افزایش شاخصه های ایمنی حمل و نقل در توسعه اقتصادی نقش دارد

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از  ایرنا، حمل و نقل یکی از مهم ترین ابعاد اقتصاد و توسعه جوامع به شمار می رود. به همین دلیل گستردگی فعالیت ها و تحولات فناوری در این حوزه سبب می شود تا کشورها برای استواری و بقای خود در عرصه بین المللی به بخش حمل و نقل اهمیت بیشتری دهند و آن را پیشرو و نیرویی محرک برای پیشرفت بدانند.
در این میان موقعیت مناسب و راهبردی ایران یکی از اصلی ترین مزیت ها برای افزایش درآمد از این صنعت مهم به شمار می رود. از این رو توجه به زیرساخت‎ها و انجام دادن کارهای زیر بنایی و فراهم کردن زمینه‎های لازم برای توسعه حمل و نقل و در نتیجه افزایش ترانزیت کشور از اولویت های اقتصادی دولت در سال های گذشته بوده است.

با توجه به اینکه توسعه صنعت حمل و نقل در همه زمینه‎ها از جمله حمل و نقل جاده‎ای، ریلی، هوایی و دریایی ضرورت دارد بنابراین ایمنی را باید یکی از مهم ترین مقوله ها در حمل و نقل دانست تا اینگونه بتوان علاوه بر ارتقای آن، شرایط مناسب تری را در حوزه حمل و نقل تجربه کرد.

اهمیت این موضوع سبب شد تا شورای انقلاب فرهنگی، هفتم اردیبهشت را «روز ایمنی حمل و نقل» نامگذاری کند و این عنوان از 1395 خورشیدی در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید.

در همین این زمینه «مهرداد تقی زاده» کارشناس حمل و نقل و معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی می گوید: «امروزه در همه بخش‎های حمل و نقل شاهد رشد و پویایی هستیم و ایمنی از مهمترین شاخصه های این صنعت محسوب می شود که باید سهم کشور از حمل و نقل جاده ای افزایش یابد زیرا این مهم نقش عمده ای در توسعه اقتصاد دارد.»

- در ادامه متن این گفت وگو را می خوانیم:
** آسیب شناسی در مقوله ایمنی حمل و نقل و راهکارهای موثر در این زمینه در سال های گذشته تا چه اندازه موفق بوده است و پیش‌بینی سوانح رانندگی و تغییر سیر صعودی به سیر نزولی تصادفات از چه زمانی به طور جدی و مستمر در برنامه وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت؟
*** تقی زاده: همه روزه تعداد زیادی خودرو در جاده های کشور در حال حرکت هستند که علاوه بر مصرف سوخت موجب ایجاد ترافیک رفت و برگشت جاده ای و افزایش ترافیک شهری می شوند. وزارت راه و شهرسازی متولی اصلی نظارت در بحث ایمنی حمل و نقل است و کمیسیون ایمنی راه ها با ایمنی جاده ای سر و کار دارد که برای افزایش ایمنی تاکنون تصمیمات خوبی گرفته و اجرا شده است. این کمیسیون ایمنی در 1382 خورشیدی تشکیل شد اما فعالیت آنچنانی نداشت و باید گفت از 1392 خورشیدی به طور مرتب و مستمر جلساتی را در زمینه افزایش ایمنی جاده ها انجام می دهد و تمام بخش هایی که به گونه ای به ایمنی جاده های برون شهری و درون شهری مرتبط هستند، در این کمیسیون حضور دارند. در واقع در کشور از این سال به بعد حمل و نقل حومه‌ای مورد توجه قرار گرفت. ایمنی جاده، خودرو، کاربران، مدیریت پس از سانحه و ... از جمله اقداماتی بوده که تاکنون برای کاهش تلفات جاده ای اجرا شده است. در کارگروهی در حوزه معاونت حمل و نقل پیش ‌بینی شد که از 1396 خورشیدی آمار جانباختگان سوانح رانندگی که تاکنون روند صعودی داشته است باید ثابت ‌شود و از 1397 خورشیدی سیر نزولی به خود بگیرد اما با این حال از 1396 خورشیدی 1.5 درصد سوانح رانندگی افزایش پیدا کرده و در سال گذشته هم پنج درصد افزایش تلفات سوانح رانندگی ثبت شده است.

