در هفته "هوای پاک" هم نفس نمی‌کشیم

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از ایسنا، آرزوی داشتن هوای پاک در تهران شاید به همین شعار یک هفته‌ای "قانون هوای پاک، قانون نفس" در سال 1396 که از 29 دی ماه با نام روز هوای پاک آغاز می‌شود هم خلاصه نشود، چرا که در سراسر سال جاری نه تنها شرایط نسبت به گذشته بهبود نیافته بلکه با کم شدن میزان بارش باران و برف، شرایط نفس کشیدن میلیون‌ها ساکن پایتخت و سایر کلان‌ شهرها نسبت به گذشته سخت‌تر شد و در برخی روزها میزان آلودگی هوا به بیشترین حد خود طی چند سال اخیر رسید و مردم را بیش از هر زمان دیگری برای ادامه حیات در کلان‌شهرهای کشور به فکر فرو برد.

از بزرگترین چالش‌های زیست محیطی در تهران میزان آلودگی بالای هوا است که این مسئله بغرنج با توجه به جمعیت بالای پایتخت و وضعیت برودت هوا در فصل سرما جدی‌تر از هر زمان دیگری سلامت مردم ساکن تهران را به مخاطره می‌اندازد و سهم بالای وسایل نقلیه از خودروها تا موتورسیکلت‌ها به عنوان اصلی‌ترین آلاینده‌های هوای پایتخت در کنار سهم هرچند کمتر صنایع و نیز موتورخانه‌های دستگاه‌های دولتی و مجتمع‌های تجاری و مسکونی از جمله مواردی است که باید در رابطه با آن چاره اندیشی شود.

پدیده برودت هوا در مقاطع زمانی که دمای هوای پایتخت کاهش می‌باید با توجه به میزان آلایندگی بیش از حد وسایل نقلیه اعم از خودروها و موتورسیکلت‌ها در کنار سهم کمتر صنایع و موتورخانه‌ها به عنوان یکی از چالش‌های اصلی زیست محیطی پایتخت و مردمان ساکن در این شهر به شمار می‌آید.

سهم 10 درصدی موتورسیکلت‌ها در آلایندگی هوا

با توجه به این که بالغ بر 85 درصد میزان آلایندگی هوا در تهران به ناوگان حمل‌ونقل مربوط می‌شود، موتورسیکلت‌های کاربراتوری به عنوان وسائل نقلیه تک سرنشین سهم به‌سزایی در افزایش آلودگی هوای پایتخت ایفا می‌کنند که به گفته رئیس اداره خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت سهم موتورسیکلت‌ها در آلایندگی هوا حدود 10 درصد است.

یکی از اساسی‌ترین مشکلات موتورسیکلت کاربراتوری این است که میزان آلایندگی آنها پایدار نیست و کاربر می‌تواند میزان مصرف این وسیله نقلیه را دستخوش تغییر کرده و بر میزان آلایندگی هوا بیفزاید، اما موتورسیکلت‌های انژکتوری دارای ثبات و پایداری در سوخت‌رسانی هستند و همان مشخصات اولیه خود در زمان تولید کارخانه‌ای را حفظ می‌کنند و تا پایان عمر خود با همین ویژگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کاربر نتواند آن‌ها را دچار تغییر کند.

طبق آمار از 11 میلیون موتورسیکلت در کشور 3.5 میلیون موتورسیکلت در تهران جابه‌جا می‌شوند که تا قبل از سال 1396 تمامی آنها کاربراتوری بودند و حتی پس از مصوبه هیات وزیران به منظور تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری به جای موتورسیکلت کاربراتوری از ابتدای سال جاری، طی شش ماهه نخست تنها 48 هزار موتورسیکلت انژکتوری تولید شده و این در حالی است که عمده تولید موتورسیکلت در نیمه نخست سال بوده و تنها 25 درصد تولید این وسیله نقلیه در شش ماهه دوم سال مدنظر قرار می‌گیرد.

