به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، ارتباط بیش از 60 صنعت با صنعت خودرو امری انکارناپذیر است که صنعت کاربری‌سازی از جمله صنایعی است که با تمام وابستگی به فعالیت خودروسازان، کمتر نامی از آن برده می‌شود.
به‌طور کلی کاربری‌سازی در صنعت خودرو به معنای ایجاد تغییر و اضافه کردن تجهیزات به خودروهای تجاری، باری و خودروهای سبک است که البته در ایران 99درصد تمرکز کاربری‌سازان روی خودروهای تجاری به ویژه کامیون است. در بین خودروهای سبک نیز تغییر کاربری، بیشتر روی وانت انجام می‌شود. از تعداد شرکت‌هایی که در زمینه کاربری‌سازی فعالیت می‌کنند آمار دقیقی در دسترس نیست اما آنطور که دبیر انجمن صنفی کاربری‌سازان اظهار می‌کند در حال حاضر حدود 74 شرکت عضو این انجمن هستند؛ انجمنی که از سال 1389 فعالیت خود را آغاز کرده و با شناسایی شرکت‌های فعال در این زمینه، اعضای آن تعدادی افزایش خواهد یافت. از آنجایی که این صنعت سابقه‌ای بیش از 50 سال در کشور دارد، برای آگاهی بیشتر خوانندگان، با این صنعت به گفت‌وگو با مظفر فروتن، دبیر انجمن صنفی کاربری‌سازان نشستیم و سپس از کارخانه «ایران کمپرس» به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های کاربری‌سازی در ایران بازدید کردیم که در این زمینه گفت‌وگو  با فروتن را می‌خوانید:

تجهیزاتی که به عنوان کاربری روی خودرو نصب می‌شود، شامل چه مواردی است؟
این تجهیزات شامل باری، سرمایشی، بالابر، تانکر، امداد و آتش‌نشانی، خدمات شهری و راهداری، خدمات عمرانی و بونکرها، فروشگاه‌ها و کاربری‌های سیار و کاربری‌های خاص (وی‌آی‌پی) است.
برای ایجاد یک کاربری به طور معمول سفارش چگونه انجام می‌شود و بیشتر مشتریان به صورت شخصی سفارش می‌دهند یا شرکتی و سازمانی؟
سفارش برای کاربری هم به‌صورت فردی و هم به صورت دولتی انجام می‌شود به این صورت که گاهی مالک خودرو تصمیم به تغییر کاربری خود دارد و گاهی سازمانی مانند شهرداری برای حمل زباله یا کاربردهای دیگر به این شرکت‌ها سفارش می‌دهد. در همین‌حال گاهی سفارش‌دهنده، نهادی غیردولتی است. برای نمونه گاهی خودروساز از وزارت نفت سفارش خودرو حمل نفت می‌گیرد که براساس آن برای ساخت کاربری خودروساز به شرکت‌های فعال در این زمینه سفارش می‌دهد.

آیا آمار مشخصی از سفارش‌های سالانه شرکت‌های کاربری‌ساز در دسترس است؟
خیر، در این زمینه آماری وجود ندارد.

در تعیین قیمت و هزینه‌های سفارش کاربری، چه شاخص‌هایی در نظر گرفته می‌شود؟
میزان هزینه بستگی به نوع سفارش دارد به‌گونه‌ای که سفارش خودرو 5 تنی تا 10 تن به بالا داده می‌شود زیرا وزن کاربری موردنظر با وزن خودرو ارتباط مستقیمی دارد و با توجه به وزن، قیمت نیز بالا و پایین می‌شود. علاوه بر آن با توجه به نوع کاربری‌ها، قیمت‌های متفاوتی وجود دارد. قیمت نیز از سوی شرکت‌ها براساس هزینه‌ها و مواد مورداستفاده تعیین می‌شود. از سویی دیگر از آنجا که بین کاربری‌سازان رقابت وجود دارد، قیمت نیز رقابتی خواهد بود. برای نمونه چند مجموعه تنها به تولید کمپرسی و چند مجموعه تنها تانکر حمل سوخت یا حمل آب را تولید می‌کنند و برای هر نوع سفارش حداقل دو مجموعه مشغول به فعالیت هستند.

آیا سازمان ملی استاندارد، استانداردهای اجباری برای تولید خودرو تعریف کرده است. که کاربری‌سازان نیز ملزم به رعایت این استانداردها شده باشند؟
استانداردهایی از سوی سازمان ملی استاندارد برای کاربری‌سازان تعریف شده که اجباری است. اگر استانداردهای کاربری به درستی تعریف نشود روی شاسی خودرو اثر منفی گذاشته و باعث ایجاد تصادف در کشور می‌شود که تعداد این استانداردها عدد ثابتی نیست و با توجه به نوع کاربری تعریف می‌شود. در تمام دنیا کاربری‌سازی بیشتر در خودروهای سنگین و تجاری اتفاق می‌افتد که البته در دنیا به این صنعت کمتر توجه شده در صورتی که این تجهیزات است که به خودرو هویت می‌دهد. برای نمونه هنگامی‌که یک کامیون به بازار عرضه می‌شود، نوع خودرو مشخص است اما پس از نصب تجهیزات، این خودرو هویت پیدا کرده و برای مثال کامیون آتش‌نشانی نام می‌گیرد.

