طرح L.E.Z هم شکست خورده است؟

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از تسنیم، حدود یک سال و نیم پیش بود که طرح کاهش آلایندگی هوا یا همان L.E.Z، مطرح شد؛ طرح مدرن و دهان‌ پرکنی که برگرفته از نمونه‌های موفق در 13 کشور پیشرفته دنیا بود و بواسطه وسعت و ابعاد مختلف آن توانست از همان بدو امر جای خود را در بحث و گفت‌وگوهای مردم و مسئولان باز کند؛ طرحی که در ابتدا با دسته‌بندی خودروها بر اساس میزان آلایندگی‌شان به رنگ‌های آبی، سبز، زرد و قرمز، محدوده مجاز تردد آن‌ها را در معابر شهری مشخص می‌کرد.

بر اساس طرح L.E.Z اولیه که نخستین بار در تیرماه 94 از سوی سید جعفر تشکری‌هاشمی معاون وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران مطرح شد، خودروهایی که عمر مفید آنها تمام شده و قادر به پاس کردن معاینه فنی نبودند در رده رنگی قرمز قرار می‌گرفتند و از این رو به واسطه سطح آلایندگی بالای خودروهای مذکور، این خودروها تنها مجاز به تردد در محدوده کوچکی از شهر تهران می‌شدند؛ در مقابل خودروهای قرمز، خودروهای آبی تعریف شده بودند که بر خلاف دسته اول، کمترین میزان آلایندگی را داشته و حتی خودروهای با آلایندگی صفر را هم در بر می‌گرفت؛ این دسته رنگی با توجه به میزان آلایندگی نزدیک به صفرشان و توانایی در پاس کردن آخرین استاندارهای محیط زیستی، مجاز به تردد در تمام معابر پایتخت بودند که خودروهای هیبریدی و برقی نیز در این محدوده رنگی، قرار می‌گرفتند.

پس از دسته بندی‌های انجام گرفته و با جدی‌تر شدن موضوع اجرای طرح جدید L.E.Z و انتقادات مطرح شده در خصوص نحوه اجرای آن، پلیس با اعلام مخالفت نسبت به اجرای این طرح، عنوان کرد که L.E.Z به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم در سطح شهر تهران و کشور، فاقد قابلیت عملیاتی شدن است و از این رو خواستار تجدید نظر در دو بعد فرم و محتوای این طرح و همچنین زمان اجرای آن شد. این اختلافات تا جایی پیش رفت که موضوع به شورای عالی ترافیک کشیده شد و پس از بحث و نظرهای مختلف، سرانجام طرح جدید کاهش که کاملاً با طرح L.E.Z اولیه که مفتخر به نتیجه‌بخش بودن در 13 کشور دنیا بود و از طرح اولیه، تنها اسمش را یدک می‌کشید، تصویب شد.

بر اساس مصوبه شورای عالی ترافیک، طرح کاهش یا L.E.Z، در چند فاز تعریف شد که در فاز نخست آن، خودروهایی مجاز به تردد در محدوده زوج و فرد بودند که فارغ از رنگ‌بندی‌های آبی، سبز، زرد و قرمز ابتدایی این طرح، تنها دارای معاینه فنی بوده و گواهی معاینه فنی معتبر را دارا باشند.

لذا به دنبال مطرح شدن طرح L.E.Z جدید که هیچ شباهتی به طرح‌های هم نام و خوش آوازه و موفقش در کشورهای موفق دنیا و مبدع این طرح نداشت، سامانه یکپارچه معاینه فنی کشور با نام «سیمفا» طراحی شد که تمام مراکز معاینه فنی مجاز در کشور را در بر می‌گرفت و اطلاعات خودروهای دارای گواهی معاینه فنی مراکز معاینه فنی را در سامانه مورد نظر جمع آوری می‌کرد.

پس از فروکش کردن جنجال‌ها و تصویب اجرای فاز نخست طرح L.E.Z در شهر تهران، مقرر شد در فاز نخست این طرح، دوربین‌های مستقر در ورودی‌ها و خروجی‌های محدوده طرح زوج و فرد، به سامانه یکپارچه معاینه فنی کشور یا همان سیمفا متصل شوند تا این دوربین‌ها علاوه بر کنترل تطابق شماره پلاک خودروهای در حال تردد از این معابر با روزهای هفته، استعلام گواهی معاینه فنی خودروها را به صورت سیستماتیک و هوشمند از این طریق اتصال به سامانه سیمفا انجام دهد و در صورت عدم دارا بودن معاینه فنی معتبر خودروها، این سیستم، به صورت مکانیزه، هوشمند و خودکار، اقدام به اعمال قانون خودروهای فاقد معاینه فنی کند.

