به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از فارس، زندگی روزمره معلولان در شهرهای بزرگ و کوچک همه جای دنیا با مشکلات کمابیش مشابهی روبه‌روست. رتبه‌بندی شهرهای مناسب برای زندگی معلولان توسط سازمان‌های بین‌المللی تاکیدی بر همین نواقص و کمبودهاست که در نتیجه بی‌توجهی به نیازها و نادیده گرفتن شرایط خاص پرجمعیت‌ترین اقلیت در دنیا به وجود می‌آید. گرچه کشورهای توسعه‌یافته روزبه‌روز بیشتر به شاخص‌های کیفی زندگی اجتماعی معلولان و میزان دسترسی آن‌ها به امکانات شهری توجه می‌کنند، اما هنوز تا رسیدن به شهرهایی ایده‌آل برای زندگی همه اقشار جامعه فاصله زیادی داریم.

مسعود آسیما، مدیر روابط عمومی سازمان بهزیستی در این‌باره می‌گوید: «افراد دارای معلولیت در جوامع گوناگون به شکل‌های مختلف در معرض نابرابری‌ هستند. باید بدانیم معلولیت ناتوانی نیست، بلکه محدودیت است و وظیفه داریم برای ارتقای کیفیت زندگی معلولان و حضور فعال آنها در جامعه تدبیری بیندیشم؛ چرا که حضور معلولان در جامعه و فرهنگ‌سازی برای برخورد با افراد دارای معلولیت، ضمن ایجاد انگیزه و نشاط، موفقیت‌ و عزتمندی را به دنبال دارد».

شروع به کار تاکسی‌های اینترنتی، تغییر محسوسی در زندگی معلولان در سراسر دنیا ایجاد کرد. جایگزینی وسایل حمل و نقل عمومی با تاکسی‌های سریع و ارزان برای معلولان تأثیر به مراتب محسوس‌تری در مقایسه با دیگران داشت. ارزان بودن در کنار سادگی و سهولت و سرعت، بیشتر از دیگر روش‌های حمل‌ونقل پاسخگوی نیاز آنها بود و موجب شد تاکسی اینترنتی به یکی از پایه‌های زندگی روزمره معلولان تبدیل شود.

اسنپ، اولین تاکسی اینترنتی ایران،‌ طی پنج سال فعالیتش تلاش کرده توجه به نیازهای معلولان را به عنوان مهم‌ترین مسؤولیت اجتماعی سازمانی خود به رسمیت بشناسد. آسیما درباره ضرورت حساسیت سازمان‌ها به نیازهای معلولان توضیح می‌دهد: «براساس فصل دوم قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت مبنی بر مناسب‌سازی، دسترس‌پذیری و تردد و تحرک، همه سازمان‌ها به واسطه مسؤولیت اجتماعی که دارند باید در زمینه مناسب‌سازی و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل برای حضور پررنگ افراد دارای معلولیت در عرصه‌های مختلف تلاش کنند».

در همین راستا اسنپ از آذر امسال کمپینی به نام «با شما در حرکتیم»  راه انداخته که تا پایان اسفند ادامه دارد. این شرکت در روز جهانی معلولان تفاهم‌نامه‌ای با شورای شهر تهران امضا کرد و به موجب آن، تا پایان سال این تاکسی اینترنتی، کد تخفیف 20 درصدی را برای استفاده کاربران معلول در سفرهای اسنپ در نظر گرفت. در طول مدت این کمپین حدود 64 هزار بار از کد تخفیف ویژه معلولان استفاده شده است.

آسیما درباره این طرح می‌گوید: « پویش با شما در حرکتیم، قدمی ارزشمند برای حضور بیشتر افراد دارای معلولیت در جامعه و ارتقای مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی است که امیدواریم بتوانیم با مطالبه‌گری بر مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر دسترس‌پذیری و تردد آسان را برای این افراد فراهم آوریم».

یک دلخوشی ساده

برای مصطفی زنجفیلی‌فرد 87ساله که کم‌شنواست، طرح تخفیف اسنپ برای معلولان، گذشته از صرفه‌جویی در هزینه‌های روزمره، یک دلخوشی است؛ «دلخوشی و دلگرمی، مثل قدیم‌ها که کاسب‌ها حواس‌شان به بچه‌ها، نیازمندان و سالمندان بود» در نگاهی کلی‌تر می‌توان گفت به رسمیت شناختن نیازهای ویژه معلولان، در زندگی روزمره، شناخت و افزایش آگاهی عمومی و شیوه برقراری ارتباط درست و موثر، همان همدلی است که این مسافر به آن اشاره می‌کند.