**   اصلی‌ترین عامل بروز سوانح رانندگی چیست و در زمینه ایمنی حوزه حمل و نقل چه تدابیری باید اندیشید؟
*** تقی زاده: اصلی‌ترین عامل بروز سوانح رانندگی خطای انسانی است. وقتی به نگهداری راه تنها 20 درصد بودجه اختصاص می‌یابد، به طور قطع سازمان راهداری هم در اندازه همان 20 درصد بهسازی جاده‌ها را انجام می‌دهد. در همین راستا با تدوین و تهیه نقشه ایمنی راه‌های کشور که در یک افق 10 ساله اتخاذ شده، تصمیم بر آن بود که تعداد جانباختگان سوانح رانندگی به 9 هزارتن کاهش یابد که اگر این برنامه اجرایی می شد تعداد جانباختگان از 16 هزار تن به 9 هزار تن در 1406 خورشیدی کاهش می یافت. این طرح با استعفای وزیر سابق وزارت راه و شهرسازی تاکنون مسکوت مانده است که امید آن می رود تا نقشه راه ایمنی راه‌های کشور در کمیسیون زیربنایی دولت و سپس در دولت و مجلس تصویب شود تا تحول مثبتی در این زمینه صورت پذیرد. باید گفت که خودرومحوری در کشور افزایش یافته به طوری که امروز به 30 میلیون دستگاه خودرو و موتورسیکلت رسیده است که این رقم در 10 سال آینده به 50 میلیون دستگاه خواهد رسید و همین عامل، ریسک سوانح رانندگی در کشور را افزایش خواهد داد.

**  پذیرش قوانین و مقررات اجتماعی و آموزش تا چه اندازه حایز اهمیت است و متولیان امر چه نهادها یا سازمان هایی هستند؟
*** تقی زاده: امروزه بحث آموزش و پذیرش قوانین مربوط به راهنمایی و رانندگی و حوزه ایمنی حمل و نقل در همه جای دنیا امری اثبات شده و اجباری است. بهترین روش برای برخورد با تخلفات در جهت ایمنی راه ها سختگیری در وضع قوانین و اصلاح مقررات به شمار می رود تا افراد ضمن عمل به ضوابط با تمامی اصول نیز آشنا شوند. غیر از صدور دستورالعمل‌ها، ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و تردد با سرعت مطمئنه نیز در کاهش سوانح جاده‌ای اثرگذار است. میان سرعت اجرای قانون جدید و بازدارندگی، از تصادفات و تخلفات تأثیر مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین برخورد فوری و مجازات شدید مانند ضبط گواهی‌نامه، توقیف خودرو و، مجازات‌های تکمیلی، محرومیت اجتماعی و ... در بازدارندگی از تخلفات و تصادفات اثر مثبتی دارد. همچنین افزایش سامانه‌های هوشمند ثبت تخلفات در معابر نیز بر بازدارندگی از تخلفات و کاهش تصادفات مؤثر است. مجهز کردن پلیس به تجهیزات مناسب برای تسریع در برخورد با تخلفات حادثه ‌ساز و نظارت و کنترل به وسیله ابزارهای خاص در بازدارندگی از تخلفات تأثیر می گذارد. بنابراین پیش نیاز هر گونه آموزش و فرهنگ سازی در زمینه ایمنی اعمال مقررات شدید است.

**  برخی مسوولان معتقدند که ناوگان مازاد در کشور وجود دارد و همین عاملی بر افزایش مصرف سوخت است، خروج ناوگان فرسوده از سامانه حمل و نقل عمومی چه ضرورتی دارد و این امر چه مزایایی را به دنبال خواهد داشت؟
*** تقی زاده: تقویت حمل ونقل عمومی به معنای تقویت مردم از جهت آرامش و جلوگیری از هدر رفت زمان و هزینه آنان است. در کشورهای پیشرفته هزینه تعمیرات و سوخت بسیار بالا است و همین عاملی می شود تا فرد از خودروی فرسوده استفاده نکند. بنابراین در ایران نیز لازم است تا خودروهای فرسوده اعم از شخصی و عمومی از رده خارج شوند و نخستین انتظار در بخش از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، تعیین جایگزین برای‌‌ آنها به شمار می رود که البته این مهم هنوز بی‌ پاسخ مانده است. خروج خودروهای فرسوده مزایای زیادی چون کاهش آلودگی هوا و صرفه جویی در مصرف سوخت را به دنبال دارد. به ازای هر خودروی شخصی و عمومی که از ناوگان حمل و نقل عمومی خارج می شود باید یک فرصت جدید ایجاد شود و در اختصاص یافتن بودجه برای اجرای این طرح توازن لازم صورت پذیرد و در کنار توجه به خروج خودروهای سواری فرسوده به ‌خروج خودروهای مسافربری و سنگین نیز توجه شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز وظیفه نظارت بر تولید ناوگان را به عهده دارد زیرا استاندارد خودروها به ‌ویژه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خودروهای وارداتی نقش مهمی از لحاظ استاندارد ایمنی دارد.

