به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از انتخاب، خودرو‌های برقی این روز‌ها در حال تسخیر جهان و تنگ کردن جای خودرو‌های بنزینی هستند. این اتفاق آینده بشر و مدیریت انرژی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در این بین کشور‌های در حال توسعه شاید چندان امتیاز خاصی در دست نداشته باشند. در ساختار ماشین‌های بنزینی، خاورمیانه و ذخایر عظیم نفتی بازیگر خودرو‌های جهان بودند، اما حالا لیتیوم و باطری‌ها سخنگوی آینده اقتصاد خودرو جهان هستند و خاورمیانه شاید یک مصرف کننده باقی بماند. در این بین نگرانی‌هایی نیز نسبت به کارکرد ماشین‌های برقی وجود دارد که به مرور زمان و با توسعه فنی بیشتر این خودروها، نگرانی‌های خودرو برقی نیز کاهش می‌یابد.

به جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با سعید جعفری، کارشناس تولید و تست نرم افزار مدیریت باطری خودرو‌های برقی، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:

·       خودرو‌های برقی این روز‌ها بسیار در اخبار شنیده می‌شوند و دامنه آن تا ایران نیز کشیده شده است؛ ابتدا تاریخچه‌ای از این پروژه بفرمایید.

طراحی ماشین‌های برقی بین 1900 و 1903 شروع شد، اما قبل از آن در سال 1830 یک مفهوم از ماشین‌های برقی شکل گرفت. اولین کسی که در آمریکا به سال 1835 تامس پورت یک ماشین برقی کوچک طراحی کرد. در آن زمان رابرت اندرسون، مخترع اسکاتلندی، هم یک ماشین الکتریکی در همان زمان درست کرد، اما همه گیر نشد. نخستین ماشین برقی جدی در 1880 توسط ادیسون اجرایی شد و در آلمان نیز آندریاس فلوکن در سال 1888 یک ماشین برقی درست کرد. اوایل 1900 ماشین برقی شروع به شهرت کرد و حتی برای تاکسی نیز طی زمان‌های اندکی استفاده شد. شهر‌هایی مثل نیویورک و لندن از تاکسی‌های برقی برای نخستین بار استفاده کردند. هنوز هم شارژر‌های ماشین برقی در آمریکا وجود دارد که در سال 1903 از آن استفاده شده است. دلایل استفاده از ماشین برقی بی سر و صدا بودن و سوخت آن بود. اواسط 1950 با وجود اینکه یک سری موفقیت‌هایی در این زمینه به وجود آمد، اما یک سری چالش‌های جدی هم وجود داشت. از جمله برد کوتاه ماشین‌های برقی و فراوان بودن ماشین‌های بنزینی و گازوییلی باعث شد ماشین برقی در حاشیه باقی بماند و شکست خورد. تولید انبوه و راحتی استفاده از ماشین‌های بنزینی و گازوییلی و همچنین توسعه تکنولوژی موتور‌های بنزینی باعث شد ماشین‌های برقی زیر سوال بروند. جنبش ماشین‌های برقی اوایل سال 2000 به جهت نگرانی‌های محیط زیستی و استقلال از بنزین و نفت توسط دولت‌ها مجددا شکل گرفت. کمپانی‌های بسیاری نیز شروع به کار کردند تا این مفهوم را دوباره زنده کنند. اگر از گوگل بپرسید نشان می‌دهد که مجموعه ایلان ماسک این جنبش را مجدد شروع کرد و در سال 2008 یک جهش جدی‌تر با ماشین تسلا به وجود آمد نشان داد ماشین برقی می‌تواند با ماشین‌های بنزینی در زمینه قدرت و شتاب رقابت کند. بعد از آنکه تسلا این روند را شروع کرد کمپانی‌های ماشین سازی دیگر هم شروع به کار کردند و آینده خوبی در ماشین برقی دیدند. نهایتا دولت‌های بسیاری نیز بسته‌های مشوق برای تولید و خریداری آن ارائه کردند که نمونه آن قرارگیری ایستگاه‌های شارژ باطری در سطح شهر‌ها بود.

