صنعت موتورسیکلت نقشه راه می‌خواهد

حبیب‌الله محمودان، نایب رییس انجمن تولیدکنندگان مجموعه قطعات موتورسیکلت در این‌باره  گفت: با وجود شرایطی که صنعت موتورسیکلت در کشور با آن مواجه است، نمی‌توان آن را با صنعت خودرو مقایسه کرد چرا که صنعت خودرو دارای نقشه راهی است و اگر در گذشته نتوانسته آن را به خوبی پیاده کند و وقفه‌های طولانی داشته، به دلیل مسائل و مشکلاتی مانند جنگ، تحریم و... بوده که کشور با آن درگیر بوده است. این در حالی است که اکنون نقشه راهی برای صنعت موتورسیکلت وجود ندارد.
او افزود: موتورسیکلت‌سازان داخلی دیدگاه صنعتی ندارند و تنها مونتاژکارانی هستند که بیشتر از این از صنعت موتورسیکلت آگاهی ندارند. از این‌رو به زیرمجموعه‌های تولیدی و زیربنای اصلی تولید شناختی نداشته و علاقه‌ای نیز به تشکیل آن ندارند و حتی به دنبال مطالعه آن نیز نیستند. در ایران متاسفانه هیچ کارخانه تولیدکننده موتورسیکلتی، زیرمجموعه تولیدی ندارد. اما خودروسازان در زنجیره تامین خود زیرمجموعه‌های بزرگی از قطعه‌سازان را در اختیار دارند که نشان از ارتباطی هماهنگ بین این دو صنعت است. آنها به زیرمجموعه‌های خود قالب و قطعه سفارش می‌دهند و برای تامین قطعات موردنیاز خود برنامه‌ای مدون دارند.
این فعال صنعت قطعه موتورسیکلت ادامه داد: زمانی که قراردادی در صنعت خودرو منعقد می‌شود، همان زمان برنامه مشخصی وجود دارد که کدام قطعه به کدام سورس سفارش داده شود اما در صنعت موتورسیکلت این پیشینه صنعتی وجود ندارد و تولیدکنندگان از همان ابتدا برای تهیه قطعات مورد نیاز پایبند تهیه قطعات از تولیدات داخلی نیستند و بیشتر به این می‌اندیشند که چگونه قطعات موردنیاز خود را از شرکت‌های چینی و هندی تامین کنند یا اگر دولت در بحث حمایت از تولید داخل محدودیت‌هایی برای آنها گذاشته، چگونه آنها را دور بزنند.

فروش؛ اولویت نخست
نایب رییس انجمن تولیدکنندگان مجموعه قطعات موتورسیکلت در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا این علاقه‌مندی برای صنعتی شدن در فعالان صنعت موتورسیکلت وجود ندارد، گفت: متاسفانه کارخانه‌های موتورسیکلت‌ساز داخلی پیشینه و دیدگاه صنعتی نداشته و 80درصد آنها پیش از این موتورسیکلت‌فروش بوده‌اند و برای موتورسیکلت‌فروش نیز سلیقه بازار مهم‌تر بوده و همواره دغدغه فروش دارد. به طور نمونه هیچ‌یک از آنها تا امروز برای تولید قطعه به قطعه‌ساز قالب موردنظر خود را سفارش نداده‌اند.
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه چرا صنعت قطعه موتورسیکلت جدا از تولیدکنندگان موتورسیکلت به دنبال بازار نیستند، گفت: اگر شرکت مونتاژکار تعهدی برای تهیه قطعات مورد نیاز خود از داخل نداشته باشد این امر امکانپذیر نیست. قطعه‌ساز داخلی بدون حضور واسطه موتورسیکلت‌ساز، نمی‌تواند با زنجیره تامین (ساپلایر) بین‌المللی ارتباط برقرار کند. ابتدا باید منافع ملی از سوی تولیدکننده موتورسیکلت درنظر گرفته شود، در نتیجه آنها نقش مهمی در این امر دارند. بنابراین سیاست‌گذاری‌های صنعتی در این‌باره باید به وسیله تولیدکننده محصول نهایی در کشور اجرایی شود زیرا متعهد هستند که به طور نمونه 200 هزار موتورسیکلت مونتاژ کنند و اگر از سوی آنها اجرا نشود، شرایط پیشنهادی بسیار سخت خواهد شد.
محمودان در پاسخ به پرسشی مبنی بر وابستگی بالای قطعه‌سازان خودرویی و آسیب دیدن آنها، باعث شده به دنبال بازار صادرات باشند و چرا در چنین شرایطی صنعت قطعه در موتورسیکلت در این مسیر حرکت نمی‌کند، عنوان کرد: ابتدا باید اولویت‌بندی کرد. نخست باید تکلیف خدمات پس از فروش خودروسازان به وسیله نمایندگی‌ها (OEM) در داخل مشخص شود. نگرش اصلی در بحث صادرات تامین بازار داخل است. اگر امروز چین قطعه صادر می‌کند، ابتدا 80درصد نیاز بازار خود را تامین و سپس به سمت صادرات حرکت می‌کند.
وی با بیان اینکه فعالان این صنعت در هندوستان نیز با این شیوه وارد بازارهای جهانی شده‌اند، تصریح کرد: بدون درنظر گرفتن بازار کشور هرگز نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم. متاسفانه در صنعت موتورسیکلت بازیگران اصلی به اهمیت نقش خود واقف نیستند و شاید بسیاری از سازندگان موتورسیکلت هنوز قالب ندیده باشند.
او ادامه داد: شرکت‌های موتورسیکلت فعال در کشور به شدت بازارگرا بوده و خود را متعهد نمی‌دانند و قطعات را خود وارد می‌کنند و حتی برخی به عنوان تامین قطعات موردنیاز بازار لوازم یدکی این صنعت، واردات زیادی دارند؛ کالاهایی که در مقایسه با قطعات دیگر اهمیت کمتری دارند و برای ساخت آن در داخل مشکلی وجود ندارد. این تولیدکنندگان موتورسیکلت با واردات قطعات دچار این توهم هستند که برای تنظیم بازار کار منطقی انجام می‌دهند در حالی که هزینه برای واردات یک قطعه لاستیکی کم‌اهمیت که در داخل تولید می‌شود، کار مطلوبی نیست و حتی این تعهد در سازندگان موتورسیکلت وجود ندارد که از قطعات تولید داخل حداقل برای خدمات پس از فروش خود استفاده کنند.
این فعال صنعت قطعه گفت: ابتدا باید مونتاژکاران موتورسیکلت در کشور توجیه شوند و نقشه راه را برای آنها تفهیم کنیم.