**  ساماندهی علایم موجود در حاشیه جاده ها، ساماندهی تابلوها و ... تا چه اندازه در ارتقای ایمنی حمل و نقل موثر است و آیا از استانداردهای جهانی برخوردار هستند؟
*** تقی زاده: شناسایی سه هزار و 500 نقطه حادثه خیز از جمله از کارهای مهم انجام شده در این زمینه است زیرا رفع این نقاط بسیار هزینه بر بود و در مواقعی رفع یک نقطه حادثه خیز به طولانی شدن مسافت منجر می شود که باید مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته نصب علایم هشدار دهنده را در این نقاط اجرا آشکار کرد که این مهم به معنای ایمنی است. نصب نیوجرسی و گاردریل اقدام دیگر در جهت کاهش حوادث در این نقاط است. مشکل اصلی در ایمن سازی جاده کمبود بودجه به شمار می رود، بر پایه قانون 60 درصد درآمد حاصل از جرایم رانندگی باید برای ایمنی راه ها به وزارت راه و شهرسازی باز گردانده شود که تنها 10 درصد آن بر می گردد در حالی که این درآمد می تواند برای خرید و نصب دوربین به کمک بیاید. نشانه های راهنمایی و رانندگی یا علایم، نمادهایی هستند که در کنار خیابان ها، جاده ها و بزرگراه ها به منظور اطلاع رسانی به رانندگان و ایمنی عابرین نصب شده است که نبود آنها در مسیر، تصادفات رانندگی را رقم می زند. ارتقای ایمنی تردد، کمک به اعمال قوانین ترافیک، راهنمایی دقیق و مناسب کاربران جاده ها در محورهای اصلی و فرعی باید مطابق آخرین تغییرات که هدف آن افزایش ایمنی تردد و کاهش تصادفات جاده در راه های ارتباطی است، صورت پذیرد. در سال های اخیر کشور از نظر نصب علایم و نشانه های راهنمایی و رانندگی در وضعیت خوبی قرار داشت که این موضوع تاثیر زیادی در راهنمایی مسافران ایفا می کرد.

**  راهکارهای موثر در بالابردن ایمنی حوزه حمل و نقل چیست و برای کاهش خطرات در زمینه حمل و نقل جاده ای چه جایگزینی را پیشنهاد می دهید؟
*** تقی زاده: در چند سال اخیر همواره شعار اصلی توسعه حمل‌ ونقل ریلی بوده است اما بودجه‌هایی که صرف حمل ‌ونقل ریلی می‌شود، کمتر از بودجه بخش جاده‌ای و از طرفی موانع ورود واگن بسیار زیاد است. بنابراین باید در این زمینه راهبردها به طرف یک هدف مشخص رهنمود شود تا ایمنی در تمامی بخش های ناوگان حمل و نقل نمود پیدا کند. ایجاد قطارهای حومه‌ای را باید یکی از راهکارهای کاهش ترافیک و کاهش سوانح رانندگی و ایمنی دانست. با توجه به اینکه از وزارت راه و شهرسازی تهیه نقشه راه ایمنی جاده‌ها درخواست شده بود اما در ابتدا باید اقداماتی انجام گیرد تا بخش عمده‌ای از مسافرت های جاده‌ای بر روی ریل و بخش هوایی و میزان زیادی از بار جاده به روی ریل منتقل و همزمان به مساله ایمنی زیرساخت و ناوگان جاده‌ای‌، عوامل انسانی و مسایل مربوط به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توجه شود که این یک اقدام فرابخشی به شمار می رود. هرچه سهم ریل در حمل بار افزایش یابد، ایمنی بالا رفته و تصادفات کاهش خواهد یافت. افکار عمومی باید موضوع ایمنی را به عنوان مقوله ای مهم و تاثیرگذار بداند و این مساله باید در جامعه نهادینه شود.