·       خودرو‌های برقی چند بار شکست را در مسیر خود تجربه کرده‌اند؟

در سال 1990 بنیان هیئت مراقبت کننده از هوا در کالیفرنیا که یک ارگان دولتی است و قدرت زیادی دارد و شروع به فشار جدی به ماشین سازی‌ها کرد تا ماشین با آلودگی کمتر تولید کنند. همین الان هم زمان اعظمی از کار من به این مربوط می‌شود که نرم افزار باطری خودرو از سنسور‌ها به شکلی مراقبت کند که باعث آلودگی هوا نشود. هدف نهایی این ارگان رسیدن به 0 درصد آلودگی خودرو برای 2 درصد خودرو‌ها تا سال 1998 بود. این قانون چالش‌های عظیمی ایجاد کرد و به نتیجه کامل نرسیدند. در سال 1992 در کالیفرنیا هزار دلار اعتبار مالیاتی دادند تا ماشین‌های برقی سوار شوید در 1994 نزدیک 12 ایالت دیگر آمریکا هم قوانین 0 درصد آلودگی را پیگیری کردند. این مشوق‌ها نیز چندان دوامی نیافت. در سال 1997 هاندای ژاپن و تویوتا نیز یک ماشین تولید کرد، اما تا 2002 بیشتر داوم نیاوردند؛ خودروسازی عظیم فورد هم سال 98 یک ماشین برقی شروع کرد و در 2002 متوقف شد. تقریبا این یک شکست کامل برای خودروسازی‌های عظیم بود. نهایتا 2002 GM و دایملر شکایتی تنظیم کردند و نهایتا یک سری تغییراتی در قانون 0 درصد آلودگی دادند. در سال 2003 یک تحول عظیم در جهان رخ داد و تسلا موتورز در کالیفرنیا پیدا شد و ماشین صددرصد برقی را شروع کرد و 2008 خودرو خود را ارائه کرد. حمایت‌های دولتی و مشوق‌ها نیز جنگ و جدل‌های بسیاری بین تولیدکنندگان پیش آورد. حتی یکی از تولیدکنندگان خودرو بزرگ جهان به نام بی. وای. دی هم درگیر شد و نهایتا در 2023 به نقطه فعلی در خودرو برقی رسید. صنعت ماشین‌های برقی از موانع بسیاری رد شد و بار‌ها به شکست رسید، اما راه خود را پیدا کرد و بازگشت.

·       آیا خودرو‌های برقی می‌توانند کاملا جایگزین خودرو‌های برقی و بنزینی شوند؟

در مورد آمریکا مثلا ایالت کالیفرنیا تا سال 2035 مهلت تعیین کرده که تولید و خرید خودرو بنزینی باید متوقف شود البته کسانیکه از قبل خودرو بنزینی دارند امکان استفاده دارند، اما خدماتشان کم می‌شود. روند منحل کردن ماشین‌های بنزینی آغاز شده و کشور‌های مختلف قوانین مختلفی برای آن تعیین کرده اند. تمام کشور‌های جهان به سمت تولید خودرو‌های برقی در حال حرکت هستند و در نهایت ماشین‌هایی وجود داشته باشد که آلودگی صفر داشته باشند. کشور‌های خاورمیانه مثل کشور خودمان مشکلشان این است که به علت فوق العاده ارزان بودن بنزین و گاز و گازوییل، شاید روند برقی شدن خودروهایشان نیم قرن طول بکشد. شاید اصلا برایشان به صرفه نباشد که به سمت ماشین برقی بروند و این تفکر که خودمان نفت و بنزین ارزان داریم، روند تولید ماشین برقی را کند می‌کند.

·       سرنوشت تاسیسات بنزینی مانند پمپ بنزین‌ها در آمریکا و اروپا به شکل درآمده است؟

اگر نگاهی به آمار پمپ بنزین‌ها داشته باشیم، تعداد پمپ‌های بنزین در سراسر جهان به شدت در حال کاهش است و در دو دهه گذشته این روند آغاز شده است. طبق شنیده‌ها قرار است یک چهارم پمپ بنزین‌ها در سال 2035 حذف شوند. این آمار خیلی واقعی به نظر می‌رسد که هرچقدر از تعداد پمپ بنزین‌ها کم شود و جای خود را به ایستگاه‌های شارژ بدهند.

