به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، اگر از افرادی که در دهه‌های 70 شمسی به سوریه سفر کرده‌اند بپرسید‌ بیشترین چیزی که در آنجا دیدید چه بوده، بسیاری به حضور انبوه ون تویوتا ‌هایس اشاره خواهند کرد؛ خودرویی که با وجود ون‌های معروف دنیا همچون ایویکو دیلی، فیات دوکاتو، فولکس واگن کرافتر و ترانسپورتر، مرسدس بنز اسپرینتر، رنو ترافیک، فورد ترانزیت، داج گرند کاروان و... شناخته‌شده‌ترین ون آسیایی در دنیاست که امروزه به طور کاملا قانونی و نه کپی‌کاری با انبوهی از نام‌ها و پیشرانه‌ها توسط شرکت‌های مختلفی در سطح دنیا تولید می‌شود تا از این نظر بتوان آن را رکورددار تاریخ صنعت خودروسازی نامید. نام HiAce تشکیل شده از دو کلمه Hi و Ace است که در کشورمان‌ هایس خوانده می‌شود.

نسل اول
نسل اول این خودرو  در سال 1967 معرفی شد و به مدت 10 سال یعنی تا سال 1977 روی خط تولید باقی ماند. از این خودرو در کاربری کامیونت نیز تولید شده است که می‌توان گفت تعداد کمی از آن به کشورمان نیز وارد شده بود که باید در کنار دیگر کامیونت‌های ژاپنی، آنها را از اولین کامیونت‌های وارد شده به کشورمان بدانیم. این خودرو با 4 نوع پیشرانه مختلف 4 سیلندر با حجم‌های 1.35 لیتری، 1.5 لیتری، 1.6 و 1.8 لیتری به دست مشتریان می‌رسید. نسل اول ‌هایس که امروزه یک نمونه بسیار کمیاب است، قابلیت حمل 8 سرنشین را در نمونه ون داشت و در همان سال‌ها نیز نسخه‌ای کوچک‌تر از آن نیز به نام MiniAce تولید شد. در این سال‌ها هنوز تولید یک خودرو کار با چندین فاصله محوری رایج نبود و به همین خاطر، این نسل از تویوتا HiAce با یک ابعاد ثابت طراحی و تولید شد.

نسل دوم
نسل دوم ‌هایس در سال 1977 معرفی شد و به تعداد بسیار زیادی به خاور‌میانه و از جمله کشورمان وارد شد. در این نسل چراغ‌های جلو به صورت تکی شد و در کنار ون، مدل دو‌کابین وانتی هم طراحی شد. این نسل در 3 فاصله محوری مختلف تولید شد که در بزرگ‌ترین نسخه، امکان حمل 15 سرنشین وجود داشت. اما تغییرات در این نسل فقط محدود به این موارد نشد بلکه در کنار پیشرانه‌های قبلی که البته ضعیف‌ترین نسخه آن نیز حذف شده بود، یک موتور 2 لیتری بنزینی و یک نمونه 2.2 لیتری دیزل نیز اضافه شد تا ‌هایس نسل دوم از این نظر، توانایی بالاتری در رقابت با رقبا پیدا کند و همچنین امکان خرید مدل دو‌دیفرانسیل آن نیز وجود داشت. ضمن اینکه این نسل در مدل سقف‌بلند آن نیز عرضه شد که همین ویژگی باعث شد از این خودرو در کاربری آمبولانس نیز استفاده شود.‌ هایس نسل دوم یک‌بار دچار تغییر چهره و فیس‌لیفت شد که اضافه‌شدن جلو پنجره پلاستیکی مشکی رنگ به آن و در فاصله دو چراغ گرد، مهم‌ترین ویژگی ظاهری‌اش بود.
این سری‌ هایس که با نام تویوتا Commuter نیز در برخی بازار‌ها فروخته شد، در سال 1987 از روی خط تولید کنار رفت و جای خود را به نسل بعدی‌اش داد.
نسل سوم
نسل سوم‌ هایس در مدل ون آن از سال 1982 تا سال 1989 و در مدل کامیونتی آن از سال 1985 تا  سال 1995 روی خط تولید رفت. کامیون ساخته شده بر اساس‌ هایس این نسل، اما چهره‌ای دگرگون از ون‌ها به خود گرفت و با اتاق و کابین تویوتا Toyoace، کابین بزرگ‌تر و متفاوت‌تری از ون‌ها پیدا کرد. در سری سوم‌ هایس، جدا از انواع پیشرانه‌های 4 سیلندر بنزینی و دیزل با حجم‌های متفاوت، یک نمونه 8سیلندر خورجینی به حجم 4 لیتر نیز امکان سفارش داشت که این موتور فقط برای مدل‌های آمبولانسی قابل سفارش بود.