انجمن صنفی کاربری‌سازان چه خدماتی به اعضای خود ارائه می‌دهد؟
صنعت کاربری‌سازی در ایران پیش از صنعت خودرو آغاز شده و سابقه آن به سال 1330 برمی‌گردد. در آن سال‌ها کاربری از سوی بخش خصوصی و به شکل سنتی انجام شده به گونه‌ای که پس از واردات یک خودرو سنگین، تغییرات روی آن اعمال می‌شد زیرا خودروهای سنگین بیشترین مصرف را داشته است. انجمن صنفی کاربری‌سازان عمری 6 ساله و وظیفه شناسایی شرکت‌های کاربری‌سازی را به عهده دارد تا فعالیت آنها ساماندهی شود. در ادامه این شرکت‌ها در 3 رتبه‌بندی آ، بی‌و سی قرار می‌گیرند و به وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط معرفی می‌شوند که راهداری، وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان‌هایی که با ناوگان حمل‌ونقل عمومی (پلیس راهور ناجا)کشور ارتباط دارند ازجمله این سازمان‌ها هستند. این انجمن به نمایندگی از اعضای خود و همچنین خودروسازان در کمیته ناوگان کشور عضویت دارد و بین این کمیته و کاربری‌سازان بخش خصوصی ارتباط برقرار می‌کند. براساس «استاندارد 11889» هیچ خودرویی در کشور حق تردد بدون کاربری ندارد و به طور کلی خودروهای دیزلی برای شماره‌گذاری باید کاربری داشته باشند. علاوه بر آن بین انجمن و کمیته ناوگان، آیین‌نامه‌ای تدوین شده که بر اساس آن تمام خودروهای دیزلی برای شماره‌گذاری باید کاربری خاصی روی آنها نصب شده باشد.

آیا میزان گردش مالی کاربری‌سازی بالاست؟
میزان درآمد فعالان این صنعت به تیراژ تولید خودروهای سنگین، فروش و فضای کسب‌وکار در کشور بستگی دارد. اگر فضای کسب‌وکار رونق داشته باشد از آنجایی که فعالیت‌های عمرانی و... در کشور بیشتر می‌شود به‌طور طبیعی میزان فعالیت کاربری‌سازان نیز بیشتر خواهد شد و میزان تقاضا افزایش می‌یابد.

بازار هدف صادراتی شرکت‌های کاربری‌ساز، چه کشورهایی است؟
برخی از کاربری‌سازان کشور صادرات به کشور عراق دارند که به‌طور معمول سفارش آنها در بخش تجهیزات آتش‌نشانی و حمل زباله است. از آنجایی که هزینه‌های حمل‌ونقل تجهیزات گران است، بهتر است صادرات به کشورهای همسایه انجام شود زیرا امکان صادرات به صورت قطعه‌ای وجود ندارد و یک سفارش باید به صورت آماده به کشور درخواست دهنده صادر شود.

کارخانه‌های این شرکت‌ها بیشتر در چه استان‌هایی متمرکز شده‌اند؟
بیشتر کاربری‌سازان کشور در استان تهران متمرکز شده‌اند که البته برخی از آنها در استان‌هایی مانند آذربایجان‌شرقی و اصفهان حضور دارند. از آنجایی که خودروسازان بزرگ کشور در تهران حضور دارند و کاربری‌سازان باسابقه از گذشته در این استان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، بیشتر کارخانه‌های کاربری‌سازی در تهران وجود دارد.

آیا دانش فنی این صنعت در کشور بومی شده و علاوه بر آن چه اندازه تمایل به سرمایه‌گذاری در این صنعت در کشور وجود دارد؟
دانش فنی در صنعت کاربری‌سازی کشور به صورت 100درصد بومی‌سازی شده است. از آنجایی که فضای کسب‌وکار در سال‌های 94 و 95 مطلوب نبود و فعالیت‌های عمرانی و ساختمان‌سازی کمتر بود به همان اندازه میزان سرمایه‌گذاری در این صنعت کاهش یافت اما امید می‌رود با اجرای کامل برجام این صنعت هم از رونق بیشتری برخوردار شود.

در حال‌حاضر چه کشورهایی در عرصه کاربری‌سازی حضور پررنگی دارند؟
برخی شرکت‌ها از جمله آلمانی‌ها، چینی‌ها و ترکیه‌ای‌ها فعالیت قابل قبولی در این زمینه دارند. همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، پس از گفت‌وگو با دبیر انجمن صنفی کاربری‌سازان، به سمت کارخانه یکی از شرکت‌های قدیمی کاربری‌سازی در تهران حرکت کردیم که در یکی از خیابان‌های بزرگراه فتح واقع شده است. این کارخانه در زمینه تجهیزات پشت کامیونی برای خدمات شهری و ماشین‌آلات معادن و حمل خودرو و... فعالیت دارد. اگرچه اجازه عکس‌برداری از سالن مونتاژ این کارخانه داده نشد اما در حیاط آن با چند دستگاه خودرو با کاربری‌های متفاوت ازجمله تعمیرگاه سیار برای امداد خودرو، تی‌لیفت، خودرو حمل بار و بالابر وسایل سنگین که برای اسباب‌کشی کاربرد دارد، آشنا شدیم. به گفته رضا کندری، مدیر بازاریابی این شرکت تحویل سفارش‌ها بین 2 تا 20 روز است و این شرکت به‌وسیله طراحان خود کاربری‌هایی را برای معرفی به مشتریان خود تولید کرده و براساس آن سفارش می‌گیرد. براساس این گزارش، فعالان صنعت کاربری‌سازی به‌عنوانی صنعتی قدیمی در ایران با دانش فنی بومی‌سازی به‌عنوان صنعتی خدماتی در کشور، فعالیت‌های نو و قابل‌قبولی ارائه می‌دهند که انتطار می‌رود با بهتر شدن شرایط کسب‌وکار در کشور این صنعت نیز با معرفی در کشورهای همسایه، به جایگاه واقعی خود در منطقه دست یابد.