به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، استپر موتور کارکرد‌های مختلفی دارد که در ادامه به شکلی ساده، با آنها آشنا خواهیم شد.

استپر موتور و کارکرد آن ‌
استپر موتور یا استپ موتور یک موتور پله‌ای است. به این معنی که بر‌خلاف موتور‌های برقی، با دریافت جریان برق به طور مداوم کار نمی‌کند‌ بلکه کارکرد آن پله به پله است. این موتور پالس‌هایی را از ECU دریافت می‌کند و با دریافت هر پالس، میله آن به میزان مشخصی که برای آن تعریف شده است، می‌چرخد. این گردش، تنظیم شده است و به همین خاطر می‌توان با آن برای باز و بسته بودن یک دریچه یا حرکت در یک مسیر، برنامه‌ریزی کرد. برای اینکه بتوان کارکرد یک استپر موتور را بهتر متوجه شد، می‌توان آن را به یک ساعت مچی تشبیه کرد که عقربه ثانیه‌شمار آن در هر ثانیه، به یک میزان مشخص و از قبل تنظیم شده‌ای حرکت دارد. این قطعه به جای ساسات که در خودرو‌های کاربراتور وجود دارد، در خودرو‌های انژکتوری دیده می‌شود و درست وظایفی شبیه به آن دارد، با این تفاوت که بازه کاری آن کمی گسترده‌تر است و دقت بسیار بالاتری دارد. استپر موتور در کنار دریچه گاز نصب می‌شود. این موتور الکتریکی – مکانیکی در زمانی که خودرو روشن است ولی در حالت خلاص قرار دارد و اصطلاحا گاز نمی‌خورد، باید هوای مورد نیاز برای سوخت و ساز در این حالت را تامین کند. در این زمان دریچه گاز بسته است، پس استپر موتور با دریافت پالس‌هایی از ECU، راه فرعی از دو طرف دریچه گاز را باز می‌کند تا هوای لازم به میزان کافی، داخل منیفولد هوا شود. پس کارکرد حساس این موتور در اینجا دیده می‌شود و به‌راحتی می‌توان درک کرد که خرابی این قطعه تا چه حد می‌تواند در کارکرد خودرو اثر داشته باشد. پالس‌های استپر موتور، مخلوطی است از داده‌هایی که بر اساس دور موتور، میزان فشرده شدن پدال گاز و بار موجود روی پیشرانه به دست می‌آیند.

وظایف کلی استپر موتور

1- تنظیم دور آرام در حالت سکون
تنظیم دور آرام در خودرو‌ها با استفاده از کنترل میزان ورودی هوا و سوخت به داخل موتور و سیلندر‌ها صورت می‌گیرد. دور آرام در موتور‌ها به همان دور موتوری گفته می‌شود که پیشرانه در حالت ثابت و بدون فشار به پدال گاز دارد. این دور در خودرو‌های مختلف گوناگون است و می‌تواند بسته به نوع خودرو از 500 تا حدود هزار دور در دقیقه باشد. در خودرو‌های کاربراتوری این کار توسط قسمتی درون کاربراتور انجام می‌شود که به قسمت دور آرام نیز معروف است. درست مثل کثیفی استپر موتور، کثیف بودن آن قسمت نیز باعث بد کارکردن و خاموشی خودرو می‌شود.

2- تنظیم دور آرام هنگام حرکت
وقتی خودرو در حال حرکت است، پدال گاز فشرده می‌شود و هوا از این طریق به درون سیلندر‌ها فرستاده می‌شود و چندان نیازی به استپر موتور نیست. اما وقتی خودرو در حال حرکت است و پا از روی پدال برداشته شود، اگر نتوان میزان ورودی هوا را به نسبت بنزین موجود در سیلندر‌ها تنظیم کرد، خودرو دچار مشکل می‌شود. در این زمان به خاطر بسته شدن ناگهانی دریچه هوا، یا خودرو خاموش می‌شود و یا به خاطر اینکه هنوز مقداری بنزین درون مسیر و به سمت سیلندر‌ها در حالت حرکت است، پیشرانه به خاطر از دست دادن هوای مورد نیازش ناگهان دود سیاهی می‌کند و دچار بد‌سوزی می‌شود. با رها کردن پدال، استپر موتور راهی برای عبور هوا به درون منیفولد باز می‌کند.

