به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، امروزه، خودروها دیگر صرفاً برای جابه‌جایی طراحی نمی‌شوند؛ بلکه به سامانه‌هایی هوشمند و پیچیده تبدیل‌شده‌اند که در آن‌ها هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و ارتباطات بی‌سیم نقشی محوری دارند. خودروهای خودران، که روزی خیابان‌ها را تحت سلطه خود خواهند گرفت، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون حسگرها، دوربین‌ها، رادارها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، قادر به شبیه‌سازی محیط اطراف و انجام تصمیم‌گیری‌های دقیق و لحظه‌ای هستند. این تحولات نویدبخش دنیایی است که در آن، خودروها نه‌تنها ایمنی و کارایی بیشتری ارائه می‌دهند، بلکه شیوه رانندگی را برای همیشه دگرگون خواهند کرد.

شرکت تسلا، به‌عنوان یکی از پیشگامان توسعه خودروهای دیجیتال پیشرفته، با معرفی سیستم Autopilot انقلابی در صنعت خودرو ایجاد کرد. این سیستم هوشمند با استفاده از ترکیبی از دوربین‌ها، رادارها، حسگرها و الگوریتم‌های یادگیری ماشین طراحی‌شده و قابلیت‌هایی نظیر کنترل سرعت، حفظ خودرو در خطوط جاده، تغییر مسیر خودکار و پارک خودکار را ارائه می‌دهد. تسلا این فناوری را باهدف افزایش ایمنی و کارآمدی رانندگی توسعه داده است و Autopilot را به‌گونه‌ای طراحی کرده که در ابتدا به‌عنوان یک دستیار هوشمند، اشتباهات انسانی را کاهش دهد و تجربه رانندگی را متحول کند.

بااین‌حال، تسلا به این حد بسنده نکرد و با گسترش امکانات Autopilot و معرفی سیستم Full Self-Driving (FSD)، گام بلندی به سمت خودروهای کاملاً خودران برداشت. سیستم FSD با بهره‌گیری از هوش مصنوعی پیشرفته، تحلیل داده‌های کلان و شبکه عصبی اختصاصی تسلا، فراتر از قابلیت‌های Autopilot عمل می‌کند. خودروهای مجهز به این سیستم توانایی مسیریابی خودکار از مبدأ تا مقصد، شناسایی چراغ‌های راهنمایی و تابلوهای توقف، و حرکت در ترافیک شهری بدون دخالت مستقیم راننده رادارند.

تسلا با این رویکرد، چشم‌انداز خودروهای کاملاً خودران را بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک کرده است. هرچند این فناوری همچنان در مراحل آزمایشی قرار دارد و به نظارت راننده نیازمند است، اما به‌روزرسانی‌های منظم و یادگیری مستمر از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط میلیون‌ها خودروی تسلا در سراسر جهان، آینده‌ای را نوید می‌دهد که در آن خودروها بدون دخالت انسان، با دقت و ایمنی بی‌سابقه سفر می‌کنند. این تحول نه‌تنها رانندگی را متحول می‌کند، بلکه تأثیری عمیق بر صنایعی نظیر تاکسی‌های رباتیک و حمل‌ونقل عمومی خواهد داشت و شیوه زندگی انسان‌ها را دگرگون خواهد کرد.

تغییر در روابط اجتماعی با خودروهای خودران
این پدیده را نمی‌توان صرفاً از منظر پیشرفت فناوری بررسی کرد؛ چراکه ورود خودروهای دیجیتال و خودران تأثیرات عمیقی بر جنبه‌های اجتماعی و روان‌شناختی انسان‌ها خواهد داشت.

