عصر خودرو- نگاهی به فراوانی و یا به عبارتی پراکندگی ایستگاههای درحال بهره برداری شبکه خطوط هفتگانه مترو تهران در مناطق ۲۲ گانه شهر ، حاوی نکات قابل توجه و ارزنده ای است که بررسی موشکافانه و کارشناسی آنها ، ایده های عملیاتی ارزنده ای را در اختیار تصمیم گیرندگان امور مدیریت شهری قرار می دهد.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایسنا، آغاز به کار شرکت متروی تهران گر چه قدمتی به اندازه 45 سال (حدود نیم قرن) دارد، اما بهره برداری از اولین ایستگاههای آن به انتهای سال 1377 باز می گردد ؛ در آن برهه ایستگاههای ورد آورد ، صادقیه وکرج از خط 5 مترو به عنوان نخستین ایستگاههای شبکه حمل و نقل ریلی پایتخت راه اندازی شد و از یک سال بعد از آن ، ایستگاههای داخل شهر تهران به مرور زمان در مدار بهره برداری قرار گرفت. اما ایستگاههای افتتاح شده تا به امروز که در مرز 140 ایستگاه قرار گرفته اند، بیشتر در چه مناطقی وجود دارند و علت این تفاوت در میزان پراکندگی ایستگاهها چیست؟
مناطق برخوردار به لحاظ تعداد ایستگاه مترو
نگاهی به تعداد ایستگاههای خطوط هفتگانه شبکه مترو در مناطق مختلف گویای آن است که مناطق 11 و 12 به ترتیب با 15 و 16 ایستگاه درصدر جدول فراوانی ایستگاهها به لحاظ منطقه وقوع آنها قرار دارند. مناطق 6 ، 7 ، 2 و 4 نیز در شرایط مشابهی قرار دارند و بین 9 تا 13 ایستگاه در آنها به چشم می خورد. سایر مناطق با فاصله ای معنادار نسبت به 6 منطقه ای که از آنها صحبت شد ، قرار داشته و تعداد ایستگاههای آنها حداکثر به 6 الی 7 ایستگاه می رسد. البته در این بررسی برخی ایستگاهها در مرز 2 منطقه قرار دارند که آنها را برای هر 2 منطقه منظور کرده ایم ؛ تعداد این قبیل ایستگاهها 6 عدد است.
واقعیتی عجیب در مورد مناطق کم برخوردار
آمار چنین نشان می دهد که برخی مناطق به واقع در فقر بهره مندی از ایستگاههای شبکه مترو قرار دارند ؛ به طور مثال مناطقی همچون مناطق 9 و 20 صرفا" از 3 ایستگاه برخوردار بوده و مناطق پرجمعیتی مثل مناطق 15 و 17 هریک تنها از 2 ایستگاه بهره مند هستند. اوضاع در مناطق 18 و 21 تعجب برانگیزتر است وقتی متوجه می شویم منطقه 18 با وسعت 81 کیلومتر مربع و جمعیت بیش از 420 هزار نفر فقط یک ایستگاه مترو دارد و منطقه 21 که رتبه توسعه یافتگی آن در پایتخت 7 عنوان شده و یکی از 5 منطقه وسیع تهران تلقی می شود ، کلا" از وجود این امکان شهری بی بهره می باشد. این اعداد و ارقام به راستی جای تعجب و البته کنکاش بابت علل تفاوت تعداد ایستگاههای موجود در مناطق مختلف دارد.
ایستگاههای جدید که هنوز در آمار نیامده اند
البته ذکر این نکته الزامی است که هنوز حدود 35 ایستگاه در خطوط هفتگانه شبکه مترو تهران وجود دارند که به مرحله بهره برداری نرسیده اند و با افتتاح آنها ، وضع برخی مناطق از جمله مناطق 5 ، 6 ، 2 ،14 و 20 بهتر از آنچه هست ،خواهد شد. مناطق دیگری از جمله مناطق 3 ، 7 ، 11 ،12 ، 13 و 15 نیز از ایستگاههای جدید که به مرور زمان تکمیل خواهند شد ،بی بهره نخواهند بود. با این حال وضعیت مناطق غربی و جنوب غربی پایتخت همچنان جای تأمل دارد و باید فکری به حال آنها کرد تا تمام پیکره شهر از شبکه حمل و نقل ریلی به نسبتی متوازن و بر اساس جمعیت و وسعت هر منطقه بهره مند شود.
توسل به طرح جامع حمل و نقل ریلی اخیر پایتخت
علی امام مدیرعامل شرکت مترو در این رابطه ضمن اذعان به تفاوت معنادار فراوانی ایستگاهها در مناطق مختلف پایتخت می گوید: باید توجه داشت که نقشه کنونی مسیر خطوط مترو ، چند دهه پیش و براساس محدوده شهر و جمعیت زمان طراحی خطوط تبیین شده است. بالطبع تهران در دهه های بعد و خصوصا"دهه های هفتاد و هشتاد خورشیدی ، شکل و شمایل جمعیتی و نیز توسعه جغرافیایی خاصی را تجربه کرد که حتی در پیش بینی افق های 20 ساله و یا بیشتر پیش بینی شده در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ، چنین تصورات شهرسازی و شهرنشینی در کلانشهر تهران وجود نداشته است. با این اوصاف در طرح جامع حمل و نقل ریلی اخیر پایتخت که سال 1398 در شورای عالی ترافیک کشور مصوب شد ، برای رفع این عدم توازن پراکندگی ایستگاهها ، فکر های خوبی شده است.
خطوطی که همه جای شهر را فرا می گیرند
بر اساس گزارش روابط عمومی و امور بین الملل شرکت راه آهن شهری تهران وحومه (مترو)، مدیرعامل شرکت مترو در ادامه آخرین نسخه طرح جامع حمل و نقل ریلی پایتخت را که در بهمن ماه 1398 از سوی شورای عالی ترافیک کشور تائید و جهت اجرا به شرکت مترو تهران ابلاغ گردید ، نقشه راه دقیق و کارگشایی برای تکمیل شبکه خطوط مترو در افق سال 1420 می داند و می گوید: طبق این طرح ، 4 خط دیگر به طول تقریبی 152 کیلومتر به همراه 2 خط اکسپرس به طول حدود 54 کیلومتر به شبکه فعلی افزوده خواهد شد تا مجموع طول خطوط مترو تهران به 504 کیلومتر برسد. در این طرح 4 خط جدید 8 ،9 ،10 و 11 طوری طراحی وجانمایی شده اند که اولا" پیوستگی خطوط فعلی و جدید را سبب شده و رینگ خطوط ریلی را با یکدیگر تشکیل می دهند و ثانیا" بسیاری از مناطق کم برخوردار نیز صاحب ایستگاههای متعدد خواهند شد. این برنامه البته نیاز به حمایت و پشتیبانی دولت های پیش رو مدیریت شهری خواهد داشت تا بتوان با یک برنامه ریزی دقیق به لحاظ زمان اجرا و تأمین مطمئن منابع مالی ،شرایطی استاندارد را برای بهره مندی همگان از شبکه حمل و نقل ریلی درون شهری پدید آورد.
