عصر خودرو- از قدیم الایام، هدیه‌دادن یکی از رسومی است که افراد برای نشان‌دادن حسن‌نیت و خوشحال‌‌‌کردن یکدیگر به جا می‌آورند. خودرو نیز به عنوان یکی از کالاهای ضروری و مورد توجه بشر، از همان ابتدای اختراع در لیست هدایای گران‌قیمت و خاص قرار گرفته است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، در این میان اما خودرو را باید یکی از نفیس‌ترین هدایایی دانست که فردی می‌تواند به دیگری بدهد. به همین دلیل سران کشورها و پادشاهان در موارد بسیاری خودروهایی خاص و گرانبها را به یکدیگر هدیه می‌دهند. حتی در مواردی خاص نیز بعضا خودروهایی که نماد یک ملت و یا جریان خاص هستند، هدیه داده می‌شوند. در این مطلب، به سراغ این هدایا و جایگاه آن در ایران می‌رویم و با برخی از نمونه‌های شناخته‌شده این پدیده در کشورمان آشنا می‌شویم.
هدایای بین‌المللی
همانگونه که در ابتدا عنوان کردیم، خودرو به عنوان یک هدیه بین‌المللی مدت‌هاست که مطرح شده است. هنوز هم بسیاری از دولت‌ها برای نشان‌دادن حسن‌نیت خود، به سایر کشورها خودروهای ساخت خود را هدیه می‌دهند. علاوه بر این، روسای حکومت‌ها نیز برای نشان دادن نزدیکی و دوستی خود، خودروهای خاص و گرانبها را به یکدیگر هدیه می‌دهند. امثال این هدایا در سلسله پهلوی بسیار رایج بود. چندی پیش یک دستگاه پیکان در اروپای شرقی رسانه‌ای شد که عنوان شده بود از طرف پهلوی دوم به دیکتاتور رومانی یعنی چائوشسکو هدیه داده شده بود. اما شاید بتوان مشهورترین خودروهای تاریخی مرتبط با ایران را نیز بخشی از همین هدایا دانست. در رأس این هدایا، بوگاتی تایپ 57 با بدنه ساخت Van Vooren است که دولت فرانسه به مناسبت وصلت محمدرضا پهلوی (ولیعهد وقت) با فوزیه، به ایران اهدا کرده بود. این خودرو امروزه در آمریکا به سر می‌برد، اما هنوز هم ارتباط تنگاتنگی با تاریخچه خودرو و هدایای خودرویی ایران دارد. مورد خاص دیگر اما مرسدس بنز 770K قرمزرنگی است که شاید برای بیشتر ایرانیان شناخته‌شده نباشد، اما عنوان شده که به عنوان هدیه‌ای از جانب دولت آلمان نازی ساخته شد، اما با شروع جنگ جهانی دوم هرگز به ایران نرسید و در سال 1945 نیز توسط نیروهای شوروی به عنوان غنیمت جنگی به روسیه برده شد و تا سال 1989 نیز در آنجا بود تا در نهایت به آمریکا رهسپار شد. فرد دیگری که در مورد خودروهای اهدایی به ایران بسیار مطرح است، ملک حسین شاه اردن محسوب می‌شود. وی که دوستی و رقابت نزدیکی با پهلوی دوم داشت، چندین دستگاه خودرو به وی هدیه داد که در این میان می‌توان به فراری برلینتا باکسری که امروزه در موزه خودروهای تاریخی تهران قرار دارد، اشاره کرد. علاوه بر این، می‌توان به یک دستگاه فراری 365 GT4 2+2 اشاره کرد که در دهه 70 شمسی از کشور خارج شد.
تشریفات داخلی
در میان ثروتمندان و نزدیکان دربار، هدیه دادن خودرو به نزدیکان بسیار رواج داشت؛ خودروهایی که بعضا در کشور نایاب و کمیاب بودند و ارزش ریالی بسیار زیادی داشتند. بسیاری از خودروهایی که در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی مصادره شده و به خاندان پهلوی نسبت داده شدند نیز از همین دست هستند. در بیشتر موارد، شاه و نزدیکان وی خودروهایی که برای مدتی در اختیار داشتند را به اشخاص دیگر و نزدیکانشان هدیه می‌دادند. در این مورد نقل قول‌ها و داستان‌های زیادی مطرح شده که در این میان می‌توان به ماجرای یکی از نزدیکان دربار اشاره کرد که پس از اتمام تحصیلات عالیه خود، یک دستگاه مزراتی گیبلی را دریافت کرده بود. علاوه بر این، خودروهای زیادی که در ابتدا متعلق به دربار و درباریان بودند نیز به نزدیکان پیشکش می‌شد. گفته‌های موثق زیادی حاکی از این است که فراری سوپرفست نقره‌ای‌رنگی که در موزه خودروهای تاریخی تهران است نیز به یکی از ثروتمندان نزدیک دربار هدیه داده شده بود. بیشتر این هدایا برای نشان دادن بزرگواری و نزدیکی دربار با اشخاص اهدا می‌شد و بیشتر هویتی نمادین داشت.