موتورسیکلت‌ها 4 برابر خودروها آلودگی دارند

صحبت‌های نیره پیروزبخت-رییس سازمان ملی استاندارد ایران- اما در این رابطه قابل تامل است، اینکه یک موتورسیکلت کاربراتوری چهار برابر یک خودرو ایجاد آلودگی می‌کند  و اکثر موتورسیکلت‌هایی که در سطح شهر تردد می‌کنند کاربراتوری هستند که هم اجازه مسافرکشی دارند و هم باربری که بیشترین آسیب را به وضعیت هوای شهرها وارد می کنند.

سهم کمتر از 10 درصدی صنایع در آلودگی هوای تهران

همچنین شاهپور قنبری -مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران- سهم صنایع در میزان آلودگی هوای تهران را کمتر از 10 درصد دانست و در ارتباط با تاثیر صنایع در میزان آلایندگی هوای تهران اعلام کرد که براساس آمار ارائه شده بیش از 85 درصد آلایندگی هوای تهران مربوط به ناوگان حمل‌ونقل است و براساس برآوردهای صورت گرفته رقمی کمتر از 10 درصد آلودگی هوای تهران به بحث صنایع مربوط می‌شود.

وی با اشاره به این که 18 شهرک صنعتی در حال بهره‌برداری در استان تهران وجود دارد می‌گوید از این 18 شهرک صنعتی 16 مورد در شعاع کمتر از 120 کیلومتر و دو شهرک صنعتی در شعاع بیش از 120 کیلومتر قرار دارند و تنها صنایع انتقالی با رعایت اصل همجواری می‌توانند در شهرک‌های صنعتی مربوطه در شعاع کمتر از 120 کیلومتر قرار گیرند.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران در ادامه با بیان این که طبق ماده 11 قانون هوای پاک باید ایجاد، انتقال و توسعه هر واحد صنعتی تنها با مجوز سازمان محیط زیست انجام شد، تصریح کرد که باید بدانیم که یک پنجم سوخت کشور در تهران مصرف می‌شود و سهم وسائل نقلیه در میزان آلودگی هوای تهران بسیار بالاست.

قنبری علاوه بر اینکه سهم وسائل نقلیه در میزان آلایندگی هوای تهران را جدی بر شمرد تاکید کرد که باید به نقش دستگاه‌های دولتی و سایر ساختمان‌ها از جمله مجتمع‌های مسکونی، تجاری و غیره نیز اشاره کنیم، هرچند سهم وسائل نقلیه در این خصوص بیش از 85 درصد برآورد شده و صنایع نقشی کمتر از 10 درصد دارند.

وی با اشاره به اینکه شهرک‌های صنعتی در بحث آلودگی هوای تهران مقوله همجواری را رعایت کرده‌ و کارخانجات ملزم به اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از افزایش میزان آلایندگی با نصب فیلترهای مربوطه هستند، بیان کرد که متاسفانه طی سالیان اخیر به گونه‌ای اقدام شده تا باد قالب در شهر تهران فرصت وزیدن نداشته باشد و منافذ کریدورهای هوا از غرب به شرق براساس ساخت‌وسازها بسته شود.

سهم غیر قابل انکار معادن در آلودگی هوای تهران

چندی پیش مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت ادعا کرده بودند که معادن استان تهران موجب آلودگی هوا نمی‌شوند و تنها گرد و خاکی تولید می‌کنند که در همان منطقه در زمان کوتاهی به زمین می‌نشینند. معاون فنی محیط زیست استان تهران در واکنش به این اظهارات ضمن تاکید بر اینکه اظهار ظر درباره آلودگی هوا برعهده محیط زیست است، گفت که سهم صنایع کانی غیرفلزی در آلودگی هوا را نمی‌توان انکار کرد.

وی همچنین با اشاره به اینکه منابع متحرک علت 80 درصد از آلودگی هوای تهران هستند، تصریح کرد که برخی منابع ثابت مانند فعالیت‌های صنعتی، معدنی، تولید و تجاری، بالقوه موجب آلودگی هوا می‌شوند که سهم این منابع ثابت در آلودگی هوای تهران 20 درصد است.

