به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، با بررسی بازار روانکار در ایران به عددی حدوداً معادل 800 هزار لیتر به‌عنوان میزان مصرف روانکار در سال می‌توان رسید و  به جذابیت و بزرگی این بازار پی برد و حضور در این بازار برای بسیاری از سرمایه‌گذاران وسوسه‌برانگیز است. حال به این حجم مصرف رشد سالیانه حدود 3 درصدی را نیز اضافه کنید جذابیت حضور افزایش خواهد یافت.

اما با بررسی دقیق‌تر و تخصصی‌تر متوجه این مطلب می‌شوید که حدود 90 درصد بازار سهم پالایشگاه‌هایی است به واسطه‌های مختلفی به سیستم‌های دولتی و خصولتی مربوط بوده و رقابت را از هر نظر بسیار دشوار و چالش‌برانگیز می‌نماید. برای حضور در 10 درصد سهم بازار باقی‌مانده برای بخش‌های خصوصی که روزبه‌روز شاهد کوچک شدن این سهم 10 درصدی نیز هستیم وارد یک جنگ نابرابر با رقبای دارای قدرت و پالایشگاه می‌شوید. این رقابت نابرابر از تأمین مواد اولیه شامل روغن‌پایه و مواد افزودنی تا فروش محصولات نهایی می‌شود. برای حضور در این بازار شما بایستی انتخاب کنید که می‌خواهید محصولات را تولید کنید یا به‌عنوان یک واردکننده وارد بازار شوید، به‌عنوان تولیدکننده بایستی در بحث تأمین روغن‌پایه امتیازهای دولتی اعطاشده به پالایشگاه‌ها تا مسائل تأمین و تخصیص ارز همه  و همه را در نظر بگیرید و بتوانید رقابت کنید اما اگر پیگیر واردات محصولات نهایی تولیدشده به کشور باشید با قوانین بسیار دست‌وپا گیر گمرکی و تخصیص ارز بایستی دست‌وپنجه نرم کنید. حال شما اگر بتوانید تولید کنید و یا واردات را انجام دهید برای بحث فروش محصولات نیز به‌واسطه ارتباطات این شرکت‌ها در سطوح کلان و فروش سفارشی کار را برای فروش محصولات بسیار دشوار و پر چالش می‌کند.

فرآیند حضور در این بازار به‌عنوان یک تولیدکننده یا واردکننده محصولات باکیفیت و نه به‌اصطلاح بازار زیر پله‌ای بسیار فرسایشی است و به‌جز عشق و علاقه به این آب‌وخاک و صنعت دلیل دیگری برای حضور افراد فعال ندارد. فرض را بر این بگیرید که شما با تمام درگیری‌ها موفق به تولید و یا واردات کالای باکیفیت به‌صورت قانونی شدید و می‌خواهید کالا را در بازار عرضه نمایید، چگونه می‌توان با هزینه تمام‌شده حداقل 60 درصد بالاتر از تولیدکنندگان پالایشگاهی رقابت کرد؟ آیا در بازار B2B که شامل صنایع کشور و خودروسازها هستند که علاوه بر سفارش فلان پالایشگاه از طریق فلان سازمان با بازپرداخت‌های بعضاً 3 الی 4 ماهه می‌توانید رقابت کنید یا به دنبال حضور در بازار B2C با چالش‌های تأمین و تولید و قیمت بالا هستید؟

همگی این سؤال‌ها با انتخاب یک استراتژی درست و اصولی در فرآیند تأمین، تولید، فروش و بازاریابی و انتخاب بازار هدف درست به‌عنوان شرط لازم قابل پاسخگویی است اما شرط کافی قطعاً حمایت از بخش خصوصی است. از دید کارشناسی این امر محقق نمی‌شود مگر با اتحاد و هماهنگی بخش خصوصی با یکدیگر و تشکیل اتحادیه‌های فعال و پرقدرت و یکدل به‌منظور احقاق حق بخش خصوصی از قانون‌گذار و مجری قانون، و این حلقه گمشده دیر یا زود به‌منظور بقای کسب‌وکارهای کوچک در این صنعت بایستی تشکیل‌شده و حقوق خود را پیگیری نماید.

با نگاهی اجمالی به تاریخچه این صنعت و تحقیق و بررسی متوجه می‌شوید که مجلس و دولت و سایر سازمان‌ها حمایت خاصی از فعالان این عرصه نداشته‌اند و بیشتر فعالان و قدمای این صنف به دنبال فروش محصولات تولیدکنندگان پالایشگاهی با سودهای مناسب هستند تا وارد چالش تولید شوند. البته به این عزیزان با توجه به وضعیت موجود بایستی حق داد که وارد عرصه تولید نشوند و صرفاً نقش توزیع‌کننده را برای خود برگزینند.

خروج شرکت‌های خارجی از بازار به دلیل مسائل اقتصادی مربوط به تحریم‌ها باعث شده تا شرکت‌های به‌جامانده از دوران همکاری‌های بین‌المللی به سمت دولتی و یا خصولتی شدن بروند. این تغییر در ساختار اجرایی به‌مرور باعث می‌شود تا میدان برای رقابت بخش خصوصی با دولتی کوچک و کوچک‌تر شود چراکه بخش خصولتی بازار بعد از حذف شرکای خارجی به‌مرور در بخش دولتی حل می‌شود و عملاً از میدان رقابت حذف می‌شود. از سوی دیگر به‌واسطه مزیت رقابتی قیمتی که بخش دولتی به دلیل شمار تولید بیشتر نسبت به بخش خصوصی دارد، عرصه روزبه‌روز برای تولیدکنندگان خصوصی تنگ‌تر می‌شود.

علی‌نقی قاسمی بیدار| کارشناس بازار روانکار