به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، دو گروه خودروسازی کشور یعنی ایران خودرو و سایپا حدود 20 تا 30 شرکت تابعه دارند که برخی از این شرکت‌ها به تولید خودروهای سنگین و برخی دیگر نیز در زمینه تامین قطعه و کسب و کارهای غیرخودرویی همچون لیزینگ‌، خدمات پس از فروش و بیمه فعالیت دارند. بر این اساس برخی از شرکت‌های تابعه خودروسازان بورسی و صورت‌های مالی آنها در کدال بورس منتشر می‌شود، این در شرایطی است که بررسی صورت وضعیت مالی بسیاری از این شرکت‌ها از زیان‌ده بودن آنها حکایت دارد. در همین حین زیان این شرکت‌ها (فرعی) تاثیر بسزایی در زیان تولید و انباشته شرکت‌های اصلی(مادر)‌‌داشته، به‌طوری‌که در سال گذشته شاهد روند صعودی زیان شرکت مادر به واسطه عملکرد زیان‌ده شرکت‌های تابعه بودیم. در گزارش‌های مالی دو خودروساز بزرگ کشور مربوط به سال 99 که در کدال بورس منتشر شده ایران خودرو به تنهایی حدود 15 هزار و 550 میلیارد تومان زیان تولید داشته حال آنکه این شرکت  به طور تلفیقی زیان 18 هزار و 100 میلیارد تومانی را به ثبت رسانده است. سایپا نیز به عنوان شرکت مادر زیان 5 هزار و 800 میلیارد تومانی را در صورت‌های مالی خود دارد این در شرایطی است که این شرکت  به‌طور تلفیقی 12 هزار و 800 میلیارد تومان زیان داشته است. زیان انباشته دو شرکت بزرگ خودروساز کشور به طور تلفیقی نیز قابل توجه است. به‌طوری که ایران خودرو به صورت تلفیقی زیان  انباشته 45 هزار و 360 میلیارد تومانی داشته‌، حال آنکه این میزان در شرکت سایپا به 37 هزار و 800 میلیارد تومان رسیده است.

آنچه مشخص است بسیاری از شرکت‌های تابعه دو خودروساز بزرگ کشور به واسطه زیان‌ده بودن‌، هزینه‌های زیادی را به شرکت مادر تحمیل می‌کنند. واگذاری شرکت‌های تابعه ایران خودرو و سایپا به خصوص شرکت‌های زیان‌ده بارها از سوی مسوولان صنعتی و خودروسازان برنامه‌ریزی شده است‌.‌ به‌طوری که واگذاری 28شرکت زیرمجموعه ایران خودرو در سال 95 در دستور کار قرار گرفت و در زمان وزارت رضا رحمانی نیز در راستای واگذاری سهام دولتی خودروسازان‌، فروش شرکت‌های تابعه مولد و غیرمولد تولید‌کنندگان برنامه‌ریزی شد، این در شرایطی است که پروژه واگذاری هیچ گاه به‌طور کامل و جامع اجرایی نشد.

حالا نیز این شرکت‌ها باری چندین برابر سال‌های گذشته بر دوش خودروسازی کشور گذاشته‌اند. تحریم و قیمت‌گذاری دستوری که خارج از اراده خودروسازان به این صنعت تحمیل شده، شرکت‌های مادر و تابعه را نسبت به سال‌های قبل از تحریم با چالش بی‌سابقه‌ای روبه‌رو کرده است. افزایش قیمت نهاده‌های تولید و اقلام قابل تامین از بورس کالا در کنار قیمت‌گذاری دستوری چاره‌ای جز تولید با زیان‌، پیش روی خودروسازان قرار نداده است. با این حال دو شرکت خودروساز بزرگ کشور به‌خصوص ایران خودرو در بخش زیان عملیاتی، کنترل هزینه‌ها و زیان نهایی به رغم مسائل و محدودیت‌های تحریم و قیمت‌گذاری دستوری به صورت مقایسه‌ای در سال 99 نسبت به سال 98 بهبودهای نسبی در عملکرد داشته است.

  زیان تحمیلی
در ادامه این گزارش به بررسی صورت‌های مالی حسابرسی‌شده ایران خودرو در سال 99 همراه با شرکت‌های تابعه به صورت تلفیقی می‌پردازیم. در اطلاعات منتشره سایت کدال  شرکت ایران خودرو، طی سال گذشته حدود 67 هزار میلیارد تومان مجموع درآمد کسب کرده است. اما این میزان درآمد در مقابل هزینه‌های این شرکت که عددی حول و حوش 82 هزار و 500 میلیارد تومان بود نشان می‌دهد سال گذشته این خودروساز متحمل زیانی در حدود 15 هزار و 500 میلیارد تومان شده است. حال اگر نسبت زیان به درآمد را به عنوان شاخص برای ارزیابی زیان بنگاه‌ها در نظر بگیریم این عدد برای زیان سال گذشته ایران خودرو 23 درصد است.

