عصر خودرو- پرخوران پیشرانه ها توسط دو سیستم سوپرشارژر و توربوشارژر انجام می شود که با توجه به برخی از ویژگی های توربوشارژر ها، مثل قیمت کمتر، نصب آسان تر و در دسترس بودن، باعث شده است تا این سیستم به مقدار بسیار زیادتری نسبت به سوپرشارژر، مورد استفاده شرکت های پیشرانه ساز، و خودروسازان قرار بگیرد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، این وسیله در دو بخش دمایی کاملا متفاوت قرار دارد چراکه یک بخش از توربوشارژر در تماس با جریان گازهای داغ اگزوز است و بخش دیگر نیز هوای سرد اطراف را مکش می کند و به همین خاطر، در کنار استفاده از بنزین با کیفیت و با اکتان بالا، نگهداری های خاصی برای این وسیله باید در نظر داشت.
سرعت توربوشارژر
همان طور که می دانیم یک توربوشارژر از دو بخش کلی تشکیل شده است؛ یک بخش که ورودی دود اگزوز بوده و به کمک جریان دود، توربین داخل توربوشارژر به چرخش در می آید و بخش دیگر که قسمت کمپرس کننده و فشرده ساز جریان هوا بوده که توربین آن با چرخش بخش اول به کار می‌افتد. اما بخش اتصال دهنده این دو قسمت یک محور بسیار حساس است که معمولا عمده ترین علت خرابی توربوشارژر، بریدن و معیوب شدن همین محور است. خط قرمز دور موتور یا همان ردلاین پیشرانه در خودروهای خیابانی معمولا بین 5500 تا 6500 دور در دقیقه است در حالیکه این ویژگی برای خودروهای اسپرت و سوپراسپرت بین 500 تا 1500 RPM بالاتر بوده، در برخی پیشرانه های خاص، از این حد نیز تجاوز می کند. اما یک توربوشارژر که برای یک پیشرانه استفاده می شود تا چه میزان سرعت دورانی خواهد داشت؟
پره های یک توربوشارژر در زمانی که به حداکثر دور های خود می رسد بین 80 هزار تا 200 هزار دور در دقیقه می تواند سرعت دورانی داشته باشد که این رقم برای نمونه هایی با اینرسی کمتر به واسطه استفاده از قطعات سبک‌تر، بین 150 هزار تا 250، و حتی 280 هزار دور در دقیقه خواهد بود. این سرعت دورانی غیر قابل تصور به خوبی اهمیت روانکاری قسمت های مختلف توربوشارژر و خصوصا محور میانی آن را نشان می دهد.
پیش گرم سازی توربوشارژر
یک توربوشارژر باید ابتدا کمی با دور آرام کار کند و سپس از آن کار کشید. این حالت را warm-up توربوشارژر می گویند که به معنی گرم شدن آن است. همان طور که گفته شد، روانکاری بخش های داخلی توربوشارژر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در زمانی که روغن این بخش ها هنوز سرد است و گرانروی بالایی دارد، اگر ناگهان بعد از روشن کردن موتور، سریعا توربو را به دور های بالا برسانیم، عدم روانکاری صحیح بخش های مختلف از جمله محور میانی باعث آسیب دیدن آن ها خواهد شد چرا که هنوز روغن به میزان کافی روان نشده است که بتواند متناسب با دور های بسیار بالای توربوشارژر، اقدام به روانکاری کند. بهتر است پیشرانه را در حدود یک دقیقه با دور آرام استفاده کنیم تا روغنی که تحت تنش بالایی قرار دارد، به خوبی آماده روانکاری شود.
خنک سازی توربوشارژر
می توان گفت خنک سازی آرام توربوشارژر اهمیت بالاتری در مقایسه با گرم کردن آن دارد. در زمانی که این وسیله در حال کار با سرعت های بالاست، روغن روانکار آن به دمای بسیار بالایی می رسد که به معنی داغ بودن بخش های مرتبط با آن است. حال اگر به ناگهان بعد از چند ساعت کار کردن پیشرانه، آن را خاموش کنیم، این روغن داغ می تواند باعث تغییر حالت های جزیی در بالبرینگ ها و یاتاقان های توربوشارژر شده و وزن محوری که از بین بالبرینگ ها می گذرد، این وضعیت را تشدید کند. به همین خاطر بهتر است تا پیشرانه قبل از خاموش شدن، کمی درجا کار کند تا دمای روغن آن و دیگر بخش های توربوشارژر، به آرامی پایین بیاید. برخی از خودروهای مدرن امروزی حتی در صورت خاموش شدن از سمت راننده، بین 30 تا 60 ثانیه درجا کار کرده و سپس موتور خاموش می شود تا از آسیب دیدن توربوشارژر به این شکل جلوگیری شود.
تعویض روغن به موقع
در موتورهایی که با کمک توربوشارژر، پرخوران شده اند باید دقت بیشتری به تعویض روغن داشت. توربوشارژر به کمک روغن موتور، روانکاری می‌شود و روغن بی کیفیت می تواند به راحتی در کاهش عمر این وسیله اثرگذار باشد. به همین خاطر شرکت های مختلف سازنده، برای تعویض روغن پیشرانه های پرخوران شده توصیه های خاصی دارند که به طور معمول گفته می شود زمان تعویض روغن در این موتورها، در حدود نصف زمان لازم برای یک پیشرانه تنفس طبیعی است. یعنی اگر یک پیشرانه تنفس طبیعی در صورت استفاده از یک روغن خوب، بعد از طی 10هزار کیلومتر یا نهایتا شش ماه نیاز به تعویض روغن پیدا می کند، روغن یک موتور توربوشارژ شده از همان سازنده باید بعد از طی 5 هزار کیلومتر و یا نهایتا سه ماه تعویض شود. برای نگهداری صحیح از یک موتور توربوشارژ شده باید به توصیه های سازنده آن عمل کرد.
سلامت بخش جرقه زنی
امروزه در کمتر خودروی مدرنی از وایر استفاده می شود و کویل بطور مستقیم روی شمع ها قرار دارد. اما کماکان عضو ثابت و کم عمر این بخش همان شمع ها هستند. در یک موتور توربوشارژ شده، سلامت بخش جرقه زنی و داشتن یک انفجار خوب از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین خاطر گفته می شود که شمع ها در یک موتور پرخوران شده، بعد از گذشت مدت زمان و مسافتی در حدود یک سوم تا پنجاه درصد بازه زمانی لازم برای تعویض شمع در یک موتور تنفس طبیعی، باید تعویض شوند.
فیلتر هوا
فیلتر هوا نیز از عوامل بسیار موثر در سوخت و ساز بهینه یک پیشرانه است که در یک موتور پرخوران‌شده، اهمیت بالاتری خواهد داشت. به همین منظور باید فاصله زمانی تعویض فیلتر هوا را در یک موتور توربوشارژ شده، کاهش داد و یا از نمونه های تمیز شونده استفاده کرد. ضرورت استفاده از فیلتر هوای تمیز در خودروهایی که دارای خنک کننده میانی یا همان اینترکولر و یا افتر کولر هستند، اهمیت دوچندانی خواهد داشت چرا که گیر کردن لوله های این دو قطعه در اثر ورود آلاینده های جوی به معنی فشار روی توربوشارژر و بروز مشکلاتی برای پیشرانه خواهد بود.
*مهندس علیرضا داودی
