به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، در قسمت‌های پیشین به بررسی مسائل و مشکلات تهویه مطبوع خودرو پرداختیم، در این قسمت به صورت دقیق مشکلات عمومی کولر را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم.

از کمپرسور تا دریچه‌های تهویه
سیستم کولر خودرو بر اساس چرخه کاملا مشابه چرخه یخچال کار می‌کند. گاز مبرد درون مدار سیستم کولر به صورت فشرده همراه با نوعی روغن ذخیره شده است. کارتر سیستم، کمپرسور است که عمده گاز و روغن درون آن قرار گرفته و اجزای آن روان‌کاری می‌شوند. فرمان فعال شدن کولر بنا بر نوع خودرو و سطح تکنولوژی به کار رفته در آن به شیوه‌های مختلفی صادر می‌شود اما نتیجه نهایی آن در تمامی خودروها، تحریک‌شدن رله کلاچ کمپرسور و کلاچ‌کردن شفت کمپرسور ‌روی پولی هرزگرد آن است. در این حالت کمپرسور قدرت خود را از میل‌لنگ گرفته و به واسطه صفحه لنگ و پیستون‌های داخلی خود شروع به فشرده‌سازی گاز مبرد می‌کند. گاز مبرد پس از فشرده‌سازی وارد رطوبت‌گیر شده و با فشار بالا از درون کندانسور (رادیاتور کولر در سینی جلو) عبور می‌کند. عبور گاز با فشار بالا از درون کندانسور موجب می‌شود که گاز حرارت خود را تحویل محیط داده و به صورت کامل مایع شود. گاز مایع شده که حال دمای پایینی دارد، وارد شیر انبساط شده و شیر انبساط مانند یک انژکتور آن را درون اواپراتور (رادیاتور کولر داخل کابین) پودر می‌کند. پودر شدن گاز مایع شده درون اواپراتور باعث جذب حرارت هوای کابین به مقدار قابل توجهی شده و مبرد مجددا به حالت گاز درمی‌آید تا مجددا روانه کمپرسور شده و چرخه از نو تکرار شود.
فشار سیستم و دمای اواپراتور توسط سنسورهای موجود همواره تحت نظر هستند تا بدین ترتیب فن‌های خنک‌کننده بتوانند بر اساس فشار مدار در دور مناسب کار کرده و از یخ‌زدگی اواپراتور نیز جلوگیری شود. اگر خودرو دارای تهویه اتوماتیک باشد، کمپرسور از نوع حجم متغیر خواهد بود و سنسورهای بیشتری وجود دارند که دور فن تهویه مطبوع و حجم جا‌به‌جایی کمپرسور بر اساس مقادیر آنها محاسبه و تنظیم می‌شود.
مسائل و مشکلات سیستم کولر
سیستم کولر چه مرتب استفاده شده یا کلا استفاده نشود، نیاز به نگهداری و توجه دارد. مشکلات عمومی آن در بیشتر موارد از حالات زیر خارج نیست:

باد کولر گرم است
گرم‌بودن باد کولر دلایل زیادی دارد. افت کیفیت گاز مبرد و به پایان رسیدن عمر مفید آن یا کم‌بودن شارژ گاز موجود در مدار محتمل‌ترین دلیل در بیشتر موارد هستند. اگر اورینگ‌های سیستم فرسوده باشد سیستم قادر به حفظ فشار نیست ضمن آنکه اگر پروسه شارژ گاز کولر (تخلیه، وکیوم و پر کردن) به صورت صحیح صورت نگرفته باشد نیز کولر قادر به خنک‌کاری صحیح نیست چرا که شارژ بیش از حد گاز نیز عملکرد سیستم را مختل می‌کند. عملکرد نادرست فشنگی فشار گاز دلیل محتمل بعدی است. در عموم خودروها ECU سیستم سوخت‌رسانی و یا یونیت فن (در صورت مجزا بودن واحد کنترل فن از ECU) در هنگام فعال بودن کولر، دور فن‌های خنک‌کننده را بر اساس ترکیبی از اطلاعات دمای پیشرانه و فشار گاز کولر تنظیم می‌کند. حال اگر میزان شارژ گاز مدار کولر صحیح نباشد و یا سنسور فشار گاز کولر معیوب باشد، فن‌ها در درجات غیر استانداردی عمل کرده و یا ممکن است مثلا دور تند کلا فعال نشود. این مسئله به خنک‌کنندگی نامناسب کولر منجر می‌شود.
خنک‌نبودن باد کولر دلایل دیگری هم می‌تواند داشته باشد. خرابی شیر انبساط و فشنگی آن، کثیفی یا پوسیدگی کندانسور و اواپراتور، عملکرد نادرست ECU تهویه مطبوع و شل بودن تسمه از جمله دیگر دلایل خنک‌کنندگی ضعیف کولر هستند. کهنه‌شدن رطوبت‌گیر نیز تاثیر قابل توجهی در کاهش عمر مفید گاز مبرد و کاهش کارایی زودهنگام عملکرد کولر دارد.
سرمای کولر متغیر است
اگر تهویه ‌روی یک درجه ثابت تنظیم شده اما سرمای کولر بسته به شرایط تغییر می‌کند، مشکلی در سیستم وجود دارد. اگر سرمای کولر در حالت ساکن بودن خودرو بیشتر از هنگامی است که حرکت می‌کند، این موضوع نشانه کافی نبودن شارژ گاز سیستم است. اگر سرمای کولر در حین حرکت بیشتر شده و در حالت ساکن بودن خودرو باد به صورت تدریجی گرم می‌شود، باید به عملکرد فن رادیاتور و یا کثیفی کندانسور شک کرد. اگر کیفیت گاز مبرد دچار افت شده باشد یا شارژ سیستم اندکی بیش از حد مجاز باشد نیز این مشکل می‌تواند بروز کند.