علیرضا زارع، 31 ساله که با ضایعه نخاعی زندگی می‌کند، از آن دسته معلولانی است که همیشه هزینه رفت‌وآمد برایش سنگین بوده، «رفت‌وآمد به خصوص به مراکز درمانی، هزینه بسیار زیادی دارد. الان تفاوت محسوسی در هزینه‌هایم ایجاد شده.» ولی اگر جنبه مالی ماجرا را کنار بگذاریم، زارع مشکلات دیگری هم دارد: «خانه‌ من در یک کوچه هشت متری است، در نتیجه راننده تاکسی که برای سوار کردن من می‌آید، مجبور است ماشین را سر کوچه پارک کند و به من کمک کند سوار ماشین شوم، خیلی‌ها این کار را نمی‌کنند.» مشکلی که زارع با آن مواجه است، تکه گمشده مهمی از این پازل است. شاید تلاش برای کاهش هزینه‌های روزمره آن‌ها قدم محسوس و موثری باشد، اما جامعه‌ای که با نیازها و محدودیت‌های معلولان تا حد زیادی بیگانه است، نیاز مبرمی به افزایش آگاهی و همدلی دارد. ذهنیت سازمان‌ها، تولیدکننده‌‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات باید هر چه بیشتر از یک فرمول ثابت و کلی فاصله بگیرد و با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای تمامی اقلیت‌ها، ارتباطی منعطف‌ و متنوع با آن‌ها برقرار کند.

بیتا جلالیان کاربری دیگری است که با استفاده از این طرح تخفیف، برادر یازده ساله‌اش را به کلاس‌های ورزشی و هنری می‌‌برد و بیش از دو کاربر دیگر از این طرح رضایت دارد. «کاهش هزینه‌های ما باعث شده بیشتر از قبل برادرم را برای فعالیت‌های مختلف از خانه بیرون ببریم.» بیتا معتقد است زندگی روزمره برادرش با رفت‌وآمد ساده‌تر و ارزان‌تر کیفیت بیشتری پیدا کرده و امیدوار است اجرای این طرح ادامه پیدا کند.

ساز و کار اجرای طرح و ناهماهنگی‌های سازمانی

سرایی، خبرنگار نابینای روزنامه ایران سپید، مهم‌ترین اشکال طرح «با شما در حرکتیم» را شیوه اجرای آن می‌داند: «اصولا سازوکار درستی برای اجرای این قبیل طرح‌های همکاری‌ بین شرکت‌های خصوصی و سازمان‌های دولتی وجود ندارد. برای مثال، عده زیادی از معلولان در سازمان بهزیستی پرونده ندارند، حتی آن‌هایی که پرونده دارند، در صورتی که مدتی به سازمان مراجعه نکنند، پرونده‌شان مختومه و کدشان باطل می‌شود».

به گزارش روابط عمومی اسنپ، در ابتدا قرار بود این کد تخفیف بر اساس فهرستی شامل کد ملی و شماره تلفن افراد ارسال شود که شورای شهر تهران در اختیار این شرکت قرار داده بود. ولی با توجه به اینکه شماره تلفن‌هایی که در اختیار اسنپ قرار گرفته بود کامل نبود، برای ارائه تخفیف به معلولان سازوکار دیگری با سازمان بهزیستی چیده شد که اجرای آن کار آسانی نبود. بر اساس این روال کار جدید،‌ افراد دارای معلولیت عضو بهزیستی اطلاعات خود را (شامل کد ملی و شماره موبایل) جهت استعلام از طریق ارسال دایرکت در شبکه‌های اجتماعی رسمی اسنپ، ارسال ایمیل یا تماس با پشتیبانی در اختیار اسنپ قرار دادند و در مرحله بعد سازمان بهزیستی باید این اطلاعات را تایید می‌کرد.

سرایی با اشاره به اینکه تعداد زیادی از معلولان نتوانستند از این طرح استفاده کنند، می‌گوید: «سازمان بهزیستی می‌توانست پیش از اجرای کمپین اسنپ، فراخوان بدهد تا معلولانی که کد معلولیت ندارند، برای رسیدگی به پرونده‌شان اقدام کنند».

بدون‌شک قضاوت درباره تاثیر چنین طرح‌هایی نیازمند بررسی‌ و پژوهش‌های مفصل و جزئی‌تری است اما می‌توان گفت با وجود همه‌ این موانع، باید به تلاش سازمان‌ها برای حرکت در این راستا توجه کرد. تسهیل روند همکاری بین سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی که داوطلب فعالیت در راستای مسؤولیت اجتماعی‌شان هستند، فاکتور مهمی است که می‌تواند در آینده اثرگذاری چنین کمپین‌هایی را دوچندان کند.