آنچه باید از تسمه تایم خودرو بدانید

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از جی آی اس پی ، در این مطلب نگاهی کوتاه به وظیفه تسمه تایم، نقش آن در کارکرد خودرو و البته خرابی آن و عواقبش خواهیم داشت.
تسمه تایم چیست؟

تسمه تایم یا تسمه تایمینگ یک تسمه پلاستیکی با دندانه‌های ریز در بخش داخلی آن است که وظیفه هماهنگ کردن حرکت بخش‌های مختلف گردان موتور خودرو را بر عهده دارد و نام آن نیز از همین موضوع گرفته شده است چرا که تسمه تایم باید بتواند تایم یا زمان حرکت سوپاپ ها و پیستون ها را با هم هماهنگ کند.

تسمه تایم از یک طرف به میل لنگ و از طرف دیگر به میل سوپاپ یا میل سوپاپ‌ها بسته می‌شود تا بتواند سرعت چرخش میل سوپاپ و در نتیجه زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را با حرکات پیستون هماهنگ کند.

تسمه تایم چه بخش‌هایی را هماهنگ می‌کند؟

همانطور که از سیکل کارکرد موتور درونسوز می‌دانید، در دو مرحله مکش و تخلیه باید به ترتیب سوپاپ هوا و دود باز شود. وظیفه باز کردن این سوپاپ‌ها بر عهده میل سوپاپ است و میل سوپاپ هم چرخش خود را از تسمه تایم می‌گیرد. به این ترتیب تسمه تایم باعث می‌شود سوپاپ‌ها در زمان درست و در لحظه لازم باز یا بسته شوند.

به دلیل همین موضوع است که تسمه تایم از یک سمت به میل لنگ و از سمت دیگر به میل سوپاپ وصل است چرا که از چرخش میل لنگ موقیت هر سیلندر مشخص می‌شود و تسمه تایم هم با انتقال این چرخش به میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را مشخص می‌کند.

تسمه تایم معیوب چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

تسمه‌ها اغلب آنقدر کار می‌کنند تا پاره شوند و از بین بروند اما در مورد تسمه تایم مسئله کمی پیچیده است چون ممکن است قبل از آنکه پاره شود هم دچار خرابی شده و به موتور آسیب بزند و به همین دلیل این بخش نیاز به مراقبت بسیار بیشتری دارد.

همانطور که پیش از این اشاره کردیم، در بخش داخلی تسمه تایم دندانه‌هایی تعبیه شده که این دندانه‌ها به دندانه‌های میل لنگ و میل سوپاپ جفت می‌شوند. علت این موضوع، حساسیت و دقت بالای موقعیت میل سوپاپ و میل لنگ نسبت به هم است و مهندسین خودرو با استفاده از این دندانه‌ها توانسته‌اند کاری کنند که تسمه تایم دچار هرزگردی نشود و همیشه در موقعیت ثابتی قرار بگیرد.

با این وجود یکی از مشکلاتی که ممکن است برای تسمه تایم ایجاد شود، از بین رفتن بعضی از این دندانه‌ها و اصطلاحا رد کردن تسمه تایم است. در این وضعیت، به دلیل جنس نامناسب تسمه تایم، فرسودگی آن و یا نصب نادرست توسط مکانیک و یا خرابی تسمه سفت کن ها، یک یا چند دندانه از تسمه تایم از بین می‌رود و یا از موقعیت خود خارج شده و تسمه چند دندانه جابجا می‌شود و به این ترتیب تسمه کمی از محل خود جلوتر یا عقب‌تر می‌چرخد. در مورد دیگر تسمه‌های خودرو از جمله تسمه دینام شاید این مسئله مهم نباشد اما در تسمه تایم، جابجایی دندانه‌ها به معنی آن است که دیگر سیلندر‌ها و سوپاپ‌ها با هم تایم نیستند.

در این وضعیت، وقتی سیلندر در مرحله تراکم است و باید سوپاپ بسته باشد، هنوز سوپاپ کمی باز مانده و دیر بسته می‌شود و این یعنی مخلوط سوخت و هوا اندکی از سیلندر خارج می‌شود. وضعیت مشابهی در زمینه زمان انفجار نیز وجود دارد و ممکن است سوپاپ در اواخر انفجار کمی باز باشد.