چنانچه شرکت‌های زیر‌مجموعه ایران خودرو را نیز به شرکت مادر اضافه کنیم زیان این شرکت بیشتر می‌شود.

ایران خودرو به علاوه شرکت‌های زیرمجموعه طی سال گذشته در مجموع حدود 62 هزار و 800 میلیارد تومان درآمد عملیاتی را در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. (‌البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که هنگامی که وضعیت درآمد عملیاتی ایران خودرو و شرکت‌های زیرمجموعه را به صورت همزمان بررسی می‌کنیم درآمدهای عملیاتی تعدیل می‌شود بنابراین عددی که ذکر شد از درآمد شرکت مادر به تنهایی کمتر است‌)  اما هزینه‌های تحمیل شده به ایران خودرو و شرکت‌های زیر‌مجموعه آن عددی حدود 80 هزار و 500 میلیارد تومان را نشان می‌دهد. بنابراین شاهد هستیم که زیان سال گذشته ایران خودرو و شرکت‌های  زیر‌مجموعه آن، حول و حوش 18 هزار میلیارد تومان است. با توجه به این میزان زیان طی سال گذشته و درآمد عملیاتی کسب شده توسط ایران خودرو و شرکت‌های زیر‌مجموعه آن، نسبت زیان به درآمد آن 29 درصد خواهد بود.

اما وضعیت زیان انباشته این شرکت‌ها طی سال 99 به چه صورت بوده است.

ایران خودرو به تنهایی حدود 30 هزار میلیارد تومان را در صورت‌های مالی خود به ثبت رسانده است. اما مجموع زیان انباشته این خودروساز به علاوه زیرمجموعه‌های آن عددی به مراتب بالاتر را نشان می‌دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد مجموع زیان انباشته ثبت شده توسط ایران خودرو و شرکت‌های بورسی زیر‌مجموعه آن به حدود 45 هزار و 360 میلیارد تومان می‌رسد. باید توجه کرد بخش قابل توجهی از رشد زیان انباشته تلفیقی ایران خودرو (یعنی ایران خودرو به علاوه شرکت‌های زیرمجموعه آن‌) مربوط به هزینه‌های مالی، اداری، عمومی و فروش در شرکت‌های زیرمجموعه می‌شود.

در میان شرکت‌های زیر‌مجموعه ایران خودرو که سهام آنها در بازار سرمایه نیز معامله می‌شود می‌توان به شرکت ایران خودرو دیزل اشاره کرد. این شرکت زیرمجموعه ایران خودرو به نوعی اصلی‌ترین منبع زیان‌دهی شرکت مادر محسوب می‌شود و نقش اثر‌گذاری در تولید زیان در بین شرکت‌های زیر‌مجموعه ایران خودرو بازی می‌کند.

بررسی وضعیت ایران خودرو دیزل به خوبی نشان می‌دهد هزینه‌های مالی، اداری، عمومی و فروش این شرکت چگونه ایران خودرو دیزل را زمینگیر می‌کند و به دنبال آن شرکت مادر نیز زیان می‌بیند.

بررسی صورت‌های مالی ایران خودرو دیزل طی سال گذشته نشان می‌دهد این شرکت بر خلاف شرکت مادر خود در بخش تولید (عملیات در حال تداوم‌) نه تنها با زیان روبه‌رو نبوده بلکه سودده هم بوده است.

اطلاعات منتشر شده در سایت کدال سازمان بورس نشان می‌دهد ایران خودرو دیزلی‌ها طی سال گذشته در مجموع توانسته‌اند درآمد عملیاتی حول و حوش 4 هزار و 380 میلیارد تومان کسب کنند. برای کسب این میزان درآمد آنها حدود 3 هزار و 455 میلیارد تومان هزینه کرده‌اند  (بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی‌).

بنابراین بازوی تجاری‌ساز ایران خودرو طی سال گذشته بیش از 920 میلیارد تومان سود را درصورت‌های مالی خود ثبت کرده است. اما هنگامی که سایر هزینه‌های این شرکت مانند هزینه‌های مالی و همچنین هزینه‌های اداری، عمومی و فروش  مورد بررسی قرار می‌گیرد، مشاهده می‌شود که این خودروساز تجاری در نهایت زیانی حول و حوش 590 میلیارد تومان را در صورت‌های مالی خود ثبت می‌کند.