در بُعد روان‌شناختی، این فناوری‌ها می‌توانند تأثیری دوگانه بر احساسات و رفتارهای فردی داشته باشند. از یک‌سو، خودروهای خودران حس کنترل و آزادی را در افراد تقویت می‌کنند. وظیفه‌ای که پیش‌تر کاملاً بر عهده راننده بود، اکنون به سیستم‌های هوشمند سپرده‌شده است و این تغییر می‌تواند به افزایش رفاه روانی منجر شود. افراد قادر خواهند بود از زمان سفر برای استراحت، لذت بردن از مناظر یا انجام فعالیت‌های دیگر استفاده کنند، که این امر احساس راحتی و کاهش استرس را به همراه خواهد داشت.

از سوی دیگر، این جدایی از فرآیند رانندگی می‌تواند پیامدهایی منفی داشته باشد. وابستگی به خودروهای خودران ممکن است منجر به کاهش ارتباط با محیط اطراف و حتی انزوای روانی شود. فرآیند رانندگی، که شامل تمرکز، تصمیم‌گیری و تعامل با محیط است، بخش مهمی از حس حضور در دنیای واقعی و تعامل با جامعه محسوب می‌شود. حذف این جنبه‌ها ممکن است باعث کاهش تجربه‌های انسانی و ایجاد نوعی فاصله روانی از محیط پیرامون شود.

در بُعد اجتماعی، خودروهای دیجیتال الگوی تعاملات انسانی و زمان‌بندی روابط اجتماعی را تغییر می‌دهند. باقابلیت رانندگی خودکار، افراد می‌توانند زمان سفر را به فعالیت‌هایی مانند برقراری تماس‌های کاری، گپ زدن با دوستان، یا مدیریت امور روزمره اختصاص دهند. این تغییر می‌تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت روابط اجتماعی داشته باشد، زیرا فرصت بیشتری برای برقراری ارتباطات شخصی فراهم می‌شود.

بااین‌حال، کاهش نیاز به رانندگی ممکن است تعاملات حضوری در فضای اجتماعی واقعی را کاهش دهد. به عبارتی، افراد ممکن است به‌جای شرکت در تعاملات مستقیم، به تعاملات مجازی یا انفرادی روی‌آورند. این امر، هرچند کیفیت زندگی را در برخی ابعاد بهبود می‌بخشد، اما خطراتی مانند کاهش مهارت‌های اجتماعی و تضعیف ارتباطات انسانی را نیز به همراه دارد.

تغییر هویت فردی: از انسان راننده به انسان مسافر
تصور کنید میلیون‌ها نفر در سراسر جهان که شغل یا هویت شخصی‌شان با رانندگی گره‌خورده است، چگونه ممکن است با تکمیل فناوری خودروهای خودران تحت تأثیر قرار گیرند. در دنیایی که خودروها به‌طور کامل خودران می‌شوند، بسیاری از افراد ممکن است احساس کنند که کنترل بر جنبه‌ای از زندگی روزمره خود را ازدست‌داده‌اند. رانندگی، که نه‌تنها یک مهارت بلکه بخشی از هویت و استقلال فردی به شمار می‌آید، با جایگزینی توسط هوش مصنوعی، می‌تواند باعث کاهش احساس توانمندی و تصمیم‌گیری شخصی شود. هنگامی‌که فرد از یک راننده فعال به یک مسافر منفعل تبدیل می‌شود، ممکن است حس استقلال و نقش فردی در زندگی کاهش یابد و این تغییر به‌نوعی خلأ هویتی منجر شود.

از منظر اجتماعی، خودروهای دیجیتال و خودران می‌توانند رفتارهای جدیدی را در میان افراد و جوامع ایجاد کنند. با دسترسی گسترده به اینترنت و سیستم‌های پیشرفته سرگرمی در این خودروها، ممکن است شاهد افزایش گرایش به مصرف‌گرایی و وابستگی به فناوری باشیم. این تغییرات می‌توانند ارزش‌ها و نگرش‌های اجتماعی را به سمت پذیرش سبک زندگی دیجیتال و کاهش تعاملات فیزیکی و انسانی سوق دهند. در این فرآیند، جامعه ممکن است بیشتر به سمت انزوای دیجیتال حرکت کند، جایی که ارتباطات انسانی واقعی به‌تدریج کم‌رنگ می‌شوند.