نگاه متفاوت
محمودان در ادامه اظهار کرد: مشکل اساسی این است که بین دو صنعت خودرو و موتورسیکلت دچار افراط و تفریط شده‌ایم؛ به یک صنعت اهمیت زیادی داده شده، در حالی که دیگری به‌دست فراموشی سپرده می‌شود. امروز مدل‌های جدید زیادی از انواع موتورسیکلت‌ها وارد بازار شده که قطعات آنها بسیار کمیاب و نایاب بوده و همین امر باعث شده قیمت‌ها افزایش یابد.
نایب رییس انجمن تولیدکنندگان مجموعه قطعات موتورسیکلت اظهار کرد: در صنعت خودرو نگرش صنعتی حاکم است و نگرش بازرگانی فراموش شده و برعکس در صنعت موتورسیکلت نگاه بازرگانی حاکم بوده و فکری از صنعتی شدن وجود ندارد.
محمودان گفت: این مهم به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است که فعالان موتورسیکلت را توجیه کند. متاسفانه امروز برای تولید انجین هیچ کدام از کارخانه‌های داخلی حاضر به سرمایه‌گذاری 20 تا 30 میلیون تومانی نیستند در حالی که 100 میلیون هزینه می‌کنند تا قانون را دور بزنند.

راه‌اندازی خطوط رنگ و بدنه
در ادامه برای جویا شدن از برنامه‌های انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری‌های مشارکتی سراغ بهمن ضیامقدم، دبیر انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت رفته و نظر او را در این‌باره جویا شدیم.
او   افزود: بنا بر قانون جدید باید بخشی از قطعات از سوی تولیدکنندگان موتورسیکلت تولید شود. این در حالی است که امروز حدود 60درصد قطعات موتورسیکلت‌های ساخت داخل از قطعه‌سازان داخلی تامین می‌شود اما بر اساس قانون جدید باید تولیدکنندگان موتورسیکلت همچون خودروسازان خطوط رنگ و بدنه را در واحدهای تولیدی خود داشته باشند. امروز این اتفاق در واحدهای تولیدی موتورسیکلت افتاده و در حال اجراست. این فعال صنعت موتورسیکلت در پاسخ به این پرسش که انجمن در بحث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری با همتایان خارجی برنامه‌ای دارد یا خیر، گفت: انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت در صنعت قطعه تصمیم‌گیرنده نیست اما در بحث تولید محصول کامل، مذاکراتی در هیات مدیره انجمن انجام شده که بعضی شرکت‌ها هم‌اکنون برای همکاری با نشان‌های معتبر اروپایی در حال صحبت و رایزنی هستند.
او افزود: مرحله نخست بحث واردات است اما در ادامه در بخش تولید می‌توانند سرمایه‌گذاری داشته باشند اما در این زمینه چالش‌هایی وجود دارد که مانع حضور سرمایه‌گذار خارجی می‌شود و باید جداگانه به آن پرداخت.

همکاری‌های بین‌المللی
ضیامقدم در ادامه به همکاری ایران با تولیدکنندگان چینی اشاره کرد و گفت: حرکت‌هایی در صنعت موتورسیکلت داخل انجام و جلساتی با شرکت‌های بازرگانی وابسته به شرکت‌های چینی و ژاپنی برگزار شده است. آنها در حال پژوهش از توانمندی تولیدکنندگان ایرانی هستند تا نتایج را به شرکت‌های مربوط انعکاس دهند اما نتیجه نهایی منوط به جمع‌بندی آنهاست تا فعالیت‌های دو جانبه شکل گیرد.
به نظر می‌رسد مشکلات صنعت موتورسیکلت در کشور بیشتر از صنعت خودرو و برای صنعتی کردن محصولات خود است و این مشکلات به نوعی به واحدهای تولیدی قطعات موتورسیکلت نیز تسری پیدا کرده است.