3- ساسات کردن
ساسات کردن به تنظیم میزان هوای سوخت و بنزین گفته می‌شود. این کار در هوای سرد بسیار اهمیت دارد تا هم خودرو راحت‌تر روشن شود و هم تا زمان گرم شدن آن، روشن بماند. پس استپر موتور نسبت هوا را به میزان ورود بنزین، کاهش می‌دهد تا سوخت بیشتری نسبت به هوا وارد منیفولد هوا شود. با این کار موتور با بنزین بیشتری (نسبت به هوای ورودی که در یک حالت عادی رخ می‌دهد ) شروع به کار می‌کند، دور آرام کمی بالاتر می‌ایستد و پس از گذشت یک الی 2 دقیقه و با گرم شدن خودرو، شرایط به حالت عادی خودش برمی‌گردد.

4- تنظیم دور موتور در حالت روشن کولر
هنگامی که کولر خودرو روشن می‌شود، بار اضافی زیادی به موتور خودرو وارد می‌آید. در این شرایط دور موتور کم می‌شود و پیشرانه دچار بد کارکردن خواهد شد. پس استپر موتور با دریافت دستور از ECU، چند پله ورودی هوا را بیشتر باز می‌کند تا دور موتور با افزایش 50 دور در دقیقه به شرایط عادی خودش برگردد. در واقع استپر موتور دور آرام را زیادتر نمی‌کند، بلکه با راهکاری آن را در همان میزان مشخص و استاندارد خودش نگه می‌دارد.

5- تنظیم دور موتور با میزان بار اعمالی به پیشرانه
می‌دانیم که با روشن‌کردن هر وسیله برقی در خودرو یا قرار گرفتن خودرو در شرایط متفاوت از حالت عادی، باری که به پیشرانه وارد می‌شود نیز متفاوت خواهد بود. پس استپر موتور با دریافت دستورات و پالس‌های مورد نیاز، سعی می‌کند تا این فشار‌هایی که باعث کاهش دور موتور می‌شوند را جبران کند و همچنین با تنظیم میزان ورودی هوا به داخل موتور بتواند نسبت لازم و مناسبی با میزان بنزینی که در حالت تزریق شدن است، پیدا کند.

خرابی‌های استپر موتور و نشانه‌های آن
نشانه‌های خراب شدن این قطعه در خودرو را می‌توان مستقیما در کارکرد درجای ماشین دید. یکی از این علائم و نشانه‌ها در این است که اگر به عقربه دور موتور نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که دور موتور یک وضعیت ثابت ندارد و مدام در حال کم و زیاد شدن است. این عیب می‌تواند به شکل دیگری نیز نمود پیدا کند و آن هم اینکه دور موتور در حالت سرد، کم است و ساسات به خوبی صورت نمی‌گیرد که در نتیجه ماشین و موتور آن دارای لرزش و تکان‌های شدید می‌شوند. حتی ممکن است این عیب با گرم شدن خودرو نیز برطرف نشود که باز هم به تنظیم نبودن دور آرام بازمی‌گردد. البته باید یادآور شد که افت دور موتور حین حرکت و با خلاص کردن دنده نیز می‌تواند از نشانه‌های خرابی استپر موتور باشد. برای رفع عیب استپر موتور باید آن را باز کرد. این کار معمولا با باز کردن دو پیچی که روی بدنه آن قراردارد و آن را به هوزینگ هوا متصل می‌کند، انجام می‌شود. با باز کردن آن مشاهده خواهید کرد که سر استپر موتور ممکن است روغن زده و دود گرفته باشد. آن را بپرخانید تا از روی بدنه استپر موتور باز شود و سپس با یک دستمال به آرامی تمیز کنید و اصلا از حلال‌هایی مثل بنزین، تینر و یا اسپری‌های انژکتورشور استفاده نکنید. لقی میله آن را بررسی کنید و اگر شل شده است، آن را سفت کنید. البته لقی می‌تواند به مرور در آن پیدا شده باشد که نشان از پایان عمر این قطعه است.
خوردگی سر آن را بازدید کنید. معمولا نوک استپر موتور از یک سمت خورده می‌شود و به مرور زمان کارکرد آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در آخر واشر دور آن را که وظیفه آب‌بندی آن را دارد، چک کنید. خرابی این واشر می‌تواند باعث هوا کشیدن از بغل استپر موتور شده و باعث شود تا در برخی اوقات، بدون گاز دادن، دور موتور حتی تا بالای 2 هزار دور در دقیقه نیز برسد. البته می‌توان با استفاده از دیاگ، میزان کارکرد استپر موتور را در یک دقیقه به دست آورد و آن را با شرایط استاندارد مقایسه کرد تا از سلامت آن بهتر مطلع شد، ولی باز هم تمیز کردن آن لازم خواهد بود.