«صادرات» شرط توسعه صنعت قطعه

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، براساس وعده خودروسازان عرضه محصولات بیش از یک مدل خواهد بود و به دنبال تنوع‌بخشی در بازار خودرو داخلی هستند. در جلسه‌ای که خودروسازان فرانسوی با قطعه‌سازان داخلی داشتند سخن از تبدیل ایران به هاب منطقه در تولید پژو مطرح شد اما تحقق این امر چه زمانی خواهد بود محور گفت‌وگو  با رضا رضایی، رییس جدید انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو است. مدیرعامل آذین خودرو با 17 زیرمجموعه (15 شرکت خودرویی و دو شرکت غیرخودرویی) فعالیت گسترده‌ای در امر تولید دارد و رسیدن به اهداف تعیین‌شده در صنعت قطعه را منوط به همکاری خودروسازان داخلی می‌داند.

در نشست مشترک قطعه‌سازان با مقامات شرکت پژو فرانسه مقرر شد ایران هاب منطقه خاورمیانه در تولید پژو باشد اما در این نشست بر این موضوع تاکید شد که برای هماهنگی بیشتر با قطعه‌سازان ایران نیاز به زمان بیشتری است. ارزیابی شما با توجه به شناختی که از صنعت قطعه کشور دارید برای این هماهنگی، چقدر است؟
یکی از تاکیدهای قطعه‌سازان داخلی الگو گرفتن از روش‌های کشورهای موفق در این صنعت مانند ترکیه است. بنابراین روش منطقی تجزیه و تحلیل فعالیت آنهاست و در صورت همخوانی با شرایط سوق‌الجیشی و جغرافیایی استفاده از آن تجربیات است.
البته شرایط سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشورها با یکدیگر متفاوت است اما در شکل کلان آن می‌توان در بعضی پروژه‌ها از روش‌های کشورهای موفق الگو گرفت. نزدیک به دو دهه پیش ترکیه و چین در زمانی مناسب تشخیص دادند توسعه اقتصادی کشورشان باید از طریق صنعت خودرو و قطعه (زیرا منابع زیرزمینی در حد ایران ندارند)‌ باشد. در این هدف تعیین شده بسترهای مناسبی آماده و در آن مسیر حرکت شد و امروز در جایگاهی ایستاده‌اند که بازارهای خوبی را در اختیار دارند. با ایجاد فضای امن اقتصادی برای سرمایه‌گذار خارجی و با اصلاح قوانین به نوعی با خودروسازان بین‌المللی همراه شدند و در ترکیه سرمایه‌گذار خارجی به‌طور عمده سرمایه‌گذاری صددرصدی دارد. دولت ترکیه برای موفقیت در این بحث تسهیلات ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم کرد؛ اقدامی که در ایران نیز از سوی دولت در حال انجام است. آنها این اعتماد را به وجود آوردند که در حفظ و حراست از سرمایه‌های خارجی تمام تلاش خود را به کار گیرند، مشروط بر اینکه ضمن توسعه این صنعت، بخش عمده‌ای از تولیدات نیز صادر شود. دولت ترکیه با برداشتن موانع قانونی و باز کردن فضایی امن برای سرمایه‌های خارجی بستر را برای موفقیت و دستیابی به اهداف خود مهیا کرد و امروز شاهد صادرات 7 تا 8میلیارد تومانی قطعه و پیش از آن خودرو از این کشور به بازارهای جهانی هستیم. به این ترتیب رقم قابل ملاحظه‌ای از تولیدات از سوی خودروسازان خارجی فعال در ترکیه صادر می‌شود یا برای خدمات پس از فروش خودروسازان (OEM) خود ارسال می‌کنند.

