عصر خودرو- پیشرانه قلب تپنده یک خودرو است که در عین زمختی ظاهری‌اش، سلامت و کیفیت کارکرد آن به روابط بسیار دقیق فیزیکی، شیمیایی وابسته است به نحوی که کوچک‌ترین انحراف از روند کاری یک قطعه می‌تواند به بروز یک فاجعه در پیشرانه منجر شود.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، حساس‌ترین بخش یک موتور درونسوز، سرسیلندر آن است چرا‌که در این بخش تراکم بالایی از قطعات و روابط را شاهدیم. در این قسمت سوپاپ‌ها قرار دارند که وظیفه تنفس موتور را عهده‌دار هستند و کمترین اختلال در زمان‌بندی آنها به‌روشنی در کارکرد پیشرانه اثر می‌گذارد. در این مطلب نگاهی داریم به دو واسطه در زمان‌بندی سوپاپ‌ها یعنی زنجیر تایم و همچنین تسمه تایم.
کوتاه از تایمینگ
تایمینگ موتور به زمان باز و بسته‌شدن سوپاپ‌ها اطلاق می‌شود که در جریان این کار، مخلوط هوا و سوخت از سوپاپ هوا یا همان سوپاپ گاز، وارد سیلندر‌ها شده و همچنین دود حاصل از انفجار این مخلوط از طریق سوپاپ دود به سمت اگزوز خارج می‌شود. این زمان‌بندی اگر به هر دلیلی به‌هم بریزد، به خوبی اثر خود را در قدرت تولیدی پیشرانه نشان می‌دهد و اگر وضعیت از حد مشخصی فراتر رود، پیشرانه ممکن است روشن نشود و حتی برخورد پیستون‌ها و سوپاپ‌ها را نیز در پی داشته باشد.
باز‌شدن سوپاپ‌ها توسط بادمک‌های روی میل سوپاپ انجام می‌شود که میل سوپاپ نیز، حرکت خود را از میل‌لنگ دریافت می‌کند. برای انتقال نیرو و حرکت میل‌لنگ به سمت میل‌بادامک مثل دیگر سیستم‌های انتقال حرکت می‌توان از تسمه و یا زنجیر استفاده کرد که هر‌کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
تسمه یا زنجیر؟
امروزه از تسمه تایم بیشتر استفاده می‌شود که این رویکرد خاص به سمت تسمه، دلایل خود را دارد. استفاده از تسمه باعث می‌شود وزن پیشرانه کمتر شود و از طرفی به خاطر ارزانی این قطعه در مقایسه با زنجیر، قیمت تمام‌شده کمتری نیز برای تولید‌کننده داشته باشد. اما تسمه طول عمر بسیار کمتری نسبت به زنجیر دارد و با رسیدن به کیلومتر خاصی از کارکرد، باید آن را تعویض کرد. همچنین تسمه سر‌و‌صدای تولیدی کمتری دارد و تعویض آن نیز با راحتی بیشتری انجام می‌شود. برای تعویض تسمه تایم نیازی به باز‌کردن سینی جلوی موتور نیست و این در حالی است که تعویض زنجیر، مشکل‌تر و وقت‌گیر‌تر است. همچنین تسمه نیاز به مراقبت و نگهداری نداشته و احتیاجی به روانکاری نیز ندارد. اما در مقابل تسمه ممکن است در اثر تنش‌های شدید ناگهانی وارده به آن پاره شود و یا با رد‌کردن دنده‌ها، تایمینگ و زمان‌بندی موتور به‌هم ریخته و مشکلاتی را ایجاد کند.
اما در مقابل زنجیر دارای وزن بیشتری است و بی‌شک قیمت بالاتری نیز دارد. اما در این میان چون خریدار نیاز به تعویض آن پیدا نمی‌کند و یا این اتفاق در کیلومتر‌های بسیار بالایی رخ می‌دهد، هزینه‌های تعویض به‌مراتب بسیار کمتری در پی خواهد داشت. ضمن اینکه احتمال پارگی و یا رد‌کردن دنده‌ها و در نتیجه خارج‌شدن پیشرانه از تایمینگ صحیح آن نیز بسیار کمتر از انواع تسمه‌ای رخ می‌دهد. اما در مقابل برای سرویس و یا تعویض زنجیر تایم نیاز است تا موتور خودرو از قسمت جلو که به آن سینی موتور می‌گویند، باز شود که این کار هم زمانبر‌تر است و هم هزینه‌های بالاتری دارد. از طرفی این قطعه با کمک روغن موجود در موتور نیز ورانکاری می‌شود که این کار حساسیت‌های خود را نسبت به تسمه‌ای که بدون هیچ نگهداری است، خواهد داشت. اما زنجیر صدای تولیدی خود را دارد که البته در صورت ایراد در آن، این صدا تولید می‌شود. در نهایت می‌توان گفت زنجیر تایم خیال راننده را از مشکلاتی مثل پاره‌شدن، سررسیدن زمان تعویض و هزینه‌های آن راحت می‌کند اما هزینه‌های بیشتری نیز به خودروسازان تحمیل خواهد کرد.
نویسنده: علیرضا داودی
برای اطلاع از جدیدترین اخبار جهان خودرو به کانال عصر خودرو در روبیکا بپیوندید.
