به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو» به نقل از تسنیم، در هفته های اخیر بحث های زیادی در دولت، مجلس و رسانه ها درباره مدل مطلوب قیمت گذاری بنزین در فاز دوم هدفمندی یارانه ها و همچنین افزایش واردات بنزین با قطع تولید بنزین پتروشیمی ها انجام شده است. برخی از مسئولین و کارشناسان اصرار بر حذف سهمیه بندی بنزین و تک نرخی شدن این فرآورده نفتی دارند و برخی دیگر از مسئولین و کارشناسان با تک نرخی شدن بنزین مخالفند و اصرار بر دو نرخی ماندن این فرآورده دارند.

در رابطه با بنزین پتروشیمی ها هم برخی از مسئولین و کارشناسان اعتقاد به آلایندگی بالای بنزین پتروشیمی ها و ضرورت افزایش واردات بنزین با کیفیت دارند و برخی دیگر از مسئولین و کارشناسان از کیفیت بالا و آلایندگی پایین بنزین پتروشیمی ها دفاع می کنند و با قطع تولید بنزین پتروشیمی ها و تشدید وابستگی کشور به واردات بنزین مخالفند. در همین رابطه، با حسین امیری خامکانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی مصاحبه ای انجام داده ایم که متن آن در ادامه می آید:

این روزها دولت هم در مورد واردات بنزین و هم در مورد قیمتگذاری اش در حال تصمیمگیری است. برای بحث واردات ظاهرا میخواهند به حجم 10 میلیون لیتر در روز برسانند و تولید بنزین پتروشیمیها را نیز میخواهند متوقف بکنند. سوال این است که با توجه به سابقه و حساسیتی که در مورد واردات بنزین و تحریم آن وجود داشت، آیا مجلس و به صورت ویژه کمیسیون انرژی به مستنداتی در این زمینه رسیده است که بالاخره میزان آلایندگی بنزین پتروشیمیها چقدر است؟ از یک طرف مسئولین شرکت ملی پتروشیمی و همچنین شرکت ملی پالایش و پخش اظهار میکنند که بنزین تولیدی پتروشیمیها دارای کیفیت بهتری نسبت به بنزین بسیاری از پالایشگاههاست. از طرف دیگر مسئولین سازمان محیط زیست شدیدا اصرار دارند که این بنزین آلوده کننده است.

امیری خامکانی: در مورد بحث واردات بنزین البته این حساسیت در کمیسیون ایجاد شده است. همین دیروز هم بعد از خبر واردات بنزین صحبتهایی در کمیسیون شد. البته صحبتها متفرقه بود و تصمیمگیری خاصی هم نکردیم اما به هر حال نشان داد که این حساسیت وجود دارد. در تحریمها و واردات و در واقع در بحث ارتباط متقابل بین این دو، ما به کل دنیا نشان دادیم که این ظرفیت برای ما وجود دارد که هر موقع اراده کردیم و در واقع مجبور شدیم بتوانیم از پتروشیمیها برای تولید بنزین استفاده کنیم.

کما اینکه در مرحله قبل حتی حدود دو سه ماه ظرفیت پتروشیمیهای ما برای تولید بنزین آماده بود منتهی کار نمیکرد؛ تا زمانی که واقعا واردات بنزین را دچار مشکل کردند آنگاه پتروشیمیها وارد عمل شدند. من فکر میکنم دولت الان یک چنین ذهنیتی داشته باشد که اگر یک زمانی اتفاقی بیفتد، آن ظرفیت پتروشیمیها وجود دارد. ضمن اینکه دولت تاکنون نگفته است که میخواهد تولید بنزین توسط پتروشیمیها را متوقف کند.

از طرفی همانطور که اشاره کردید آلایندگی بنزین پتروشیمیها مورد بحث است. یعنی اینکه آیا واقعا آلاینده است یا نه، باید کارشناسهای محیط زیست بررسی بکنند و نظر بدهند. ضمن اینکه به هر حال ما باید بدانیم که بنزین پالایشگاهها سالمتر است و آلایندگیاش کمتر است. به علاوه اینکه ما باید به سمت تولید بنزین توسط پالایشگاهها پیش برویم. یعنی باید بپذیریم که کمکم واحدهای پتروشیمی برگردند به محصولات خودشان و بنزین کشور را واحدهای پالایشگاهی تولید بکنند و این کار را هم داریم میکنیم و امیدواریم با اتمام ساخت پالایشگاههایی که الان در دستور کار است، در آینده تولید بنزین را کلا به پالایشگاهها بسپاریم و پتروشیمیها را آزاد بکنیم. ولی بدانیم که ظرفیت پتروشیمیها وجود دارد.

