بخش خصوصی مترو می‌سازد

با توجه به اهمیت توسعه این شیوه حمل‌ونقل عمومی، در یکی از جلسات اخیر شورای شهر تهران که به صورت فوق‌العاده برگزار شد، برای سال 95 تبصره‌ای به قانون بودجه شهرداری اضافه شد که تلاش می‌کند بخشی از بار کمبود بودجه را از دوش دولت و شهرداری برداشته و راه را برای حضور بخش خصوصی در مترو باز کند.
آنظور که در این جلسه بیان شد، در لایحه پیشنهادی شهرداری برای بودجه سال 95، بودجه ساخت مترو هزار و 990 میلیارد تومان درنظر گرفته شده بود اما کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر، این رقم را به 2 هزار و 100 میلیارد تومان افزایش داد. از سوی دیگر برای اینکه رصد بودجه مترو دقیق‌تر باشد، برای هر خط مترو ردیف اعتباری جداگانه درنظر گرفته شده است. تبصره 23 نیز به شهرداری اجازه می‌دهد هزار میلیارد تومان سرمایه بخش خصوصی را برای احداث یک خط مترو (از فاطمی تا تجریش) استفاده کند.
تاکید تبصره 23 بر استفاده از سرمایه بخش خصوصی، گام جدیدی در استفاده از ظرفیت‌های ملی برای توسعه مترو است و مقرر می‌کند پس از تایید مراجع دارای صلاحیت همچون شورای هماهنگی ترافیک کل کشور، در صورت تصویب ایجاد خط جدید مترو، برای احداث آن از مشارکت بخش خصوصی بهره گرفته شود. بر اساس قانون بودجه شهرداری تهران برای سال 95، اعتباراتی که در حال حاضر برای مترو درنظر گرفته شده برای خطوطی است که پیش‌تر تعریف شده و خطوط جدید باید با حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ایجاد شود.

ابوالفضل قناعتی، عضو هیات‌رییسه و عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران در این زمینه  پاسخ داده است. او با بیان اینکه نمی‌توان همه امور پیمانکاری را به دستگاه‌های اجرایی شهرداری سپرد، می‌افزاید: برخی شرکت‌ها بنیه مالی مناسب و تخصص لازم را دارند، برخی از آنها دستگاه‌ها و تجهیزات خوبی دارند که شاید شهرداری تخصص و امکانات آنها را نداشته باشد، بنابراین واگذاری کار به بخش خصوصی اقدام مناسبی محسوب می‌شود.
اگر به تجربه کشورهای توسعه‌یافته نگاهی بیندازیم، مشاهده می‌کنیم این کشورها از سرمایه ملی تنها در بخش‌هایی استفاده می‌کنند که به سختی می‌توان آن را به بخش خصوصی واگذار کرد و برای دیگر بخش‌ها از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده می‌کنند.
آنطور که قناعتی توضیح می‌دهد، در برنامه شورای عالی ترافیک، راه‌اندازی چند خط مترو جدید دیده شده که باید تا سال 1404 به آن اهداف رسید. به گفته قناعتی، اگر مدیریت شهری تهران بخواهد تنها با تکیه بر بودجه کنونی دولت توسعه و ساخت مترو را ادامه دهد، به این افق دست نخواهد یافت، بنابراین برای رسیدن به نقطه مطلوب، استفاده از ظرفیت‌های موجود لازم و ضروری است.
او ادامه می‌دهد: در برنامه 5 ساله شهرداری تهران مقرر شده است که سرمایه‌گذار بخش خصوصی می‌تواند به شکل بی‌اوتی در مترو سرمایه‌گذاری کند، این بدان معناست که سرمایه‌گذار مترو را بسازد و مدتی پروژه در اختیار او باشد تا به درآمدزایی و سود رسد و بعد از آن به دولت واگذار شود. این عضو شورای شهر تهران معتقد است با این روش می‌توان هرچه زودتر حمل‌و نقل عمومی را به اهداف توسعه نزدیک کرد که مزایایی مانند افزایش حجم جابه‌جایی با مترو، کاهش ترافیک و آلودگی هوا را به دنبال خواهد داشت. از سوی دیگر در زمان ساخت و نیز بهره‌برداری، اشتغالزایی بخش خصوصی را به دنبال خواهد داشت.

آنطور که عضو شورای شهر تهران می‌گوید، تبصره 23 قانون بودجه شهرداری تهران، فرصت سرمایه‌گذاری در مترو را برای بخش خصوصی داخلی و خارجی فراهم کرده است؛ به گفته قناعتی اعلام این مسئله در تبصره قانونی یک اعلام رسمی است و اگر تضمین‌های دوطرف مشکلی نداشته باشد، محدودیتی در این مسیر وجود ندارد. وی معتقد است این مسئله درباره برخی پروژه‌های دیگر شهرداری مانند ساخت بزرگراه صیاد شیرازی، از میدان سپاه تا آزادگان که قرار است یک تونل ایجاد شود نیز قابل اجراست و می‌توان احداث این تونل را به بخش خصوصی واگذار کرد. او تاکید می‌کند که با تکیه بر این تبصره، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌توانند وارد پروژه‌های شهری شوند.
عضو هیات رییسه شورای شهر تهران یادآوری می‌کند: در توسعه حمل‌ونقل عمومی باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم زیرا اگر بخواهیم منتظر استفاده از بودجه دولتی یا عوارض و مالیات مردم بمانیم، زمان زیادی برای رسیدن به سطح کشورهای همسایه لازم است. بررسی‌های  نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، کمبود اعتبار در بخش ساخت پروژه‌های مترو در تهران و دیگر کلان‌شهرها، یکی از مشکلات اصلی متولیان حوزه شهری در راه‌اندازی و توسعه این شیوه حمل‌ونقل بوده است. اکنون به نظر می‌رسد با تصویب تبصره 23 در قانون بودجه شهرداری تهران، راه برای سرعت بخشیدن به توسعه مترو باز شده است. با واگذاری مترو به بخش خصوصی، این بخش می‌تواند از سرمایه‌گذاران خارجی نیز استفاده کرده و از طریق اقداماتی مانند تبلیغات، فروش بلیت و... به سوددهی برسد.
تجربه دیگر کشورها نیز در این زمینه قابل تامل است و ترکیه در همسایگی ما و در آسیا، ژاپن تجربه‌هایی از این دست دارند. همین حالا در مترو توکیو، دو شرکت خصوصی سرمایه‌گذاری کرده‌اند که یکی از این شرکت‌ها، شرکت اتوبوسرانی است. این شرکت به این نتیجه رسیده که برخی نقاط کور شهری را نمی‌توان با اتوبوس پوشش داد و بهتر است در آن مناطق از مترو استفاده شود. این مسئله اهمیت توسعه مترو و استفاده از همه ظرفیت‌های موجود برای آن را بیشتر آشکار می‌کند.