نسل چهارم
این نسل آغاز نامگذاری‌های گسترده و همچنین تنوع تولیدکنندگان ‌هایس بود. نسل چهارم در سال 1989 روی کار آمد و به لطف طراحی خوب و ساده‌اش توانست در کنار کیفیت بالایی که ارائه می‌کرد تا سال 2004 و البته با تغییراتی تولید شود. از این نسل راه کامیونت‌های‌ هایس به انتها رسید و یک پیشرانه 6 سیلندر در کنار انواع 4سیلندر دیزلی و بنزینی و همان پیشرانه 8 سیلندر خورجینی نسل قبلی برای نمونه‌های آمبولانس قابل سفارش شدند. اتاق‌ها‌ به مدل‌های 3 و 4 و 5 در ون تقسیم شد و مدلی که دارای فاصله محوری بزرگ‌تری بود به نام گرند کاروان در نقش یک مینی‌بوس ظاهر شد که ظرفیت حمل 15‌سرنشین را داشت.
ون‌ها در این سال‌ها در ژاپن نقش خودرو‌های لوکس‌تر برای جابه‌جایی مدیران و افراد ثروتمند را نیز بازی می‌کردند و از این رو، ‌هایس در نسخه‌ای خاص با کمی تغییرات فنی و با نام RegiusAce دارای چهره و ساختاری لوکس‌تر شد و از طرفی به پیشرانه‌ای بنزین‌سوز و به قدرت 136 اسب بخار تجهیز شد تا از این نظر کاملا با دیگر برادرانش تفاوت کند. موتور در این نوع خاص از‌ هایس، بین راننده و سرنشین قرار داشت که این حالت قرارگیری پیشرانه، به راننده حس سواری و راندن یک خودرو بی‌دماغ را می‌داد.
اما ‌هایس باز هم دچار تغییراتی شده بود و با نام‌های دیگری برای بازار‌های خاصی تولید می‌شود که از این میان می‌توان به HiAce Regius و Granvia و ‌Grand
HiAce‌ و ‌Touring HiAce اشاره کرد. این سری از‌ هایس‌ها دارای ایمنی بیشتری بودند و به صورت تک‌دیفرانسیل و دو‌دیفرانسیل عرضه می‌شدند. این مدل‌ها برای بازار‌هایی چون استرالیا، نیوزیلند و اروپا طراحی شده بودند که طرلاحی بزرگ‌تر دماغه در جلو و ظاهر زیباتر و مدرن‌تر، آنها را کاملا از دیگر مدل‌های این خودرو متمایز می‌کرد.

نسل پنجم 
پنجمین سری ‌هایس از سال 2004 تا اکنون روی خط تولید باقی مانده است که البته در این سال‌ها شاهد بهسازی و فیس‌لیفت نیز شده است. این نسل از بعضی جهات دارای ویژگی‌های خاصی است. از جمله اینکه بیشترین تنوع در اندازه سقف و فاصله محوری را می‌توان در این نسل دید و دیگر اینکه در آن خبری از موتور‌های 6 و 8 سیلندر نبوده و بالاترین تنوع تولید توسط شرکت‌های دیگر را دارد. این نسل همچنین بالاترین رتبه سرقت و دزدیده شدن را در بین خودرو‌ها در ژاپن دارد که به خاطر نبود سیستم ضد‌سرقت ‌روی آن است. ضمن اینکه این خودرو یک وسیله نقلیه بسیار رایج برای تردد در بین تاجران و فعالان اقتصادی در هنگ‌کنگ است.