به نظر من دولت فعلی فکر میکند که فعلا از تحریمها هراسی ندارد، به دلیل اینکه این ظرفیت قبلا ایجاد شده است که هر موقع اراده کردیم و یا اگر اتفاقی افتاد از ظرفیت تولید بنزین پتروشیمیها استفاده بکنیم. ضمن اینکه قرار هم نیست که دولت بخواهد فعلا این کار را کلا متوقف بکند؛ شاید میخواهد کمترش بکند. به هر حال آنچه که از دولت انتظار داریم این است که با اقتصادیترین روش، سالمترین بنزین را در اختیار مردم قرار دهد.

ولی یک اتفاقی هم که افتاد این است که مصرف بالا رفت. در همین دو هفته عید نوروز، میانگین 78 میلیون لیتر در روز بنزین در کشور مصرف شده است؛ که البته مقداری از آن به خاطر مسافرتهای بیشتر در ایام نوروز است. اما در شرایط عادی هم مصرف روزانهی بنزین در کشور به 70 میلیون لیتر رسیده است. پس مصرف بالا رفته است. منتهی نمیدانیم آیا دولت الان در این مصوبه یک سقفِ 10 میلیون لیتر تعیین کرده است که فقط تا آن سقف اجازه واردات داشته باشد؟ ممکن است تا آن سقف فقط یک میلیونش استفاده بشود و تا 10 میلیون لیتر فعلا سقف را مشخص کرده است. یا ممکن است اصلا بنزینی وارد نشود یا این مجوز گرفته شده که اگر مشکلی پیدا کردیم قرار نباشد توی نوبت مصوبات دولت بمانیم و این آمادگی را داشته باشیم. ما هم امیدواریم دولت مجبور نشود بنزین وارد کند. یعنی از این سقف یا استفاده نکند یا خیلی کمتر از این سقف استفاده کند.

در خصوص قیمت هم ببینید یک واقعیتی که وجود دارد این است که میانگین قیمت بنزین در این یکی دو سال اجرای هدفمندی یارانهها 475 تومان بوده است. یعنی وقتی شما مصرف بنزین سهمیهای، بنزین 700 تومانی و بنزین سوپر 800 تومانی را جمع بزنید و تقسیم بر میزان مصرف بکنید متوسط قیمت، 475 تومان میشود. ولی اثر روانی خودش را بر اساس 700 تومان داشته است. یعنی شما وقتی به راننده میگویید کرایه چرا اینقدر است؟ میگوید: بنزین 700 تومان است! یعنی دولت هم چوب را خورده است هم پیاز را! چیزی هم گیرش نیامده است این وسط؛ چون 400 تومان تا 475 تومن عددی نیست. ولی اثر روانی خودش را گذاشته است.

یک اتفاق دیگری افتاده است و آن هم رانتی است که توی دو قیمتی وجود داشته است. سوء استفادهای که از این کارتها شد. گزارشاتی که دستگاههای نظارتی میدادند این است که چندین هزار کارت در بندرعباس گرفتهاند که از سهمیه اینها برای قاچاق استفاده میشده است. خودروهایی که از رده خارج میشوند اما کارتشان همچنان فعال است یا مثلا خودرویی که یک هفته دو هفته داخل تعمیرگاه میخوابد اما بنزینش همچنان فعال است؛ اینها نشان می دهد که دو نرخی کردن معمولا همیشه همینطور بوده است.

در همه کالاهایی که قبلا کوپنی بودند نیز رانت و مفسده وجود داشت. لذا من فکر میکنم هم به خاطر آن قیمت میانگینی که دولت خیلی چیزی گیرش نیامده است و هم این سوء استفادههایی که میشود، شاید بهتر باشد که بنزین تک نرخی شود ولی برای مهار قاچاق باید فکری کرد. یعنی ما کارت را نمیتوانیم حذف بکنیم. این کارت باید وجود داشته باشد تا بتوان رصد کرد که هر خودرویی چقدر بنزین دارد مصرف میکند. نهایتا دولت باید یک راهکاری ارائه دهد که قطعا باید توی این راهکار کارتها نقش داشته باشند و با استفاده از این راهکار بشود رصد کرد که هر شخص چقدر بنزین دارد از پمپ خارج میکند تا امکان کنترل و رصد و مهار وجود داشته باشد. پس شاید بهتر باشد که برای کاهش این تبعات بنزین را تک نرخی بکنیم. حالا این تک نرخی چقدر باشد باید روی آن بررسی و کار بشود.

دولت الان مجاز است تا حدود 48 هزار میلیارد تومان از محل فروش حاملهای انرژی منابع کسب کند و برای هزینههایی که پیش بینی شده است که عمدهاش پرداخت یارانههای نقدی است، مصرف نماید. حال اگر دولت توانست یارانههای نقدی خودش را یا کلا هزینههایش را کمتر بکند ممکن است مجبور نشود تا 48 هزار میلیارد تومان هم منابع کسب کند. یکی از راههای کاهش هزینهها، کاهش دهکهاست؛ کاهش یارانه بگیرها است.

