به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، بنابر آماری که سه خودروساز بزرگ کشور به بورس ارائه داده‌اند، کل فروش آنها در سه ماه ابتدایی امسال 250‌هزار و 249 دستگاه بوده است. مقایسه این رقم با فروش 186‌هزار‌دستگاهی بهار سال گذشته، حکایت از رشد 35درصدی فروش خودروسازان بزرگ کشور دارد. همچنین در‌حالی‌که کل تولید خودروسازان در بهار امسال 226هزار و 245 دستگاه بوده، فروششان بالغ بر 250هزار دستگاه گزارش شده است. با این حساب، سه خودروساز بزرگ کشور 24هزار دستگاه بیش از آنچه تولید کرده‌اند، فروخته‌اند.

به نظر می‌رسد دلیل اصلی پیشی گرفتن فروش از تولید، عرضه خودروهای دپویی است، محصولاتی که خودروسازان با نام «ناقص» از آنها یاد می‌کنند اما افکار عمومی و برخی نهادهای نظارتی، برچسب احتکار بر این خودروها زده‌اند. سال گذشته تعداد خودروهای دپویی به 180‌هزار دستگاه رسید و تصاویری که پارکینگ‌های مملو از محصول خودروسازان منتشر شد، کلی حاشیه به بار آورد و کار را به سازمان بازرسی کل کشور کشاند. افکار عمومی معتقد بود خودروهای مانده در پارکینگ، احتکار شده‌اند تا به واسطه آنها دولت بابت افزایش قیمت خودرو تحت فشار قرار بگیرد. در نهایت سازمان بازرسی کل کشور نیز به ماجرا ورود و با تشکیل پرونده قضایی علیه خودروسازان، آنها را ملزم به پاسخگویی کرد. هرچند خودروسازان همچنان تاکید داشتند که خودروهای مانده در پارکینگ، کسری قطعه دارند و نمی‌توان آنها را به صورت ناقص روانه بازار کرد، اما نه افکار عمومی قانع شد و نه به نوعی سازمان بازرسی.

در ادامه ماجرا وزارت صنعت، معدن و تجارت هر دو مدیرعامل ایران‌خودرو و سایپا را برکنار کرد و مدیران جدید نیز از همان ابتدا اعلام کردند اولویت‌شان عرضه خودروهای دپویی به بازار است. تا پیش از آن، سیاست وزارت صمت و خودروسازان این بود که تا می‌توانند تیراژ را بالا ببرند حتی با تولید محصولات ناقص. با این حال با حساس شدن افکار عمومی و ورود سازمان بازرسی کل کشور به ماجرا، سیاست تغییر کرد و عرضه خودروهای دپویی در اولویت قرار گرفت. 

تقریبا از اواسط زمستان سال گذشته بود که روند تخلیه انبار خودروسازان سرعت گرفت. خودروسازان و وزارت صمت نیز پی‌در‌پی خبر می‌دادند که خودروهای دپویی (یا به قول خودشان ناقص) در حال کاهش‌اند. طبق آخرین آماری نیز که توسط وزارت صمت اعلام شده، تعداد خودروهای مانده در پارکینگ تقریبا به یک‌چهارم سال گذشته (42‌هزار دستگاه) رسیده است. هرچند افت شدید خودروهای دپویی در آمار ارائه‌شده به بورس نیز قابل‌رویت است، با این حال برای خیلی‌ها این پرسش ایجاد شده که چه شد که یک‌باره محصولات به قول خودروسازان «ناقص» به‌سرعت تکمیل و روانه بازار شدند؟ خودروسازان مدعی بودند خودروهای مانده در پارکینگ کسری قطعه دارند و چالش اصلی در این ماجرا نیز به مسائلی مانند کمبود ریزتراشه (به عنوان بحرانی جهانی)، تحریم و کمبود نقدینگی مربوط می‌شود. حالا افکار عمومی این پرسش در ذهنش نقش بسته که وقتی هیچ‌کدام از این چالش‌ها رفع نشده‌اند، چطور تکمیل و عرضه خودروهای به‌اصطلاح ناقص سرعت گرفته است؟ خودروسازانی که تا دیروز از تحریم، بی‌پولی و کمبود ریزتراشه می‌گفتند، حالا چطور ناگهان کسری قطعات‌شان رفع شده و در حال پاکسازی انبارهای خود هستند؟

پاسخ وزارت صنعت، معدن و تجارت و خودروسازان به این پرسش‌ها این است که سیاست تولید تغییر کرده و تکمیل و تجاری‌سازی محصولات ناقص در اولویت قرار گرفته است. این در حالی است که افکار عمومی همچنان خودروهای دپویی را احتکاری می‌دانند. از دید افکار عمومی، این خودروها یا حداقل بخشی از آنها به‌عمد دپو شده بودند تا دولت برای افزایش قیمت رسمی خودرو تحت فشار قرار گرفته و با صدور مجوز مربوطه، خودروها با قیمت‌هایی بالاتر عرضه شوند. با توجه به اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستوری، قیمت خودروهای داخلی سالی یک یا دو بار توسط نهادهای مربوطه (در حال حاضر ستاد تنظیم بازار) تعیین می‌شود. از همین رو گاهی پیش می‌آید که خودروسازان تحویل محصولات پیش‌فروشی خود را به تاخیر می‌اندازند تا آنها را با قیمت‌های جدید عرضه کنند. از همین رو دپوی عمدی خودروها در واقع واکنش خودروسازان به سیاست‌های دستوری قیمت است، سیاستی که دولت و وزارت صمت کماکان بر آن تاکید دارند و زیر بار اصلاح یا حذف آن نمی‌روند.

