عصر خودرو- پنج ماه پس از انتشار نخستین آگهی فروش ۶۲/۵ درصد از سهام گروه خودروسازی بهمن، سرانجام خریدار نهایی مشخص شده و صنایع قطعه‌سازی کروز صاحب خودروسازی هم شد؛ خریدی که به اعتقاد کارشناسان موجب جان گرفتن بخش‌خصوصی خودرو خواهد شد.
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از فرصت امروز، اسفندماه سال گذشته، سه سهامدار گروه خودروسازی بهمن که مالک 62/5 درصد از سهام این شرکت بودند، در یک آگهی اعلام کردند که قصد واگذاری سهام خود را دارند. در مرحله اول مزایده هیچ‌کس برنده نشد تا اینکه طی دو هفته گذشته اخباری مبنی بر واگذاری این سهام به شرکت قطعه‌سازی کروز منتشر شد اما نکته جالب این اخبار این بود که این بار واگذارکننده سهام، موسسه مالی و اعتباری کوثر بود. روزنامه «فرصت امروز» در تاریخ 26 خرداد ماه در گزارشی با عنوان «کروز خودروساز می‌شود؟»
به بررسی این واگذاری پرداخت. پیگیری‌ها نشان می‌داد که موسسه مالی و اعتباری کوثر صرفا از سه سهامدار سابق بهمن برای واگذاری سهام خود وکالت داشته است اما روز گذشته، روابط عمومی شرکت «ویسمن موتور» که از شرکت‌های وابسته به صنایع خودروسازی کروز محسوب می‌شود طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که سهام مذکور را خریداری کرده است.
در این اطلاعیه در توضیح نقش موسسه مالی و اعتباری کوثر آمده است: «نخستین آگهی مزایده واگذاری این سهام در پانزدهم اسفند ماه سال گذشته برگزار شد و برنده‌ای که توانایی مالی، تخصصی و فنی لازم برای تملک و اداره سه شرکت سرمایه‌گذاری اندیشه فردا – سرمایه‌گذاری توسعه انرژی هور – فن‌پردازان بهمن را داشته باشد در بر نداشت. پس از این اتفاق شرکت واگذارکننده که به دلیل بدهی و نیاز به منابع مالی برای انجام سایر فعالیت‌های خود با محدودیت نگهداری سهام روبه‌رو بود، نسبت به انتقال 100درصد سهام سه شرکت مذکور که مالک 5/62 درصد سهام سرمایه‌گذاری بهمن بود به موسسه مالی و اعتباری کوثر اقدام کرد. از آنجا که موسسه اعتباری کوثر استراتژی بنگاه‌داری نداشته و باید خود را با ضوابط ابلاغی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تطبیق دهد، نسبت به واگذاری سهام شرکت‌های تملک شده اقدام کرد.»
بهمن؛ قطب سوم خودروسازی می‌شود؟
در هر صورت اکنون شرکت ویسمن موتور طبق اطلاعات مندرج در روزنامه رسمی بیستم مهرماه 1393 ثبت شده و یکی از اعضای هیات‌مدیره‌اش شرکت تدبیر سرمایه آراد – که اعضای هیات‌مدیره‌اش همان اعضای هیات‌مدیره شرکت کروز هستند- مالک بخش عظیمی از سهام گروه خودروسازی بهمن، شده است. طبق اطلاعیه این شرکت هدف ویسمن موتور این است که با اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ظرفیت و قابلیت‌های قطب سوم خودروسازی کشور را از قوه به فعل درآورد و همچنین آثار تحریم‌ها را از چهره گروه بزداید. اما آیا خودروساز شدن یکی از مهمترین و بزرگترین قطعه‌سازان ایران، فرآیند کیفیت را دور زده و موجب انحصار می‌شود؟ این نقدی است که اصولا هنگامی‌که یکی از صنایع پایین دستی اقدام به خرید حلقه آخر یک زنجیره می‌کند، مطرح می‌شود.
بهرام شهریاری، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «جدا از اینکه این خرید درست بوده یا خیر، ماهیت این قصه بسیار مثبت است زیرا زمانی‌که منافع بخش یک شرکت پایین دستی با منافع شرکت بالادستی گره می‌خورد، موجب می‌شود نظارت‌های خودش را دو چندان کند. بنابراین نه‌تنها کاهش کیفیت نخواهد داشت بلکه به دلیل حفظ این منافع شاهد رشد کیفیت خواهیم بود.»
او می‌افزاید: «خریداری سهم یک شرکت شبه دولتی توسط بخش‌خصوصی اتفاق غلطی نیست، زیرا بخش‌خصوصی نگران خود و آینده تولیداتش خواهد بود. تفکر بخش‌خصوصی به خوبی می‌داند که اگر کالای بی‌کیفیت تحویل مردم بدهد، بازار را از دست خواهد داد. شرکتی که خودش یکی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو بوده، چالش‌های این بخش را به خوبی می‌شناسد و برای اینکه بتواند رقبا را از میدان به در کند، بیش از پیش تلاش خواهد کرد. حتی می‌تواند موقعیتی را فراهم کند که خودروی ملی با تیراژ اقتصادی تولید کند.»
امیرحسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران، در این زمینه اظهار می‌کند: «نمونه این اتفاق در دنیا هم وجود دارد. مثلا جایی مثل کونتینانتال که یکی از قطعه‌سازان بزرگ است کم‌کم در حال تبدیل شدن به یک خودروسازی بزرگ است؛ کروز هم با خرید سهام شرکت‌های خودروساز نشان داده که می‌خواهد توانایی و سرمایه‌اش را در توسعه صنعت خودروسازی به کار ببرد. حالا در پاسخ به پرسش اصلی باید بگویم شاید این شائبه را بتوان درباره ایران خودرو مطرح کرد اما درباره گروه بهمن با توجه به اینکه میزان مصرف قطعاتش کم است، نمی‌توان گفت.»
او ادامه می‌دهد: «براساس منطق، وضع گروه بهمن بهتر خواهد شد. اگر بخش‌خصوصی واقعی تصدی شرکت‌های دولتی و شبه دولتی را به دست گرفته و قوانین خصوصی‌ها نیز بر آنها اعمال شود، می‌توانیم امیدوار به قدرت گرفتن بخش‌خصوصی خودرو باشیم. پیش‌بینی من این است که گروه بهمن می‌تواند به قطب سوم خودروسازی تبدیل شود.»
قطعه‌سازان تنها متقاضیان خرید خودروسازان
چرا در فرآیند خصوصی‌سازی‌های خودروسازان، همواره این قطعه‌سازان بوده‌اند که تمایل به خرید نشان داده‌اند؟ اتفاقی که در واگذاری سهام ایران خودرو شاهد آن بودیم یا حتی زمانی‌که موضوع فروش پارس‌خودرو به میان آمد باز هم این قطعه‌سازان بودند که می‌خواستند با تشکیل کنسرسیومی به خرید این شرکت اقدام کنند. این موضوع دیگری است که می‌توان ابعاد آن را بررسی کرد.
شهریاری در این زمینه معتقد است: «به این دلیل که ما خودروساز بخش‌خصوصی قدرتمند نداریم همواره تفکر دولتی بر خودروسازی‌های ما مدیریت می‌کرده است. مدیران دولتی صرفا به فکر افزایش تیراژ بوده و به آینده فکر نمی‌کردند. نکته دیگر این است که ما نباید قطعه‌سازان را جدا از صنعت خودرو بدانیم، زیرا قطعه‌سازان بخش عمده‌ای از تولید یک خودرو هستند و خارج از صنعت خودرو نیستند.»