بااین‌حال، این فناوری‌ها می‌توانند جنبه‌های مثبتی نیز داشته باشند، مانند تقویت مفهوم «آزادی دیجیتال» و «زندگی هوشمند». افراد ممکن است خودروهای خودران را به‌عنوان فضایی امن و شخصی تلقی کنند که می‌توانند در آن از دغدغه‌های روزمره فاصله بگیرند. در چنین شرایطی، خودرو دیگر صرفاً یک وسیله نقلیه نخواهد بود، بلکه به مکانی برای آرامش، کار، و حتی تفکر تبدیل می‌شود.

بااین‌وجود، این تغییرات می‌توانند پیامدهای ناخواسته‌ای نیز به دنبال داشته باشند. استفاده طولانی‌مدت از خودروهای خودران به‌عنوان فضایی شخصی، ممکن است افراد را از تعاملات اجتماعی معمول و حتی فعالیت‌های بدنی دور کند. این دوری از محیط اجتماعی و فیزیکی، می‌تواند به تغییر ارزش‌های فرهنگی و کاهش ارتباطات انسانی منجر شود، تغییری که پیامدهای آن برای جوامع انسانی نیازمند بررسی عمیق است.

چالش‌های اخلاقی و روان‌شناختی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های روان‌شناختی و اجتماعی در دنیای خودروهای خودران، مسائل اخلاقی مرتبط با تصمیم‌گیری‌های خودکار است. هنگامی‌که یک خودرو خودران با موقعیت‌های بحرانی مواجه می‌شود – مانند انتخاب میان تصادف با یک فرد یا دور زدن و برخورد با یک مانع – تصمیماتی که می‌گیرد، به‌طور مستقیم بر زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارد. این نوع تصمیمات نه‌تنها با مسائل اخلاقی در ارتباط است، بلکه به ابعاد روان‌شناختی، ازجمله احساس مسئولیت و اعتماد به ماشین‌ها نیز می‌پردازد.

آیا ما می‌توانیم به این فناوری‌ها اعتماد کنیم که در لحظات بحرانی، تصمیمات درست و اخلاقی بگیرند؟ این سؤال‌ها به چالش‌های پیچیده‌ای درزمینهٔ روان‌شناسی اخلاقی، فلسفه و جامعه‌شناسی مرتبط هستند و تأثیر عمیقی بر نحوه پذیرش این فناوری‌ها در سطح جامعه خواهند گذاشت. در حقیقت، نحوه تصمیم‌گیری ماشین‌ها در موقعیت‌های بحرانی، نه‌تنها بر ایمنی و رفاه انسان‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث تغییرات عمده‌ای در نحوه درک و اعتماد افراد به فناوری‌های هوشمند شود.

درنهایت، خودروهای دیجیتال پیشرفته نه‌تنها صنعت خودروسازی را دگرگون خواهند کرد، بلکه تغییرات عمیقی در جنبه‌های اجتماعی و روان‌شناختی زندگی انسان‌ها ایجاد خواهند کرد. این فناوری‌ها می‌توانند نحوه تعاملات اجتماعی، هویت فردی و حتی رفتارهای اخلاقی ما را تحت تأثیر قرار دهند. درحالی‌که این تحولات می‌توانند رفاه فردی و اجتماعی را بهبود بخشند، درعین‌حال چالش‌هایی همچون انزوای اجتماعی، کاهش مهارت‌های ارتباطی و نگرانی‌های اخلاقی در تصمیم‌گیری‌های خودران را به همراه دارند. آنچه مسلم است، این است که تکنولوژی‌های دیجیتال در خودروها، نه‌تنها دنیای رانندگی را تغییر خواهند داد، بلکه تأثیرات عمیقی بر روان‌شناسی و جامعه انسانی خواهند گذاشت.

شهرام فرمانی (مدیرمسئول)