساندن مفهوم لیزینگ صورت نگرفته و این کلمه که به معنای اجاره طولانی‌مدت است، به
عنوان نام شرکت‌ها انتخاب شده که نیاز به بازنگری دارد و در زمینه فرهنگ‌سازی یک تهاجم
از طرف برخی فعالان اقتصادی به لیزینگ وجود دارد که تا حدی بازدارنده است و نگاه خوبی
به این صنعت ندارند در صورتی‌که لیزینگ منابع مالی را تهیه و به صورت دارایی در اختیار
شرکت‌ها و افراد قرار می‌دهد، لذا نه تنها نقش مخربی ندارد بلکه سازنده نیز هست. البته
شرکت‌هایی که تحت نام لیزینگ فعالیت می‌کنند ولی مجوز ندارند، باعث بدنامی شرکت‌های
دارای مجوز می‌شوند.

لیزینگ کارآفرین از طریق انجمن
لیزینگ و کانون لیزینگ که به‌زودی ادغام خواهند شد، تلاش‌هایی برای آشنا‌سازی مردم
با این صنعت انجام داده است.

باید به‌صورت خلاق وارد اجاره
عملیاتی شویم تا منجر به کسب و کار خوبی شود ولی متاسفانه به‌دلیل فرهنگ پایین اجاره‌داری
در ایران، لیزینگ خلاق با شکست روبه‌رو بوده زیرا مشتریان باید درسالم نگه‌داشتن دارایی
مورد اجاره مسئولیت داشته باشند‌.

به نظر شما راه‌های
ثبات در این صنعت چیست‌؟ آیا مشکل در متولی این بخش است یا کم‌کاری شرکت‌های لیزینگ؟

سابقه لیزینگ در ایران سابقه
کوتاهی است و در حال حاضر صنعت بیمه و بانک فعالیت شناخته شده‌ای دارند که البته بیمه
هم به اندازه بانک شناخته شده نیست، مثلا بعضی خانواده‌ها بیمه را در سرویس‌های خاص
آتش‌سوزی یا زلزله نمی‌شناسند یا حتی خیلی از خودرو‌ها بیمه بدنه ندارند‌.

در جوامعی که زیرساخت‌های
توسعه کسب و کار ضعیف است، موسساتی مثل لیزینگ به سختی به ثبات می‌رسند و فقط مقصر
بانک مرکزی و اطلاع‌رسانی نیست. شاید بجا باشد از بانک مرکزی هم تشکر کرد که متولی
این صنعت شد. لیزینگ باید یک نهاد صنفی داشته باشد‌. بانک مرکزی در نقش اعطاکننده مجوز
به شرکت‌های لیزینگ باید از لیزینگ حمایت و مراقبت کند نه اینکه مجوزها را به سختی
و در فرایند طولانی تمدید کند یا بعضا تمدید نکند و یا توجهی به مشکل تامین منابع مالی
نداشته باشد یا لیزینگ‌ها را به دلائل مختلف حسابرسی و بازرسی کند.

نقش تولی‌گری، تحت فشار قراردادن
نیست. بانک مرکزی و سایر نهاد‌های ناظر باید برداشت صحیحی از لیزینگ داشته باشند تا
بتوانند به این صنعت کمک کنند.

در همین ارتباط باید بگویم
که شرکت‌های لیزینگ مشکل بزرگی با سازمان امور مالیاتی دارند؛ هم در بخش ارزش افزوده
و هم در بخش عملکرد.

مالیات بر اساس قانون باید
مطالبه شود نه بر اساس تفسیر و برداشت‌های شخصی و انفرادی‌. استاندارد‌های حسابداری
و سایر قوانین به نحوه رسیدگی و تشخیص مقامات مالیاتی کمک می‌کنند. شرکت‌های لیزینگ
معتبر که بر اساس مقررات بانک مرکزی جزء موسسات اعتباری غیر بانکی هستند و مجوز فعالیت
از بانک مرکزی را دریافت کرده‌اند‌، برای اثبات ساده‌ترین فرایند معاملاتی خود به مقامات
مالیاتی دچار مشکل هستند. این موضوع جای بحث دارد و در حوصله این مصاحبه نیست.

شما به فعالیت لیزینگ
کارآفرین در بخش خودرو اشاره کردید‌. اگر امکان دارد توضیحات بیشتری را برای خوانندگان
ما بفرمائید.

لیزینگ کارآفرین خدمات تامین
مالی برای متقاضیان انواع خودرو را فراهم می‌کند، ولی ارائه خدمات در هر بخش از گروه‌های
خودرویی متفاوت است. این بخش‌ها شامل انواع خودرو‌های سواری لوکس داخلی و وارداتی‌،
انواع خودرو‌های سواری ساخت داخل‌، انواع خودرو‌های نیمه‌سنگین و انواع خودرو‌های سنگین
است. در بخش خودرو‌های سواری داخلی (غیر‌لوکس) خدمات لیزینگ به صورت گروهی و از طریق
سازمان‌ها و شرکت‌ها ارائه می‌شود، ولی در سایر موارد به متقاضیان حقیقی و حقوقی اعم
از انفرادی و گروهی ارائه می‌شود. قرارداد‌ها به صورت اجاره به شرط تملیک بوده و بعضا
از قرارداد فروش اقساطی استفاده می‌شود.

مدت قرارداد برای انواع سواری
تا ۳۶ ماه و برای سنگین و نیمه‌سنگین تا ۶۰ ماه خواهد بود. همچنین خودروهای سواری لوکس
تا 3 مدل پایین‌تر قابل پذیرش هستند. همین موضوع برای خودرو‌های سنگین تا ۵ مدل پایین‌تر
قابل اعمال است.