بنابراین قطعه و خودرو بخش عمده صادرات ترکیه را تشکیل می‌دهد که این فضا هنوز در ایران به وجود نیامده است. البته به دنبال این هدف بوده‌ایم اما به هر حال تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی و سیاسی تا حدودی ما را از اهداف عقب نگاه داشته است. شاخص توسعه اقتصادی در هر کشور میزان تولیدات آن است و دشمن با اعمال تحریم‌ها در واقع به دنبال این بود تا تولید در کشور متوقف شود.
امروز که فضا در حال بازگشت به روال عادی است، همکاری‌های مشارکتی و بین‌المللی در حال شکل گرفتن است و با اتفاق‌های چند ماه اخیر هیات‌هایی از قطعه‌سازان و خودروسازان خارجی تمایل خود را برای حضور در بازار ایران اعلام کرده و قراردادها در حال انعقاد است. البته می‌دانید همکاری‌ها باید برای آنها سودآور باشد در غیراین صورت رغبتی برای حضور نخواهند داشت. بنابراین دست‌اندرکاران و مسئولان به سرعت باید بسترهای موردنیاز برای ترغیب به سرمایه‌گذاری را در کشور آماده کنند.
امروز نگاه برد-برد است و اگر آنها در بازار کشور به دنبال سود هستند باید در اقتصاد کلان نیز به لحاظ دانش فنی و ارزآوری سودمند باشند. این دو شرط (انتقال دانش فنی و صادرات)‌ را باید دو خودروساز بزرگ کشور در قراردادهای خود پیش‌بینی کرده و آمار صادرات قطعه و خودرو به عدد قابل‌قبولی برسد.
البته این اهداف در کوتاه‌مدت به‌دست نخواهد آمد و با توجه به اینکه خودروهای مورد نظر برای تولید روزآمد نیستند و بعد از پلتفرم و تامین‌کننده (ساپلایر) تا زمانی که خودرو آماده عرضه به بازار می‌شود، مدل موردنظر در جاده‌های اروپایی در حال تردد نخواهد بود اما به هر حال این خودروها به لحاظ کیفیت و قیمت به اندازه‌ای هستند که شرایط فعلی خودروسازی و قطعه‌سازی کشور را متحول خواهد کرد. تمام تاکید قطعه‌سازان این است که این موارد در قراردادها دیده شود که طرف ایرانی نیز اظهار کرده تمام این ملاحظات پیش‌بینی شده است. پژو، رنو و فولگس‌واگنی که در آینده‌ای نزدیک به همکاران جدید خودروسازان اضافه می‌شوند باید بدانند همکاری‌ها به گونه‌ای خواهد بود که به‌تدریج دانش فنی به بدنه صنعت خودرو ایران منتقل شود و در همین زمان کوتاه نیز صادرات اتفاق بیفتد. براساس قراردادهای منعقدشده باید 30درصد خودروهای تولید شده در داخل به بازارهای جهانی صادر شوند بنابراین باید این امر با تمام جدیت دنبال شود.
با توجه به اینکه امروز ساخت پژو 2008 با 20درصد داخلی‌سازی آغاز شده وضعیت آینده صنعت قطعه چگونه خواهد بود؟
در این مسئله رسانه‌ها نیز بی‌تقصیر در تفسیر گفت‌وگوها نبوده‌اند و زمانی که با تناقض‌هایی که بیان می‌کنیم صنعت خود را زیر سوال می‌بریم باعث تضعیف این صنعت می‌شویم. خودروسازان برای آنکه محصولات جدید را زودتر وارد بازار کنند با 20درصد داخلی‌سازی کار تولید را آغاز کردند تا مصرف‌کننده بتواند از خودروهای با کیفیت روز دنیا و با قیمت‌های مناسب استفاده کند. اگر قطعه‌ساز بخواهد قطعات مورد نظر را بسازد باید پیش از آن قالب‌ها ساخته شوند و خط تولید مجهز شده و نیروی کار لازم در اختیار او قرار گیرد که برای انجام آنها حداقل یک سال زمان نیاز است. از این رو با 20درصد تولید خودرو جدید آغاز شد تا به کار سرعت داده شود.