دولت الان این راهکار را در پیش گرفته است که میخواهد از خود مردم داوطلب بشوند. قطعا یک سری دهکهای بالا باید حذف بشوند. نمیدانم دولت در نظر دارد عدد یارانهها یا همان پرداخت نقدی را بیشتر کند یا نه؟ اگر رقم یارانهها را بیشتر نکند و دهکهای بالا را هم کاهش دهد، طبیعتا این کار، هزینهها را کمتر خواهد کرد و شاید مجبور نشود که قیمتها را بصورت جهشی بالا ببرد. چون یکی از بحثهایی که هم آقای رئیس جمهور و هم معاون اول ایشان به آن اشاره کردند این بود که شیب را همچنان ملایم می گیریم. اگر بخواهد شیب ملایم باشد آن منابع در نمی آید. اگر منابع در نیاید، هزینهها باید کاهش یابد. لذا اینها را باید دولت تنظیم کند.

برای بحث بنزین پتروشیمیها واقعیت این است که به نظر میرسد دولت الان یک فضای رسانهای خاصی را به وجود آورده است که به کمک این فضای رسانهای بتواند تولید بنزین پتروشیمیها را حذف کند. اگر بدون شفاف شدن این واقعیت که آیا بنزین پتروشیمیها آلوده کننده است یا خیر، تولید بنزینِ این واحدها قطع و بنزین وارداتی جایگزین آن شود، در این صورت مخاطب یعنی مردم اینگونه برداشت میکند که گزاره «آلاینده بودن بنزین پتروشیمیها» یک گزاره صحیح و یک فرض درست بوده است. آن وقت اگر کشور به هر دلیلی مجددا سر واردات بنزین به مشکل بخورد، دیگر امکان استفاده از ظرفیت بنزین پتروشیمیها نخواهد بود. با توجه به اینکه ما فکر میکنیم ارائه اطلاعات علمی و حقیقی به مردم و همچنین حفظ ظرفیتها برای مواقع بحران مسئله بسیار مهمی است، آیا مجلس در زمینه اینکه حقیقت در مورد بنزین پتروشیمیها و میزان آلایندگی آنها چیست، به جمعبندی رسیده است؟

امیری خامکانی: بله، این حساسیت در کمیسیون به وجود آمده است. البته احتمالا فردا سه شنبه (19 فروردین 93) آقای زنگنه به مجلس بیاید. چند بحث مطرح است. احتمالا بحث قراردادهایی که در همایشی قبل از سال بود مطرح بشود و توضیحش از ایشان خواسته شود. یکی هم بحث واردات بنزین را قطعا توضیح خواهند داد. بنده هم موضعم این است که گرچه بنزین تولیدی پالایشگاهها قطعا سالمتر است اما نمیتوان همه آلایندگی را به گردن بنزین پتروشیمیها انداخت. گزارشی هم ما نداشتیم. ظرفیت بنزین پتروشیمی را هم نباید از بین برد. این باید وجود داشته باشد برای مواقع اضطراری که ممکن است در واردات بنزین مجددا به مشکل بخوریم.

البته ما باید مصرف را طوری کنترل بکنیم که اصلا نیازی به واردات نداشته باشیم. حتما هم دولت تا آن سقفی که مجوز داده است، انشالله وارد نکند. در واقع مجبور نباشد وارد بکند. قطعا ما اگر مصرف را مهار بکنیم و در راه اندازی پالایشگاهها هم تسریع ایجاد نماییم، امیدواریم که اصلا نیازی به واردات بنزین نباشد و پتروشیمیها هم زودتر برگردند به حالت قبلی خودشان. در این ایام تا جایی که بنده اطلاع دارم حدود 64 میلیون لیتر در پالایشگاهها و حدود 7 میلیون لیتر در پتروشیمیها بنزین تولید می شود. ما این 7 میلیون لیتر را هم میتوانیم در پالایشگاهها جاسازی بکنیم که مجبور نباشیم پتروشیمیها را برای تولید بنزین به خدمت بگیریم. ولی قابل تنظیم است. یعنی نباید جای نگرانی باشد. ضمن اینکه دولت هم باید حواسش باشد که هنوز تحریمها هست و احتمال دارد که پا برجا باشد. پس دولت مواظب باشد که کشور را در مخمصه نیندازد. این ظرفیت پتروشیمیها هم باید تا زمانی که مطمئن باشیم پالایشگاهها ظرفیت این را پیدا کردهاند که کل بنزین مصرفی داخل را تأمین کنند، حفظ شود.