به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از شاتا ، اما تمرکز شرکتهای قطعه‌سازی در ارائه محصولات به بازار داخلی، مقیاس‌های تولید پایین، سهم پایین در صادرات، تامین قطعات برای خودروهای با فناوری قدیمی، ضعف در دانش فنی، خطوط تولید و ماشین‌آلات قدیمی و گاهاً فرسوده به اندازه‌ای نیست که انگیزه قوی برای شرکت خارجی جهت همکاری با شرکتهای قطعه‌ساز داخلی ایجاد نماید و عمدتاً به عنوان یک مانع عمل می‌نماید. آ البته برخی شرکت‌ها از توانمندیهای بالایی برخوردار بوده و هم اکنون نیز در زنجیره‌های ارزش جهانی با خودروسازها همکاری می‌کنند.

نکته اساسی این است که آیا توان و ظرفیت صنعت قطعه‌سازی کشور برای داخلی‌سازی در این سطح در نظر گرفته شده است؟ عدم استقبال سرمایه‌گذاران خارجی برای تولید خودروهای داخلی تاکنون و نکات مطروحه بالا حاکی از آن است که مشارکت داخلی‌ها در تولید خودروهای خارجی و جدید با چالش جدی مواجه است. از سوی دیگر الزام شرکت‌های خارجی برای تعمیق بخشیدن آنهم با شیب تند 40 درصد در سال اول و رسیدن به 80 درصد در سال سوم (اگر قرار است خودروهای خارجی با همان کیفیت، تولید و عرضه گردند) نیازمند تامل بیشتری است.

تجربه داخلی‌سازی در کشورهایی همچون ترکیه، هند، چین، کره‌جنوبی و ... نشان می‌دهد که آنها مسیر توسعه توان داخلی را از واردات خودرو کامل، سپس بصورت سی کی دی و اس کی دی ادامه داده و در نهایت سیاست جایگزینی واردات را با رویکرد صادراتی در پیش گرفتند و از الزام خودروسازان خارجی برای داخلی‌سازی به عنوان پیش شرط حضور در بازار داخلی استفاده نکردند، بلکه با سیاستهای حمایتی مناسب این راهبرد را عملیاتی کردند.

نکات کلیدی:

برای حضور موثر شرکت‌های داخلی در زنجیره تولید شرکتهای خارجی، پیشنهادات زیر قابل ارائه است:

    سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در انواع قطعات خودرو فهرستی از شرکت‌های با توانمندی تولیدی و فنی بالا ( vendor list ) را تهیه کرده و برای مذاکره با شرکت‌های خارجی در اختیار داشته باشد.
    بجای الزام به تعمیق بخشیدن در حد 40 درصد در سال اول، شرکت‌های خارجی ملزم شوند ارزیابی از بنگاه‌های داخلی انجام داده و شرکت‌های دارای استانداردهای مورد نظر‌، ملزم به همکاری و بنگاه‌هایی که مشکل استاندارد دارند، ملزم به همکاری برای ارتقاء خود جهت مشارکت در تولید در سال دوم شوند (و به همین ترتیب برای سال‌های بعد). بدین ترتیب از تجربه شرکت‌های صاحب برند برای توانمند نمودن بنگاه‌های داخلی بهترین بهره را می‌توان برد.
    به منظور مشارکت بنگاه‌های داخلی، حمایت‌هایی نظیر معافیت تعرفه‌ای واردات ماشین‌آلات، معافیت تعرفه‌ای برای واردات نهاده‌های مورد نیاز (نظیر استرداد حقوق گمرکی واردات نهاده‌ها برای صادرات)، پرداخت وام با نرخ ترجیحی جهت ارتقاء توانمندیها متناسب با پیشرفت و مشارکت در زنجیره تولید شرکتهای خارجی را می‌توان در نظر گرفت.
    استفاده از ظرفیت خریدهای دولتی از بازار جهانی جهت قرار گرفتن در زنجیره ارزش جهانی شرکت‌های فروشنده محصولات و سیستم‌های پیچیده به وزارت نیرو، شرکت مخابرات ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت نفت و وزارت راه و شهرسازی
    تدوین راهکارها و ارائه مشوق‌ها جهت خرید سهام شرکت‌های جهانی به منظور قراردادن مواد اولیه و محصولات نهایی در زنجیره‌های تولید و توزیع آنها
    طراحی مشوقها و الگوهای قراردادی برای گرفتن فضای فروشگاهی (shelf space) در منطقه یا فرامنطقه‌ای از شرکت‌های بین‌المللی فروشگاههای زنجیره‌ای در قبال فعالیت آنها در بازار داخلی و واردات آنها
    تدوین بسته سیاستی برای ادغام شرکتهای قطعه‌سازی در جهت ارتقاء توانمندیها و مشارکت در تولید شرکت‌های خارجی
    تسهیل حضور سرمایه‌گذاران خارجی و سرمایه‌گذاری در صنعت قطعه‌سازی کشور بویژه در شرکت‌های حاضر در vendor list

حسن ولی بیگی، سرپرست مدیریت اسناد و پایگاههای آماری و اطلاعاتی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی