به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، هرچند بازار خودروی ایران و ترکیه تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند اما خرید سرمایه‌ای خودرو دو کشور را می‌توان نقطه اشتراک دو بازار عنوان کرد. مردم ترکیه در سال‌های اخیر در پی افزایش تورم که در سال 2022 به بیش از 85درصد رسید و در سطح بالای 60‌درصد باقی ماند و کاهش ارزش لیر که منجر به کاهش جدی ارزش پس‌انداز آنها شد،‌ به خرید خودرو،‌ لوازم خانگی و طلا به عنوان کالاهایی سرمایه‌ای روی آوردند.

اما سیاستگذار ترکیه توانست با تمهیداتی بازار را به قبل از اصلاحات بازگرداند. این در شرایطی است که عملکرد سیاستگذار خودرو در ایران تنها در باتلاق وعده‌ووعید باقی مانده است. در این زمینه فایننشال‌تایمز گزارشی از وضعیت بازار ترکیه تهیه کرده است. ابتدای این گزارش با مصاحبه با علی اوغلو، رئیس شرکت زنجیره‌ای خودروی «گورال اتوموتیو»، آغاز می‌شود. وی در این مصاحبه تاکید کرده که هم‌اکنون خودرو را با تخفیف زیاد به مشتریان عرضه می‌کند.

وی در این مصاحبه تاکید کرده که نمایندگی او که در یکی از بزرگراه‌های پایتخت واقع شده، تخفیف‌های 10 تا 15درصدی را برای خودروهای جدید ارائه می‌دهد که در واقع یکی از بزرگ‌ترین مشوق‌های گروه فروش او در پنج سال اخیر و اولین مورد کاهش قیمت از سال 2020 است. با‌این‌حال بازار خودروهای دست‌دوم ترکیه،‌ شاهد کاهش 20درصدی قیمت‌ها طی سه ماه منتهی به پایان نوامبر بوده است.

این کسادی بازار خودروی ترکیه،‌ یکی از آشکارترین علائمی است که نشان می‌دهد چگونه اصلاحات اقتصادی،‌ پس از انتخاب مجدد رجب طیب اردوغان،‌ رئیس‌جمهور ترکیه در ماه مه،‌ اقتصاد این کشور را با شرایط متفاوتی مواجه کرده است. فروش خودرو طی سال‌های اخیر افزایش یافته بود،‌ زیرا تورم افسار‌گسیخته و نرخ‌های پایین بهره مردم ترکیه را به سمت خرید دارایی‌هایی سوق داده بود که بتوانند ارزش خود را حفظ کنند. علی اوغلو می‌گوید: «قبل از برگزاری انتخابات،‌ شما مجبور بودید برای خرید یک خودروی نو،‌ سه ماه در صف منتظر بمانید. اما اکنون ظرف مدت یک هفته تا ده روز می‌توانید خودروی مورد نظر خود را تحویل بگیرید.»

اصرار اردوغان مبنی بر نگه داشتن نرخ بهره در سطوح بسیار پایین،‌ ایده خرید خودرو به عنوان یک نوع سرمایه‌گذاری را تقویت کرد،‌ زیرا نرخ بهره سپرده‌های بانکی بسیار کمتر از نرخ تورم بود. به همین ترتیب،‌ هزینه‌ استقراض برای وام خودرو در مقایسه با تورم بسیار پایین بود.  به گفته مدیران این صنعت،‌ هجوم متقاضیان برای خرید خودرو به‌ منظور سرمایه‌گذاری و اختلال در زنجیره تامین به دنبال همه‌گیری کرونا،‌ باعث ایجاد عدم تعادلی بزرگ میان تقاضای سرسام‌آور و عرضه محدود خودرو شد.

آمارها چه می‌گویند؟

بر اساس گزارش انجمن توزیع‌کنندگان خودروی ترکیه که یک سازمان تجاری فروش خرده‌فروشی خودرو است،‌ خرید خودرو از 593هزار دستگاه در سال 2022،‌ طی 11 ماه در سال 2023 به رقم 841هزار افزایش یافت. همچنین آمار فروش خودرو در سال 2023 طی یک دهه گذشته بی‌سابقه بود. داده‌های آژانس آماری ترکیه نشان می‌دهد‌ قیمت خودروها در این کشور طی دو سال گذشته 214درصد افزایش یافته است،‌ زیرا ترک‌ها برای خرید خودرو هجوم آورده بودند. نرخ افزایش قیمت‌ها به‌ویژه در آستانه انتخابات ماه مه،‌ زمانی که دولت اردوغان موجی از اقدامات تبلیغی برای حمایت از اقتصاد قبل از روز رای‌گیری به راه انداخت،‌ شدیدا بالا بود. تنها در ماه ژوئیه،‌ قیمت‌ها نسبت به ماه قبل با افزایش 16درصدی مواجه شد. به گفته علی اوغلو،‌ ‌«زمانی که تورم 80درصد و سود سپرده 25درصد بود،‌ همه می‌خواستند کالا بخرند. به همین دلیل خیلی از مردم با مراجعه به ما درخواست خرید سه تا پنج خودرو داشتند تا در پارکینگ برای روز مبادا نگه دارند.»

اما تیم جدید اقتصادی ترکیه که در ماه ژوئن منصوب شد،‌ بازنگری گسترده‌ای در راستای کاهش تقاضا برای کالاهایی مانند خودرو و مهار تورم آغاز کرده است. بانک مرکزی به ریاست حافظ گی ارکان،‌ بانکدار سابق گلدمن ساکس،‌ نرخ بهره را از 8.5درصد در ژوئن به 42.5 درصد افزایش داده است،‌ زیرا اردوغان حداقل به طور موقت مخالفت طولانی‌مدت خود با هزینه بالای استقراض را کنار گذاشته است. در زمینه‌های دیگر نیز تغییرات سیاستی از جمله افزایش سه‌برابری مالیات بر بنزین و محدود کردن نرخ رشد دریافت وام خودرو،‌ اعمال شد. داده‌های بانک مرکزی ترکیه نشان می‌دهد نرخ بهره وام خودرو از 25درصد قبل از انتخابات ماه مه به 37درصد افزایش یافته است. به گفته نهاد ناظر بانکی ترکیه،‌ اگرچه این نرخ هنوز کمتر از نرخ تورم فعلی است،‌ اما رشد وام‌های خودرو که در ماه فوریه به نرخ سالانه تعدیل‌شده با تورم نزدیک به 300درصد رسیده بود،‌ به 61درصد کاهش یافته است.

در عین حال،‌ سودی که ترک‌ها می‌توانند صرفا با سپردن لیر نزد بانک به دست بیاورند،‌ از ماه آوریل بیش از سه‌برابر شده و به 38درصد رسیده و جذابیت خرید خودرو و سایر کالاها به‌عنوان سرمایه‌گذاری را کاهش داده است.  ارکان در مصاحبه اخیر خود با روزنامه حریت ترکیه می‌گوید،‌ درنتیجه سیاست‌های اقتصادی جدید دولت،‌ شاهد کاهش جذابیت بازارهای محصولاتی مانند خودرو،‌ لوازم خانگی و مبلمان هستیم که بیشترین تاثیر را از سیاست‌های پولی می‌بینند. به گفته یک مدیر اجرایی صنعت خودرو،‌ وقتی مردم فکر می‌کنند تورم در حال کاهش است،‌ تقاضا برای خودرو کاهش می‌یابد،‌ چراکه با توجه به نرخ‌ سود بالاتر سپرده،‌ سپردن پول نزد بانک به جای خرید کالاهایی مانند اتومبیل،‌ منطقی‌تر است.