دو مقوله مهم در ارتباط با کاهش آلایندگی

دو مساله که باید در ارتباط با کاهش میزان آلایندگی هوا در دستور کار قرار گیرد، تبدیل موتورسیکلت‌ها از کاربراتوری به انژکتوری است تا شاهد ثبات و پایداری در میزان مصرف سوخت باشیم و کاربر نتواند از این موضوع بهره برده و مصرف سوخت خود را افزایش دهد.

علاوه بر این مساله‌ی دیگری که باید به طور حتم در راستای آن گام برداشت تعریف مبحث تعویض کاتالیست در معاینات فنی است. طبق آخرین شنیده‌ها در بحث معاینه فنی موتورسیکلت‌ها در تهران تنها یک یا دو مرکز امکان آزمون معاینه فنی دارند و همین دو مرکز نیز از متقاضی چندانی برخوردار نیستند.

راهکارهای استاندارد برای کاهش آلودگی هوای پایتخت

آغاز طرح معاینه فنی موتورخانه‌های دستگاه‌های کشوری و دولتی و نیز بررسی اثرات مایع افزودنی "بوست" به سوخت مورد استفاده در وسائل نقلیه متحرک و نیز سیستم‌های ساکن به عنوان دو پروژه از سوی سازمان استاندارد استان تهران از جمله اقداماتی است که در راستای کاهش آلودگی هوای تهران مدنظر قرار گرفته است.

معاینه‌ فنی موتورخانه‌های دستگاه‌های دولتی در تهران مربوط به چیدمان، نحوه احتراق، مشعل و دیگ است که متناسب با ظرفیت حرارتی مورد بازرسی و کنترل قرار می‌گیرند. باید بدانیم که اگر موتورخانه‌ای که دو مشعل داشته باشد حدود پنج تا هفت خودرو می‌تواند آلایندگی ایجاد کند که این مساله موجب افزایش میزان آلودگی هوا در سطح شهر خواهد شد.

ماموریت ضربتی وزارت صنعت برای کاهش آلودگی هوا

وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای کاهش وضعیت آلودگی هوای کلان‌شهرها مکلف به انجام ماموریت ضربتی تعریف شده توسط هیات دولت شد. محمد شریعتمداری و وزارتخانه متبوعش پس از بررسی گزارش توسط هیات دولت وضعیت آلودگی هوای کلان‌شهرها و اقدامات انجام شده دراین رابطه و نیز تعیین ماموریت‌ها به منظور بهبود شرایط نامساعد موجود مکلف شده است با همکاری وزارتخانه‌های کشور، راه و شهرسازی و نیز سازمان برنامه و بودجه طرح بهسازی و نوسازی ضربتی ناوگان حمل و نقل عمومی کلان‌شهرها را با استفاده از حداکثر توان تولید داخل و بهره‌گیری از ابزارهای مالی و سرمایه‌ گذاری قانونی ارائه کنند.

سکانس پایانی...

هوای پاک، خداحافظی با ترافیک، اسقاط خودروهای فرسوده و آلاینده، پایان موتورسیکلت‌های کاربراتوری، نوسازی صنایع و در نهایت تغییر رفتار مردم در راستای کاهش آلودگی هوا و تاثیر بسزا در کمک به وضع موجود همه آن چیزی هستند که این روزها هر پایتخت‌نشین و هر کسی که ساکن سایر کلان‌شهرهای کشور است، در آرزوی آن گذر عمر می‌کند تا شاید با تدابیر ضربتی یا دوراندیشانه مسئولان بتواند به حیات در شهرهای بزرگ کشور امیدوار باشد؛ مسئله‌ای که تا کنون در مسیر عملیاتی شدن و تحقق آن گام اساسی برداشته نشده و در حد حرف و شعار باقی مانده است.