هایس با یک دنیا نام

هایس تا امروز در 5 نسل مختلف تولید شده ‌که از نسل چهارم آن روند تولیدش در شرکت‌های دیگر که می‌توان گفت همگی چینی هستند، آغاز شد؛ تولیداتی که در ظاهر شباهت به ‌هایس داشتند اما در باطن نه و این شرکت‌ها که در همکاری با تویوتا به تولید این خودرو می‌پردازند، معمولا از نام و پیشرانه و قوای فنی خود استفاده می‌کنند. امروزه این خودرو با چندین نام از طرف تویوتا برای بازار‌های مختلف و همچنین توسط بیش از 10 شرکت همکار آن، با اسامی دیگری در بازار‌های دنیا بازاریابی و فروخته می‌شود که البته این روند در بازار‌های ‌هایس اثر منفی نداشته و هنوز تویوتا محصول‌ هایس خود را با موفقیتی بیش از پیش، به فروش می‌رساند. می‌توان گفت ‌هایس‌های غیر تویوتایی، از نظر تکنولوژی موتوری و فنی، یک پله پایین‌تر از نمونه اصلی هستند که همین عامل باعث می‌شود در بازار‌های مختلف، با توجه به قیمت نمونه‌های اصلی و غیر‌اصلی، هر کدام مشتریان خاص خود را داشته باشند.‌ هایس در برخی از بازار‌ها نیز با نام دیگری از طرف خود تویوتا عرضه می‌شود.

کپی شبیه اصل!

هایس در کشورمان از گذشته حضور داشته و آخرین نسل آن نیز به صورت رسمی توسط شرکت ایرتویا عرضه شده است. اما در کنار ‌هایس اصلی، از سوی شرکت‌های ایرانی نمونه‌های غیر‌تویوتایی این خودرو نیز عرضه می‌شود که با قیمتی نزدیک به نصف مدل اصلی در بازار حضور دارند. در سینه‌ هایس تویوتا، پیشرانه‌ای مدرن و به‌روز با حجم 2.7 لیتر قرار دارد که قادر است 149 اسب بخار را در دور موتور 4800 دور در دقیقه به همراه بالاترین گشتاوری به میزان 241 نیوتن متر در دور 3800 دور در دقیقه تولید کند.
گیربکس این خودرو یک نمونه 1+4 سرعته دستی بوده و فنربندی آن در محور عقب و جلو به ترتیب به صورت شمش و جناغی دوبل طراحی شده است. ترمز‌های این خودرو در جلو از نوع دیسکی و در عقب نیز کاسه‌ای است.
اما ون ایران‌خودرو دیزل با نام وانا، از ساخته‌های فوتون است که پیشرانه میتسوبیشی‌ روی آن قرار داده‌اند. این پیشرانه 2.4 لیتری، 136 اسب بخار قدرت و 200 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند که از ‌هایس تویوتا به مراتب ضعیف‌تر است. ضمن اینکه طبق اطلاعات منتشره از سوی شرکت‌ها، در حدود 400 کیلوگرم نیز وزن سنگین‌تری دارد. نکته جالب در خصوص ون فوتون اینکه این خودرو توسط یک شرکت دیگر نیز در کشورمان بازاریابی شده است.
دیگر ون موجود در بازار که ظاهری شبیه به‌ هایس دارد، از ساخته‌های برلیانس است. ون جین‌بی که از زیر‌مجموعه‌های برلیانس چین است، توسط سایپا عرضه می‌شود و برای آن 3 پیشرانه در نظر گرفته شده است. هر سه موتور 4 سیلندر خطی بوده که یکی 2.7 لیتری و 2 پیشرانه دیگر از نوع 2.4 لیتری هستند. بیشترین قدرت موتور 2.7 لیتری برابر با 163 اسب بخار و بالاترین گشتاوری تولیدی آن نیز برابر با 260 نیوتن متر است. این در حالی است که ضعیف‌ترین پیشرانه دارای بالاترین قدرت و گشتاوری به میزان 132 اسب بخار و 219 نیوتن‌متر بوده و نمونه بهینه‌شده همین موتور می‌تواند 145 اسب بخار قدرت و 222 نیوتن‌متر گشتاور تولید کند. ون سایپا با نام H2L دارای یک گیربکس 1+5 دنده دستی است.
اما سومین ون غیر ژاپنی بازار از محصولات خودروسازی اسناست که محصولی از شرکت Joylong بوده و با 2 پیشرانه 2.4 لیتری بنزینی میتسوبیشی و 2.5 لیتری دیزل با تکنولوژی تویوتا عرضه می‌شود.
موتور دیزل دارای بالاترین قدرت و گشتاور 115 اسب بخار و 260 نیوتن‌متر است و موتور بنزینی نیز 139 اسب بخار قدرت و 217 نیوتن متر گشتاور دارد که هر دو پیشرانه با کمک یک گیربکسی 1+5 دنده‌ای دستی نیروی خود را به چرخ‌های محرک عقب منتقل می‌کنند.