با توجه به آنچه قطعه‌سازان مطرح می‌کنند پیش‌بینی می‌شود با روند کند فعلی 40درصد داخلی‌سازی نیز سال آینده محقق نخواهد شد، این موضوع را تایید می‌کنید؟
خیر، معتقدم سال 96 کار با 40درصد ساخت داخل پیش خواهد رفت زیرا فعالیت‌ها با جدیت در حال پیگیری است و خودروسازان با قطعه‌سازان در تعامل هستند درنتیجه قراردادها باید منعقد شود تا کار ساخت قالب‌ها آغاز شود. در این شرایط یک تفاوت با زمانی که پراید و پژو 405 تولید می‌شد وجود دارد، در آن زمان شرکت کره‌ای طرح و نقشه مهندسی را در اختیار قطعه‌سازان ایرانی قرار نداد و قطعه‌سازان با مهندسی معکوس (مهندسی دوباره) از قطعه به قطعه رسیدند.
در زمان گذشته از آنجا که ابزار و مدارک مهندسی در اختیار قطعه‌ساز ایرانی قرار نمی‌گرفت آنها ناگزیر بودند از روی قطعه داخلی‌سازی کار را آغاز کنند که کار، با سختی‌هایی همراه بود. امروز وضعیت متفاوت بوده و طراحی قالب‌ها در 3 خودرویی که شرکت پژو ساخت آن را در دستور کار خود دارد، به‌ویژه رنو که پیش‌قدم‌تر در این امر است، در حال انجام بوده و امروز مشکلات مهندسی نداریم. در قراردادها نیز یادآوری شده که همکاران خارجی باید تمام ابزارکار دانشی را در اختیار صنعت قطعه ایران قرار دهند.
باید توجه داشته باشیم شرکت‌هایی که برای همکاری وارد می‌شوند به‌دنبال سود بیشتر برای خود هستند بنابراین قراردادهای محکم مانع زیاده‌خواهی آنها می‌شود.
با توجه به اظهارات قالب‌سازان داخلی گویا هنوز سفارشی برای ساخت قالب‌های پژو 2008 انجام نشده است.
بله، در حال مذاکره هستند و ضروری است خودروسازان داخلی زمان قراردادها را کوتاه کنند. به طور نمونه برای 40درصد ساخت داخل باید بخش‌هایی که در اولویت نخست قرار دارند نیز مشخص شود بنابراین خودروساز ایرانی مدارک مهندسی را اخذ کند و در اختیار قطعه‌سازان زیرمجموعه خود قرار دهد. هر چه این مسیر کوتاه‌تر شود کارها زودتر جلو می‌رود و حتی باید به جای 40درصد با 60درصد کار را آغاز کنیم.
با توجه به شناختی که از صنعت قطعه ایران داریم این توان و ظرفیت در قطعه‌ساز ایرانی با وجود تمام مشکلات فعلی، وجود دارد و به نمایندگی از قطعه‌سازان اعلام می‌کنم حتی اگر این داخلی‌سازی با 70درصد انجام شود، قطعه‌سازان داخلی توان تحقق آن را خواهند داشت. قطعه‌سازان بر این موضوع تاکید دارند اما خودروسازان به این توانمندی اعتماد ندارند و معتقدند بیشتر در حد حرف است. در این‌باره حاضر به مذاکره هستیم و می‌توانیم برای آزمایش کار را آغاز کنیم اما آنچه شرط است باید در ابتدای کار انجام شود.
به هر حال همکاران خارجی به‌دنبال سود بیشتر و ارائه دانش کمتر هستند و هر کس که معتقد است قطعه‌سازان داخلی نمی‌توانند با 60درصد تولید را آغاز کنند، می‌تواند آن را آزمایش کند. قطعه‌سازان تاکید دارند حتی با این سخت‌افزار ناقص، قدیمی و دانش مهندسی که در اختیار دارند می‌توانند کار را با 60درصد داخلی‌سازی آغاز کنند. من به‌عنوان نماینده انجمن قطعه‌سازان کشور حاضر به گفت‌وگو هستم.
