عصر خودرو- اجرای سامانه جریمه هوشمند، دستاورد مهمی به نام «عدالت جاده‌ای» را به ارمغان می‌آورد. عدالت جاده‌ای از طرفی به مبارزه با قاچاق اشاره دارد و از سوی دیگر مانع حمل اضافه‌بارهایی می‌شود که به سلامت جاده‌ها آسیب می‌رسانند.
به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو» به نقل از فارس، حدود 5 ماه از اجرای آزمایشی طرح جریمه هوشمند در محور قم-کاشان می‌گذرد. براساس این طرح نیاز به توقف وسایل نقلیه سنگین برای اعمال جریمه از بین می‌رود. در واقع رانندگانی که برای حمل کالا، بارنامه اخذ کرده‌اند به‌صورت سیستمی از ناوگان متخلف تفکیک می‌شوند و بدون توقف جهت کنترل بارنامه، تمام مسیر خود را طی خواهند نمود.
در این طرح با کمک سیستم WIM که از آن با عنوان «توزین در حرکت» یاد می‌شود، وزن و همچنین تصویر ناوگان مشخص می‌گردد و اگر کامیونی حامل بار بدون بارنامه و یا دارای اضافه بار باشد، از طریق سیستم پلیس راهور با جریمه مواجه می‌شود.
شهرام آدم‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای چگونگی عملکرد سیستم را اینگونه بیان کرده است: «کامیونی که از روی این سیستم عبور می‌کند از نظر دارا بودن بار شناسایی می‌شود؛ اگر آن کامیون بار داشت از طریق سیستم مرکزی و بر خط صدور بارنامه، چک می‌شود و در صورتی که بارنامه نداشته باشد به سیستم جریمه پلیس راهور متصل می‌شود و جریمه صادر می‌شود.»
این در حالی است که هم اکنون این امر به صورت فیزیکی و توسط مأمورین پلیس راهور انجام می‌شود. اتلاف نیروی انسانی کارآمد، تنش‌های میان‌فردی بین رانندگان متخلف و مأمورین راهنمایی و رانندگی، امکان خطاهای انسانی همچون اهمال کاری یا رشوه و بروز تعقیب و گریزهایی که اغلب منجر به شرایط دلهره‌آور و گاها حادثه می‌شوند از جمله آسیب‌های اعمال جریمه توسط نیروی انسانی و حضور فیزیکی مأموران است.
اجرای سامانه جریمه هوشمند نه تنها خط پایانی برای چالشهای ذکر شده محسوب می‌شود؛ دستاورد مهمی به نام «عدالت جاده‌ای» را نیز به ارمغان می‌آورد.
عدالت جاده‌ای از طرفی به مبارزه با قاچاق اشاره دارد و از سوی دیگر مانع حمل اضافه‌بارهایی می‌شود که برای سلامت جاده‌ها آسیب‌رسان هستند. این مسئله بسیار حائز اهمیت است چرا که هیچ عاملی مانند اضافه تناژ یا همان حمل بار بیش از ظرفیت مجاز وسایل نقلیه راه‌ها را تخریب نمی‌کند. بنابر تحقیقات انجام شده در کشور آمریکا در سال 1995 ثابت شد تخریب جاده با توان چهارم اضافه تناژ در رابطه است و برای مثال 10درصد اضافه تناژ به تخریب 45درصدی آسفالت جاده منجر می‌گردد.
ایرج دست‌نشان، مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان در این خصوص می‌گوید: حمل بار اضافه بر ظرفیت وسایل نقلیه علاوه بر خطرات ناشی از بروز سوانح و تصادفات جاده‌ای، موجب آسیب به راههای استان می‌شود و لذا این اداره کل با متخلفین اضافه تناژ به شدت برخورد می‌کند.
بنابراین یکی از عمده‌ترین دلایل تخریب راه‌ها، وزن بالای ماشین‌های عبوری است. در این میان نقش کامیون‌هایی که بار بیش از حد مجاز دارند، بسیار مخرب است. گذشته از این، اضافه بار نشانگر عدم کنترل دقیق است و می‌تواند از این حیث که امکان حمل کالاهای قاچاق وجود داشته باشد، حساسیت برانگیز جلوه کند.
شهرام آدم‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در این خصوص گفت: علاوه بر جریمه پلیس، در این سیستم دو اتفاق دیگر هم رخ می‌دهد اول آنکه در بخشی از این تخلفات، در قالب کمیسیون ماده 11 با رانندگان متخلف برخورد می‌شود و در گام بعد ارگان‌های ناظر بر قاچاق می‌توانند از طریق این سیستم، ماشین‌هایی را که بارنامه ندارند با ظن قاچاق بودن بار و کالا ردگیری و کنترل کنند.
قاچاق همان موضوعی است که تولید کنندگان داخلی و کسانی که فعالیت مفید و سالم اقتصادی دارند را متضرر می‌کند، کنترل‌های امروزی به صورت کامل بازدارنده نیست و افراد سودجو بدون پرداخت عوارض و بدون اخذ بارنامه هم از لحاظ اقتصادی به تولید ضربه می‌زنند و در رقابت مالی به صورت نامشروع پیشی می‌گیرند و هم بدون اینکه سهم خود را پرداخت کنند جاده‌ها را ناهموارتر می‌کنند.
بدین ترتیب تحقق کامل مفهوم عدالت جاده‌ای در گروی اجرای سامانه جریمه هوشمند است. بنابر اظهارات مسئولین سازمان راهداری سیستم توزین در حرکت در محورهایی نظیر قم -کاشان راه‌اندازی شده و تا پایان سال همه شبکه شریانی به این سیستم کنترل، تجهیز خواهد شد.
امید است سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با اجرای کامل سامانه جریمه هوشمند از طریق همکاری و تعامل بیشتر با پلیس راهور، عرصه را برای قاچاقچیان و سودجویان تنگتر کرده و چالشهای موجود را به فرصت تبدیل کند.