·       یکی از نگرانی‌های جدی نسبت به استفاده از خودرو برقی، خطرات مبهم آن است؛ از جمله انفجار باطری ها، انحصار تولید آن، مواد اولیه کمیاب و... این نگرانی‌ها تا چه حد درست است؟

در مورد خطرات باطری از جمله انفجار در اثر گرمای بیش از اندازه و یا انتقال شوک الکتریکی به خدمه ماشین و مکانیک‌ها مباحثی مطرح است. اگر به آمار‌ها طی 2010 تا 2020 دقت کنید، یک درصد خیلی خیلی ناچیز از کل ماشین‌های برقی درگیر آتش سوزی شده اند که در مقابل درصد آتش سوزی ماشین‌های بنزینی کمتر از 1 درصد است. چون ماشین‌های برقی یک تکنولوژی تازه هستند مقداری برای عده‌ای ترسناک به نظر می‌رسند. تمام ماشین‌هایی که باطری برقی دارند با یک سری ملزومات و قوانین به بازار می‌آیند. مثلا به اندازه یک کتاب باید آزمون ایمنی روی این باطری‌ها صورت بگیرد. یک باطری از آنجاییکه تولید می‌شود ممکن است صد‌ها باطری در مرحله تست آن از بین برود تا یک باطری سالم ارائه شود. مثلا یک ماشین برقی را از بالا یک ساختمان به پایین پرت می‌کنند تا رفتار باطری را بسنجند یا مثلا یک میله را از باطری رد می‌کنند و هزاران آزمون از این باطری اخذ می‌شود. یک سری نگرانی‌هایی نیز درباره یون‌های لیتیوم وجود دارد و استخراج آن سخت است، اما این مشکل هم قابل حل است و به همان راحتی که چاه‌های نفت پیدا شدند و به سختی نفت استخراج شد و بنزین تولید کردند، این باطری‌ها نیز تکنولوژی و راه خود را پیدا می‌کنند و با پیشرفت روزانه خطرات و نگرانی‌های آن کم می‌شود. یک سری از خطراتی که برای باطری به وجود می‌آید، با پیشرفت فرهنگ استفاده از ماشین برقی قابل حل است. مثلا قوانینی هست که شما باید مقدار باطری معمول، اما ممتد داشته باشید. مثلا به جای اینکه یک بار 100 درصد شارژ کنید، 70 درصد شارژ انجام دهید، اما این کار هر روز انجام شود. این ماشین‌ها یک فیچر دارند، زمانیکه شما ترمز می‌گیرید در ماشین بنزینی شتاب ماشین در لنت ماشین تبدیل به گرما می‌شود و انرژی از بین می‌رود؛ در ماشین برقی از این انرژی استفاده می‌کنند و آن انرژی روی ترمز نمی‌رود و انرژی به صورت ذخیره وارد باطری می‌شود. یک مسئله دیگر درباره درجه حرارت است و باید مراقب باشید که با شارژ پر در دمای بالا خودرو را نگه ندارید. به طور کلی فرهنگ استفاده از ماشین برقی با ماشین بنزینی متفاوت است. یکی از آمار‌ها خطرات ماشین‌های برقی می‌گوید که در زمان تصادفات ماشین‌ها شانس اینکه صاحب خودرو آسیب ببیند چقدر است؟ نتیجه این آمار احتمال آسیب دیدگی در ماشین برقی بسیار پایین‌تر از ماشین بنزینی است.

·       از نظر تکنولوژی، خودرو‌های برقی تا چه حد قدرتمند شده و تا چه حد قابلیت تکمیل دارند؟

در دهه گذشته به خصوص بعد از سال 2008 تکنولوژی ماشین برقی بسیار پیشرفت کرد و حد وسط بهره وری آن 15 درصد در دهه گذشته اضافه شد و برد متوسط آن‌ها تا 200 درصد افزایش داشته است. وقتی ایلان ماسک شروع به تولید اولین ماشین برقی کرد، هزاران اختراع ثبت شد و این هزاران اختراع در زمینه بهتر کردن مواد شیمیایی یا کل محصولات تولید بود. به غیر از باطری و موتور برقی، ساختار بدنه این خودرو‌ها شکل تمام ماشین‌های دیگر است و باطری تاثیری روی بدنه نداشته، اما بر روی کارکرد ماشین تاثیر عظیمی داشته است.