اما لازم است آنچه قطعه‌ساز می‌خواهد را در اختیار داشته باشد و این مسئله زیاده‌خواهی نیست. در تمام دنیا خودروسازان مورد حمایت قرار می‌گیرند و به طور نمونه کمکی که به قطعه‌سازان چینی می‌شود تا قطعات موردنظر را ارزان‌تر برای آنها تولید کنند، قطعه‌ساز ایرانی از آن برخوردار نیست.
گروه ما با کرمان‌موتور در حال همکاری است و هدف قیمت تمام شده یکسان با کشور چین است. چنین همکاری‌هایی نشان می‌دهد که قطعه‌سازان توانمند هستند با وجود اینکه چینی‌ها ابزار و دانش کار را در اختیار ما قرار نمی‌دهند و با مهندسی دوباره در حال کار هستیم.
امروز که پژو و رنو همکاری‌های خود را با ایران آغاز کرده‌اند، برای تامین 200 تا 500میلیون مصرف‌کننده‌ای است که در اطراف ایران وجود دارد. بنابراین باید در امر صادرات کار با جدیت بیشتر پیش برود.

خودروسازان عنوان می‌کنند که تمام این مسائل در قراردادها دیده شده در نتیجه باید به کارها سرعت بیشتری داد. هر اندازه ابزار و مدارک در اختیار قطعه‌سازان قرار گیرد تحقق 60 تا 70درصد داخلی‌سازی امری مشکل نخواهد بود.
در خارج از کشور هزینه‌های قالب و ماشین‌آلاتی که تنها مربوط به یک قطعه است به وسیله خودروسازان پرداخت می‌شود به‌طور نمونه رنو و فولکس واگن تمام ابزار کار را خود در اختیار قطعه‌سازان زیرمجموعه خود قرار داده‌اند.
از این‌رو باید این اسناد و مدارک در اختیار قطعه‌سازان ایرانی قرار گیرد تا کار با سرعت بیشتری حرکت کند و در طول یک سال بالای 50درصد داخلی‌سازی داشته باشیم.
ارزیابی شما برای تحقق تبدیل ایران به هاب تولید پژو در منطقه و صادرات آن به این کشورها چیست و افزایش میزان داخلی‌سازی چه زمانی است؟
داخلی‌سازی کم‌کم پیش می‌رود و داخلی‌سازی برخی قطعات به 6 ماه زمان نیاز دارد و برخی زمان بیشتری می‌طلبد. به هر حال حرکت به سمت هدف با کمک تولیدکنندگان داخلی صد درصد قابل دستیابی است. در چند سال تحریم و رکود، برخی قطعه‌سازان توان تولید خود را از دست دادند از این‌رو برای حرکت پرشتاب‌تر ضروری است آنها نیز به توان گذشته خود بازگردند بنابراین برای این دست از قطعه‌سازان باید فکر جداگانه‌ای کرد.
براساس پیش‌بینی‌ها سقف داخلی‌سازی قطعات محصولات جدید پژو و رنو چه میزان است؟
کار با 40درصد خواهد بود اما در برخی قطعات تا 90 و حتی صددرصد می‌رسد. امروز ال90 به 70درصد ساخت داخل رسیده اما آنچه مهم است الزام طرف خارجی برای صادرات محصولات جدید است تا در نتیجه این اتفاق قطعه‌سازان بتوانند قطعات تولیدی خود را به بازارهای جهانی عرضه کنند. بنابراین لازم است خودروسازان خارجی بخشی از سهم بازار خود را در اختیار طرف ایرانی قرار دهند. از طرفی چون قطعه‌سازان نمی‌توانند به‌طور مستقیم وارد مذاکره و امضای قرارداد با خودروسازان خارجی شوند ضروری است خودروسازان داخلی تمام این نکات را در همکاری‌های خود لحاظ کنند.