اما تنها پس از گذشته چند روز از کلید خوردن اجرای این طرح در تهران، پلیس راهور پایتخت به یکباره به دلیل مشکلاتی که هیچگاه جزئیات دقیق آن را ذکر نکرد، اجرای این طرح را متوقف کرد؛ توقفی که واکنش‌های اعضای شورای شهر و شهرداری تهران و همچنین وزارت کشور را در پی داشت و نهایتاً پلیس پس از کش و قوس های فراوان، کوتاه آمد و اجرای L.E.Z از ابتدای آبان ماه از سر گرفته شد.

علی رغم گذشت نزدیک به سه ماه از اجرای طرح مذکور، انتظار می‌رفت نه‌تنها شاهد بهبود هوای پایتخت باشیم بلکه حداقل این اطمینان حاصل شود که وضعیت هوای تهران، وخیم‌تر از قبل نمی‌شود اما تجربه سه ماهه اجرای این طرح نشان داد که تصور بهبود هوای شهر تهران در قبال اجرای این طرح، خیال خامی بیش نبوده و اوج گرفتن غلظت آلاینده‌های هوای شهر تهران در نیمه دوم امسال، بیش از نیمه دوم سال قبل بود؛ این اوج گیری به حدی بود که از ابتدای مهر ماه سال جاری تا 21 دی ماه، اوج گرفتن آلودگی هوای شهر تهران، مدارس پایتخت را به مدت 6 روز به تعطیلی کشاند و این در حالی است که بررسی آمار روزهای تعطیلی مدارس در مدت زمان مشابه سال قبل، نشان می دهد که در بازه زمانی ابتدای مهر ماه تا 21 دی ماه 94، تنها 4 روز شاهد تعطیلی مدارس پایتخت به علت آلودگی هوا بودیم. این یعنی افزایش 50 درصدی اوج‌گیری آلودگی هوای تهران به نسبت مدت مشابه سال قبل!

از طرف دیگر آمارهای ارائه شده از سوی سردار مهماندار رئیس پلیس راهور تهران بزرگ که مدتی پیش ارائه شد، حاکی از آن است که پلیس راهنمایی و رانندگی شهر تهران از ابتدای امسال تا پایان آذر ماه، حدود 500 هزار خودروی فاقد معاینه فنی را اعمال قانون کرده که به گفته وی، بخشی از این تخلفات توسط مأموران و بخشی نیز توسط دوربین‌ها ثبت شده است. این در شرایط است که بررسی آمارها طی مدت مشابه سال قبل و در بازه زمانی اول سال 94 تا پایان آذر ماه 94 نشان می دهد با وجود عدم استقرار سامانه‌های هوشمند و مکانیزه کنترل معاینه فنی و تلاش پلیس برای کنترل دستی و سنتی معاینه فنی خودروهای شهر تهران، پلیس راهور پایتخت، حدود 530 هزار مورد برخورد با خودروهای آلاینده انجام شده است. این هم به معنای کاهش 30 هزار فقره‌ای برخورد با خودروهای فاقد معاینه فنی در دو روش مکانیزه و دستی طی 9 ماهه نخست دو سال اخیر است.

به عبارت دیگر باید گفت اولا طرح کاهش یا همان L.E.Z، علی‌رغم گذشت چند ماه از کلید خوردن آن در شهر تهران، نه تنها به اصلی ترین هدف خود که همان کاهش آلودگی هوا است نزدیک نشده، بلکه در جهتی عکس نتیجه داده و شاهد آلودگی بیشتر هوای پایتخت پس از اجرایی شدن آن هستیم؛ در ثانی آمار مقایسه‌ای پلیس از تعداد برخورد با خودروهای فاقد معاینه فنی در مدت مشابه سال قبل و امسال، شائبه مشکلات فنی در اجرای این طرح را بیش از قبل به اذهان متبادر می‌کند.

به هرحال عدم نتیجه‌گیری مطلوب پس از اجرای چند ماهه این طرح در کاهش آلودگی هوای پایتخت نشان می‌دهد یا خودروها منبع اصلی ایجاد آلودگی هوا نیستند و آلودگی هوا متأثر از عوامل دیگر است یا اعمال نظارت بر تردد خودروهای آلاینده در محدوده موردنظر به درستی انجام نمی‌شود و مشکلاتی مانند اختلال در سامانه سیمفا و یا اختلال در اتصال دوربین‌های ترافیکی به این سامانه وجود دارد یا در نهایت مراکز معاینه فنی خواسته و ناخواسته قادر به معاینه درست و اصولی خودروها نیستند.

لذا لازم است با توجه به حساسیت موضوع و سرمایه‌گذاری مادی و معنوی انجام شده در اجرای این طرح، گزارش جامعی از وضعیت اجرای طرح مذکور و تحقق اهداف از پیش تعیین شده آن به اطلاع مردم برسد.