بی‌تردید هزینه‌های مالی، اداری، عمومی و فروش شرکت‌های زیر‌مجموعه ایران خودرو فشار سنگینی روی درآمدهای آن وارد آورده و سبب می‌شود تا این شرکت علاوه بر بحث دیکته قیمتی از این ناحیه نیز ضرر کند.

  افزایش زیان نسبت به درآمد
حال به سراغ خودروسازی سایپا می رویم. این شرکت  طی سال گذشته حدود 16هزار و 600 میلیارد تومان در مجموع درآمد کسب کرده است.اما این میزان درآمد در مقابل هزینه‌های این شرکت که 22 هزار و 300میلیارد تومان برآورد می شود ، زیانی حدود 5 هزار و 700 میلیارد تومانی را به سایپا به عنوان شرکت مادر تحمیل کرده است.

همان طور که عنوان شد نسبت زیان به درآمد را می توان به  عنوان شاخص مناسبی برای ارزیابی زیان بنگاه ها در نظرگرفت این عدد برای زیان سال گذشته سایپا 35 درصد بود.اما خودروسازی سایپا  به علاوه شرکت های زیر مجموعه اش طی سال گذشته در مجموع حدود 26 هزار  میلیارد تومان درآمد عملیاتی را در صورت های مالی ارائه شده به سازمان بورس ثبت کردند. اما هزینه های تحمیل شده به خودروسازی سایپا و شرکت های زیر مجموعه آن عددی حدود 38 هزار و 800 میلیارد تومان را نشان می دهد.

بنابراین شاهد هستیم که زیان سال گذشته سایپا و شرکت های  زیر مجموعه آن عددی حول و حوش 12 هزار و 800 میلیارد تومان است. با توجه به این میزان زیان طی سال گذشته و درآمد عملیاتی کسب شده توسط سایپا و شرکت های زیر مجموعه آن، نسبت زیان به درآمد آن 49 درصد بود.اما خودروسازی سایپا به عنوان شرکت مادر و شرکت‌های زیرمجموعه آن چه میزان زیان انباشته را طی سال 99 ازخود به جا گذاشتند؟

خودروسازی سایپا به تنهایی حدود 15 هزار میلیارد تومان زیان انباشته در صورت‌های مالی خود به ثبت رسانده است. اما مجموع زیان انباشته این خودروساز به علاوه زیرمجموعه‌های آن عدد بیشتری را نشان می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد مجموع زیان انباشته ثبت شده توسط سایپا و شرکت‌های بورسی زیر مجموعه آن به حدود 37 هزار و 800 میلیارد تومان بالغ می شود.بخش قابل توجهی از رشد زیان انباشته تلفیقی سایپا مربوط به هزینه های مالی، اداری، عمومی و فروش در شرکت‌های زیر‌مجموعه می‌شود.

همانند ایران خودرو در میان شرکت‌های زیرمجموعه خودروسازی سایپا نیز که سهام آنها در بازار سرمایه معامله می شود می توان به شرکت سایپا دیزل اشاره کرد. این شرکت زیرمجموعه سایپا همانند شرکت رقیب خود به نوعی اصلی‌ترین منبع زیان شرکت مادر محسوب می‌شود و نقش اثر گذاری در تولید زیان در بین شرکت های زیر مجموعه سایپا بر عهده دارد.

بررسی وضعیت سایپا دیزل به خوبی تاثیر منفی این شرکت روی عملکرد مالی شرکت مادر را نشان می‌دهد. صورت‌های مالی سایپا دیزل طی سال گذشته نشان می‌دهد این شرکت نیز مثل ایران خودرو دیزل در بخش تولید (‌عملیات در حال تداوم‌) در جاده سوددهی حرکت کرده است. اطلاعات منتشر شده در سایت کدال سازمان بورس نشان می‌دهد سایپا دیزلی ها طی سال 99 در مجموع توانسته‌اند درآمد عملیاتی حول و حوش 392 میلیارد تومان کسب کنند.

برای کسب این میزان درآمد آنها بیش از 195 میلیارد تومان هزینه کرده‌اند.بنابراین بازوی تجاری ساز سایپا طی سال گذشته حدود 197 میلیارد تومان سود را درصورت های مالی خود ثبت کرده است.اما هنگامی که سایر هزینه‌های این شرکت مانند هزینه‌های مالی و همچنین هزینه‌های اداری، عمومی و فروش  مورد بررسی قرار می‌گیرد. مشاهده می شود که این خودروساز تجاری  در مجموع زیانی حول و حوش 258 میلیارد تومان را در صورت های مالی خود به ثبت رساند. بنابراین خودروسازی سایپا نیز همانند ایران خودرو از ناحیه شرکت‌های زیرمجموعه خود متضرر می‌شود.