ال 90 به 70درصد ساخت داخل رسیده است و به نظر می‌رسد چند درصد باقی مانده، بیشتر مربوط به قوای محرکه خودروها باشد، زمان پیش‌بینی شده برای ساخت آن چه قدر است؟
امروز رنو با ساخت موتور جلو آمده است و قطعه‌سازان با بخش کوچکی از تامین‌کننده رده پایین خود مشکل دارند که شامل مواد اولیه و قطعات پیش‌ساخته است. این بخش نیز در چند سال گذشته با اعمال تحریم‌ها همچون قطعه‌سازان دچار مشکلاتی شدند.
برای رفع این مسئله باید مسئولان بسترسازی‌های لازم را داشته باشند. نیاز است یک پروژه جمعی تعریف شود که بتوان در این دوران جدید آرام‌آرام در طول مدت 2 تا 3 سال به اهداف 1404 برای صادرات 6 میلیارد دلار قطعه و تولید 3میلیون خودرو و صادرات یک‌سوم آن دست پیدا کنیم و عملیاتی شدن این موضوع نیاز به انسجام کاری و تعریف گروهی هوشمند داریم. باید دولت ورود کند و با اصلاح و بازنگری قوانین به کار سرعت بخشد. همچنین باید نگاهی که خودروسازان به ایران دارند نیز واکاوی شود که چرا این نگاه با ترکیه و چین متفاوت است.
با این وجود در شرایط سخت و بحرانی، این صنعت خود را حفظ کرد و امیدواریم با نگاه استراتژیکی در قراردادها، در 2 تا 3 سال آینده کسی کار امروز صنعت خودرو را زیر سوال نبرد.
بنابراین یکی از مشکلات صنعت قطعه مربوط به زیرمجموعه‌های این صنعت در بحث مواد اولیه است، درست است؟
بله، در این‌باره نیاز به حمایت داریم. امروز دولت در حال کمک بوده و حدود 16هزار میلیارد تومان به شرکت‌های کوچک اختصاص داده و اگر برنامه محقق شود دولت باید از یک محل تعریف شده‌ای به صورت وام در روزآمدی خطوط و آزمایشگاه‌ها و افزایش مهارت واحدهای صنعتی هزینه کند.
در صنعت قطعه، در تمام دنیا روال اینگونه است که هزینه قالب‌ها به وسیله خودروساز پرداخت می‌شود که باید هوشمندانه مدیریت شود. بنابراین برای ظهور توانمندی‌های قطعه‌سازان داخلی و رقابت با همتایان ترک و چینی نیاز است هزینه شود.
یکی از مسائل مطرح شده جذب سرمایه‌گذاری خارجی است آیا انجمن در این زمینه برنامه‌ای دارد؟ یا برای دانش فنی نیاز است کلاس‌های آموزشی دایر می‌شود؟
تمام این مسائل به نحوه انعقاد قرارداد برمی‌گردد. معتقدم خودروسازان خارجی به دنبال سود بیشتر هستند و برای رسیدن به این هدف باید دانش قطعه‌سازان ایرانی را روزآمد کنند و به تیروان‌های خود تاکید کنند با قطعه‌سازان ایرانی مشارکت و تعامل داشته باشند زیرا این مشارکت چند حسن دارد؛ نخست از نظر نقدینگی سرمایه‌گذاری تقسیم می‌شود و در ادامه نیز با مدیریت و نحوه کنترل کیفیت انتقال دانش شاهد خواهیم بود.
حسن دیگر این مشارکت جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی است.
در داخل نیز انجمن می‌تواند بستر را فراهم کند و تعاملاتی با همتایان کشورهای دیگر و قطعه‌سازان تراز اول جهانی داشته باشد.