ریخت‌و‌پاش‌های عجیب
اما یکی از مواردی که در دوران پهلوی دوم بسیار رویت می‌شد، اهدای خودرو در مواردی بود که چندان هم در عرف سیاست و جامعه ایران نمی‌گنجید و بیشتر شبیه به رفتارهایی بود که امروزه متاسفانه مشابهشان را در شبکه‌های اجتماعی در قالب خودنمایی بسیار می‌بینیم! در یک مورد خاص، برای جشن تولد 18سالگی و دریافت گواهینامه توسط فرزند محمدرضاشاه، یک دستگاه لامبورگینی کونتاش قرمز‌رنگ به او هدیه داده شد. نقل شده است که این خودرو از طرف عمه وی به او هدیه داده شد و حتی تصاویری از وی در کنار این خودرو نیز موجود است. این در حالی است که پیش از اخذ گواهینامه از طرف او نیز تعدادی خودرو مینیاتوری و در ابعاد واقعی نیز به او هدیه داده شده بود. مواردی از این دست سبب شده بود تا در زمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی شایعات نیز در مورد اهدا‌شدن تعداد زیادی خودرو توسط دربار به اشخاص مختلف و بالعکس نیز عنوان شود. در یک مورد خاص، در روزنامه کیهان آن روزها می‌خوانیم که لامبورگینی میورا SVJ شاه توسط نیک‌پی به شاه هدیه شد تا او به عنوان سناتور انتصابی اصفهان انتخاب شود. این ادعا که در روزنامه‌های آن زمان انعکاس داشت، برگرفته از همین شایعاتی بود که ناشی از هدایای نجومی مشابه لامبورگینی کونتاش در تکاپوی دوران اختناق پهلوی شکل گرفته بودند.
کرایسلر ایتالیایی و هدیه پهلوی دوم
در دهه 50 میلادی، بسیاری از استودیوهای طراحی ایتالیا همکاری تنگاتنگی با خودروسازان سراسر جهان برای ساخت خودروهایی خاص و استثنایی در تیراژی اندک داشتند. در این میان، خودروسازان آمریکایی نیز از این قافله عقب نماندند و سعی کردند تا محصولاتی خاص را با این دستور آماده کنند. در میان این خودروسازان، کرایسلر همکاری تنگاتنگی با استودیو Ghia تورین داشت و چندین محصول خاص را براساس پلتفرم کرایسلر 300 در تیراژی محدود ساخت. در یک نمونه خاص، پهلوی دوم یک دستگاه کرایسلر 300 را سفارش داد که طراحی آن توسط همین استودیو گیا انجام شد. در این خودرو از قطعاتی از جنس طلا استفاده شد و امکاناتی همانند یخچال، رادیو، تلفن، گرامافون و سیستم تهویه مطبوع نیز برای آن سفارش داده شد. عنوان شده است که این خودرو قهوه‌ای‌رنگ مدل 1956 به همسر وقت او یعنی ثریا اسفندیاری هدیه داده شد؛ خودرویی خاص که تنها یک دستگاه از آن با این ظاهر و مشخصات تولید شد و در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مصادره شد. بعدها این خودرو دچار آسیب شدیدی در ناحیه بدنه شد که خوشبختانه به همت اساتیدی همچون جناب کامرانفر، این مشکلات رفع شد و در نهایت خودرو به وضعیتی ایده‌آل بازگشت و اکنون در موزه خودروهای تاریخی تهران آرمیده است.
هدیه فرانسه به اولین مرد فضا
یوری گاگارین روس اولین انسانی بود که در سال 1961 به فضا رفت. بدین ترتیب، او توانست نام خود و شوروی را در تاریخ جاودانه کند و به یک شخصیت مهم در عرصه جهانی بدل شد. دولت‌های زیادی برای استقبال از این اتفاق بزرگ، او را برای بازدید از کشور خود دعوت کردند. در سال 1965، یوری گاگارین برای یک تور به فرانسه دعوت شد. در این سفر تاریخی، او از صنایع هوایی و فضایی فرانسه نیز بازدید کرد و در طی آن، به سراغ کارخانه ماترا نیز رفت. در این رخداد، یک دستگاه ماترا Djet از طرف دولت فرانسه به او هدیه داده شد. این خودرو در آن زمان به نحوی یکی از خاص‌ترین و ساختارشکن‌ترین خودروهای اسپرت بود و به نحوی اولین خودرو خیابانی موتور وسط جهان محسوب می‌شد. گاگارین این ماترا را همراه با خود به شوروی آورد و برای مدتی، از آن به طور مکرر استفاده می‌کرد. در آن زمان دیدن چنین خودرو خاصی در خیابان‌های مسکو کمونیست بسیار عجیب و برای مردم حیرت‌آور بود. پس از مرگ او، این خودرو در نمایشگاه شهر ستارگان شوروی سابق به نمایش درآمد تا آنکه در دهه 90 میلادی به یک کلکسیونر اهل لیتوانی فروخته شد. مدت زیادی است که این خودرو دیگر در انظار عمومی ظاهر نمی‌شود و چندین بار شایعاتی مبنی بر دزدیده‌شدن آن نیز مطرح شده که بعدا تکذیب شده است.