مجموع این اتفاق‌ها باعث می‌شود موتور از توان لازم برخوردار نباشد و در زمان کارکرد، صدای نامناسبی از آن به گوش برسد. این نشانه را باید جدی بگیرید چون ممکن است وضعیت با پاره شدن تسمه تایم بدتر شود.
پاره شدن تسمه تایم

خیلی بدتر از رد کردن دندانه‌ها، پاره شدن تسمه تایم است، اتفاقی که بسته به نوع و طراحی موتور می‌تواند عواقب مالی سنگینی به دنبال داشته باشد و به دلیل خاموش شدن ناگهانی خودرو حتی خطرات جانی را نیز باعث شود.

همانطور که پیش از این گفتیم، تسمه تایم باید بتوان زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را با حرکت پیستون‌ها هماهنگ کند اما در صورت پاره شدن تسمه تایم، این هماهنگی به هم می‌خورد به این معنی که وقتی هنوز سوپاپ‌ها به درستی بسته نشده‌اند، پیستون به بالاترین نقطه خود در سیلندر می‌رسد.

پاره شدن تسمه تایم در موتورهای مختلف می‌تواند طبعات متفاوتی داشته باشد. طراحی بعضی از موتور‌ها به گونه ای است که سوپاپ در حداکثر میزان باز شدن خود هیچ برخودی با سیلندر‌ها ندارد. به عنوان مثال موتور پراید از این خانواده است. به همین دلیل با پاره شدن تسمه تایم پراید پیستون‌های در حال حرکت به سوپاپ‌های باز شده برخورد نمی‌کنند و آسیبی به موتور وارد نمی‌شود هر چند به دلیل عدم چرخش میل سوپاپ، عملا موتور از کار می‌افتد و خودرو خاموش می‌شود. البته همین مسئله وقتی وسط بزرگراه اتفاق بیافتد به معنای ایستادن خودرو در باند سرعت است و می‌تواند حتی خطرات جانی به دنبال داشته باشد.

در سوی دیگر بعضی از خودرو‌ها از جمله پژو 206 به گونه ای طراحی شده‌اند که سوپاپ آن‌ها کاملا در محفظه احتراق وارد می‌شود. به همین دلیل در صورت پاره شدن تسمه تایم 206  و دیگر خودروهایی با این طراحی موتور، پیستون‌ها با سوپاپ‌هایی که باز مانده‌اند برخورد می‌کنند و این مسئله خسارت‌های زیادی را به موتور وارد می‌کند. بسته به دور موتور در زمان پاره شدن تسمه تایم و البته میزان شانس راننده، آسیب می‌تواند در حد کج شدن سوپاپ باشد اما گاهی خرابی سرسیلندر و میل سوپاپ هم پیش می‌آید که خسارات مالی سنگینی به دنبال دارد.
تسمه تایم اصل را چگونه تشخیص دهیم؟

متاسفانه تسمه تایم از جمله قطعاتی است که نمونه‌های تقلبی و غیر اصلی آن به وفور در بازار یافت می‌شود. تسمه تایم‌های تقلبی مقاومت لازم در مقابل فشار موتور را ندارند و به ویژه در گرمای نزدیک به موتور به مرور استحکام خود را از دست می‌دهند و خیلی زود یا تایم موتور به هم می‌ریزد یا بدتر از آن شاهد پاره شدن تسمه تایم هستیم.

تشخیص تسمه تایم اصلی  و غیر اصلی برای خریداران و حتی تعمیرکاران تقریبا غیر ممکن است و به همین دلیل باید این قطعه حیاتی را از فروشنده مطمئن خریداری کنید تا از خسارات مالی و حتی جانی بعدی در امان باشید.

برای خرید قطعه اصلی باید به سراغ فروشندگان معتبر قطعات یدکی خودرو بروید و قطعات عرضه شده توسط آن‌ها را تهیه کنید. گروه GISP عرضه کننده قطعات یدکی خودرو، با کیفیت و استاندارد قطعات شرکتی خودرو است که تمام انواع قطعه یدکی خود را از تولید کنندگان مورد تایید خودروسازان تهیه می‌کند و به راحتی می‌توانید قطعات یدکی ایران خودرو و قطعات یدکی سایپا را در بسته بندی‌های گروه جی آی اس پی  و از شبکه نمایندگی‌های این شرکت تهیه کنید. برای خرید انواع ، و قطعات یدکی سایر خودرو‌های ایرانی می‌توانید به بخش جستجوی وبسایت مراجعه کنید یا با شبکه نمایندگی‌ها تماس بگیرید.

لیست تسمه تایم  های انواع خودرو‌های ایرانی را می‌توانید اینجا ببینید.