کمپرسور با ضربه درگیر می‌شود
کهنه‌بودن پولی سر میل‌لنگ و مستهلک‌شدن دمپرهای آن باعث می‌شود که ضربه درگیرشدن کمپرسور بیشتر احساس شود، اگر سفتی تسمه نیز صحیح نباشد حتی ممکن است صدای جیغ تسمه ‌به گوش برسد و ناله بلبرینگ پولی کمپرسور و پمپ هیدرولیک و آلترناتور نیز بلند شود. اگر با درگیر شدن کمپرسور ضربه آن احساس شده و به یکباره پیشرانه دچار افت توان قابل توجه شود، به احتمال زیاد مجموعه استپر یا دریچه گاز برقی درست عمل نمی‌کند یا انژکتورها بسیار کثیف هستند. در خودروهای کاربراتوری این ایراد از وکیوم کمکی کاربراتور یا کثیفی خود مجموعه کاربراتور است.

کولر کلا فعال نمی‌شود
ابتدا بررسی کنید که دمای پیشرانه در محدوده مجاز باشد چرا‌که اگر دمای پیشرانه بیش از حد افزایش یابد ECU اجازه درگیری کمپرسور را نمی‌دهد. همین موضوع در خصوص فشار گاز نیز صادق است و اگر فشار مدار کولر به مرز بحرانی برسد ECU اجازه درگیری کمپرسور را نخواهد داد. بنابراین یا مدار کولر بیش از حد شارژ شده یا در صورت شارژ صحیح و مشاهده گزارش فشار بیش از حد احتمالا فشنگی فشار گاز معیوب شده است. اگر تمامی اجزای سیستم در سلامت بوده و دمای پیشرانه نیز نرمال است، باید به بررسی وضعیت واحد کنترل تهویه مطبوع پرداخت. اگر رله تغذیه پنل تهویه معیوب باشد یا مدول فن خراب شده باشد، برق تغذیه مورد نیاز کلید کولر به آن نمی‌رسد که دستور فعال‌شدن کولر را صادر کند. بروز مشکل در عملکرد ECU تهویه یا مدول مرکزی BCM و یا حتی مشکل در شبکه مالتی پلکس خودرو نیز این معضل را به وجود می‌آورد (مثلا در پژو 206 خرابی صفحه کیلومتر یا بروز مشکل در BSI حتی می‌تواند عملکرد یونیت تهویه را مختل کند). همچنین اگر شبکه اواپراتور یخ زده یا به‌شدت جرم گرفته باشد، سنسور دمای اواپراتور یا ترموستات تعبیه شده ‌روی آن مانع فعال شدن کولر خواهد شد.

باد کولر به اندازه کافی خنک نیست و گاهی قطرات آب یا ذرات یخ پرتاب می‌شود
اگر شمع دمای شیر انبساط حساسیت خود را از دست داده باشد یا فشنگی دمای اواپراتور یا ترموستات آن (بسته به نوع خودرو) معیوب شده باشد یا از کالیبره خارج شده باشد، شبکه اواپراتور یخ می‌زند و باعث بروز چنین مشکلی می‌شود. در بیشتر موارد یخ‌زدگی اواپراتور ناشی از خرابی شیر انبساط و شمع حرارتی آن است و احتمال خرابی سنسور دمای اواپراتور در بیشتر موارد بسیار کم است.

خرابی دمپرهای پولی سر میل‌لنگ موجب بیشتر احساس شدن ضربه درگیری کمپرسور می‌شود

مجموعه شیر انبساط و شمع حرارتی آن. خرابی این مجموعه در بیشتر موارد باعث یخ زدگی اواپراتور می‌شود

مخزن رطوبت‌گیر با سنسور فشار. این مجموعه بیشترین تاثیر در عملکرد مناسب کولر را دارد

توصیه می‌شود جهت حفظ سلامت کمپرسوردر زمستان‌ها نیز گاهی برای دقایقی کولر را روشن کنید

نویسنده: عارف منظری

برای اطلاع از جدیدترین اخبار جهان خودرو به کانال عصر خودرو در روبیکا بپیوندید.