به‌هرحال، چه حرف خودروسازان صحت داشته باشد و چه  افکار عمومی، اتفاق مهمی که در حال حاضر رخ داده، خلوت شدن پارکینگ‌هاست. به نظر می‌رسد عرضه خودروهای ناقص علاوه بر کاهش حساسیت افکار عمومی در این ماجرا، احتمالا از نظر مالی نیز به نفع خودروسازان تمام شده است. درواقع اگر خودروهای دپویی عرضه‌شده، تمام یا بخشی از پیش‌فروش‌های خودروسازان را پوشش داده باشد، منجر به جذب نقدینگی شده است. در پیش‌فروش، خودروسازان نصف یا بیش از نصف مبلغ خودرو را پس از تحویل، از مشتری اخذ می‌کنند، حال آنکه در فروش فوق‌العاده و فوری، تمام مبلغ همان ابتدا دریافت می‌شود.

جزئیات فروش بهاره خودرو
نگاهی به جزئیات فروش بهاره خودروسازان بیندازیم و ببینیم غول‌های جاده مخصوص چه کارنامه‌ای از خود به جا گذاشته‌اند. در این بین، بیشترین فروش نصیب ایران‌خودرو شده، شرکتی که توانسته 135‌هزار و 339 دستگاه انواع محصول را در سه ماه نخست امسال بفروشد. در مقایسه با بهار سال گذشته، ایران‌خودرو 51‌درصد رشد فروش را تجربه کرده است. این شرکت در بهار امسال 123‌هزار و 887 دستگاه محصول را به تولید رسانده؛ بنابراین با توجه به آمار فروش، 11هزار و 452 دستگاه محصول بیشتری نسبت به تیراژ بهار خود فروخته است. بیشترین فروش ایران‌خودرو به گروه پژو مربوط می‌شود که آماری 86‌هزار و 291 دستگاهی را از خود به جا گذاشته است. متوسط قیمت فروش گروه پژو در بهار امسال حدودا 167میلیون و 500هزار دستگاه بوده که نسبت به بهار پارسال رشد حدودا 47میلیون‌تومانی را نشان می‌دهد. ایران‌خودرو در بازه زمانی تحت بررسی، 13هزار و 521 دستگاه سمند را نیز با متوسط قیمت 198میلیون تومان فروخته است. طبق اعلام ایران‌خودرو، این شرکت قصد دارد سمند را در مدل ال‌ایکس از رده تولید خارج و در عوض آن به تیراژ دنا اضافه کند.

آمار فروش دنا نیز در بهار امسال به 15هزار و 588 دستگاه رسیده و ایران‌خودرویی‌ها این محصول را با متوسط قیمت 327‌میلیون تومان فروخته‌اند. متوسط قیمت این خودرو در بهار پارسال کمی بیش از 182‌میلیون تومان بود. آمار فروش رانا از 14‌هزار و 700 دستگاه تجاوز نکرده با این حال 11 برابر بیش از بهار سال گذشته بوده است. ایران‌خودرو رانا را با متوسط قیمت 191‌میلیون تومان در بهار امسال فروخته، حال آنکه در فصل مشابه سال گذشته قیمت این خودرو حدودا 158میلیون تومان بود. در بین دیگر محصولات این شرکت،‌ هایما نیز فروشی سه‌هزار و 415 دستگاهی داشته و متوسط قیمت آن نیز 561میلیون تومان به ثبت رسیده است. این در حالی است که متوسط قیمت ‌هایما در صورت‌های مالی بهار سال گذشته ایران‌خودرو کمتر از 200‌میلیون تومان ثبت شده بود.

در نهایت ایران‌خودرو هزار و 836 دستگاه تارا را نیز در بهار امسال به فروش رسانده که کمتر از سه برابر فصل مشابه سال گذشته است. متوسط قیمت این خودرو نیز حدودا 308میلیون تومان به ثبت رسیده است. از ایران‌خودرو بگذریم و به سایپا برویم، شرکتی که فروشی 86هزار و 811دستگاهی را در بهار امسال به ثبت رسانده است. در مقایسه با بهار پارسال، سایپایی‌ها حدودا 9 درصد افزایش فروش داشته‌اند. طبق صورت‌های مالی ارائه‌شده به بورس، فروش گروه X200 سایپا شامل تیبا، کوئیک و ساینا حدودا 60هزار دستگاه بوده که با متوسط قیمت بیش از 122میلیون تومان فروخته شده‌اند، یعنی حدودا 40‌میلیون تومان بیش از متوسط قیمت بهار 1400.

سایپا همچنین پنج‌هزار و 516 دستگاه شاهین را نیز به فروش رسانده که قیمت آن حدودا 294میلیون تومان بوده است. قیمت شاهین در صورت‌های مالی بهار 1400 کمتر از 237میلیون تومان ثبت شده بود. در نهایت اما پارس‌خودرو نیز فروشی 28‌هزار و 99 دستگاهی را در بهار امسال به ثبت رسانده که نسبت به فصل مشابه سال گذشته رشد حدودا 68درصدی را نشان می‌دهد. گروه Q200 پارس‌خودرو 15‌هزار و 220 دستگاه فروش در بهار امسال داشته و متوسط قیمت آن کمی بیش از 140‌میلیون تومان بوده است. پارس‌خودرویی‌ها همچنین در مجموع 12‌هزار و 578 دستگاه انواع کوئیک را در بهار امسال به فروش رسانده‌اند که گران‌ترین آنها به مدل اتومات پلاس با قیمت کمتر از 148میلیون تومان مربوط می‌شود. سومین خودروساز بزرگ ایران همچنین 301 دستگاه ساینا را نیز در بهار امسال به فروش رسانده که متوسط قیمت آن کمی بیش از 123‌میلیون تومان بوده است.