عصر خودرو- فصل گرما فرا رسیده و در این هوای گرم و ترافیک کلانشهرها، باری مضاعف بر دوش سیستم خنک‌کننده خودرو اعمال می‌شود. با توجه به دمای هوا نیز طبیعی است که استفاده از سیستم تهویه مطبوع خودرو آغاز شود. مسلما یکی از ناخوشایند‌ترین مواردی که ممکن است در این شرایط با آن روبه‌رو شویم، بالاتر رفتن عقربه دمای آب از حد نرمال است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، در ادامه نگاهی به علل بروز این مسئله می‌اندازیم.
این گرمای مزاحم
به صورت کلی پیشرانه‌های انژکتوری دارای دمای کارکرد بالاتری نسبت به همنوعان کاربراتوری خود هستند. بنابراین به سیستم خنک‌کننده قدرتمندتری نیز احتیاج دارند که بتواند دمای مجموعه را در حد یکنواخت و مناسب حفظ کند. از این رو اکثر خودروهای انژکتوری به سیستم خنک‌کننده مدار بسته مجهزند. بالا رفتن عقربه دمای آب در شرایط تحت فشار، دو معنی کلی دارد؛ یا عقربه مقادیر صحیح را نمایش نمی‌دهد یا سیستم خنک‌کننده قادر به انجام صحیح وظیفه خود نیست.
تشخیص این موضوع که آیا عقربه دمای آب مقدار صحیح را نمایش می‌دهد، چندان کار دشواری نیست. در عموم خودروها خصوصا خودروهای فاقد سیستم مالتی پلکس، از چند سنسور دمای آب مجزا برای راه‌اندازی سیستم‌ها استفاده می‌شود. یک سنسور مختص ECU برای محاسبات نسبت پاشش سوخت، یک سنسور مختص پنل کیلومتر برای نمایش دمای آب و یک سنسور برای یونیت فن رادیاتور (اگر خودرو به یونیت فن مجزا مجهز باشد). این قاعده برای عموم خودروهای تولید داخل نظیر انواع خانواده پژو 405، سمند و پراید صدق می‌کند. در ادامه به بررسی مشکلات احتمالی که منجر به بالا رفتن دما در چنین سیستم‌هایی می‌شود می‌پردازیم.
نحوه تشخیص حقیقی یا مجازی بودن افزایش دمای آب
همانطور که گفتیم، بالا رفتن عقربه دمای آب می‌تواند دو علت داشته باشد؛ یا عقربه مقدار صحیح را نمایش نمی‌دهد یا دما واقعا در حال بالا رفتن است. به عبارتی افزایش دما را می‌توان به دو حالت افزایش دمای مجازی (درست کار‌نکردن عقربه) و افزایش دمای حقیقی تقسیم‌بندی کرد. تشخیص این موضوع که عقربه مقدار صحیح را نمایش می‌دهد یا خیر، کار چندان دشواری نیست. در خودروهایی که سنسورهای آب مجزا دارند (خانواده 405، سمند، زانتیا، پراید و عموم خودروهای قدیمی‌تر) ساده‌ترین راه مقایسه دمای نمایش داده شده توسط عقربه و دمای راه‌اندازی فن است.
به عنوان مثال، اگر دمای استاندارد روشن‌شدن دور کند فن 95 درجه باشد و فن دور کند نیز روشن شده باشد، قاعدتا عقربه دمای آب باید در مرز خط وسط باشد. قرارگیری آن در درجات بالاتر کاملا گویای عملکرد غیر‌صحیح آن است. برای تشخیص دقیق‌تر موضوع می‌توان با استفاده از دستگاه دیاگ دمای اعلامی آب توسط ECU را با دمای نمایش داده شده توسط عقربه مقایسه کرد. این کار به تشخیص دقیق مشکل کمک فراوانی می‌کند چرا که عموما سنسور دمای آب مختص ECU عملکرد دقیق‌تری نسبت به سنسور دمای صفحه کیلومتر داشته و دیرتر دچار خرابی می‌شود. یک راه ساده دیگر، خاموش‌کردن پیشرانه و بلافاصله باز‌کردن مجدد سوئیچ است. اگر با انجام این کار عقربه دمای آب مقدار کمتری را نمایش دهد، بدین معنی است که مقدار صحیحی را نمایش نمی‌دهد. در صورتی که روش‌های ذکر شده به کار گرفته شد و تفاوتی در عملکرد عقربه آب با دمای اعلامی سایر سنسورها مشاهده نشد، می‌توان نتیجه گرفت که دمای آب واقعا در حال افزایش است. در خودروهایی که تنها یک عدد سنسور دمای آب برای تمامی سیستم‌ها دارند (نظیر خانواده پژو 206 و تندر 90 و عموم خودروهای مدرن‌تر) بروز مشکل افزایش دمای مجازی آب به‌ندرت رخ می‌دهد اما باید در نظر داشت که به دلیل وجود تنها یک عدد سنسور، در صورتی که دمای آب درست تشخیص داده نشود هم کیلومتر‌شمار مقدار دمای ناصحیحی را نمایش داده و هم فن در درجات نادرست روشن می‌شود و به هنگام بررسی دما با دیاگ، درجات غلط را مشاهده خواهیم کرد. بدین ترتیب در این مدل خودروها تشخیص حقیقی یا مجازی‌بودن افزایش دمای آب کمی دشوارتر است.
رفع مشکل افزایش غیرحقیقی دمای آب (نمایش نادرست دما)
پس از تشخیص این موضوع که دمای آب واقعا بالا نرفته و تنها مقادیر ناصحیح نمایش داده می‌شود، باید به دنبال رفع این ایراد رفت. در بیشتر خودروها، سنسور دمای آب مختص عقربه دمای آب، یک سنسور تک‌پایه است که اتصال منفی خود را از بدنه (بلوک پیشرانه) می‌گیرد. معنی این موضوع این است که بروز نوسانات برقی می‌تواند بر عملکرد این سنسور تاثیر جدی بگذارد. ضعیف بودن اتصال بدنه معمولا موجب می‌شود عقربه آب مقادیر نادرست را نمایش دهد. بنابراین بهتر است اتصال منفی اصلی بدنه پیشرانه را چک کرد و در صورت وجود آلودگی، سولفاته‌شدن و شل‌شدگی مهره، ایرادات رفع شود. گاهی کابل منفی فابریک نصب شده روی خودرو نیز برای شبکه برق خودرو ضعیف است. استفاده از کابل کمکی تقویت اتصال بدنه کمک شایانی در بهبود عملکرد مصرف‌کننده‌های برقی کرده و حتی موجب عملکرد بهتر فن رادیاتور و جلوگیری از افزایش دمای واقعی آب می‌شود.
کیفیت نامناسب فیوزهای اصلی نیز یک عامل جدی در عملکرد نادرست عقربه دمای آب است. همواره سعی کنید از قطعات اصلی کارخانه سازنده استفاده کنید.
وجود هوا در مدار سیستم خنک‌کننده حتی به مقدار بسیار ناچیز می‌تواند موجب افزایش واقعی دما شده و در عین حال موجب نمایش نادرست دمای آب برای راننده شود. سنسورهای دمای آب به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند دمای مایعی که با آن در تماس هستند را تشخیص دهند و در مجاورت با مایع، مقاومت درونی آنها تغییر کند. وجود هوا در مدار موجب می‌شود که سنسور با مخلوطی از بخارات محبوس و آب در تماس باشد و نتواند مقدار واقعی دما را حس کند. وجود هرگونه نشتی در مسیر سیستم اعم از نشتی از ناحیه اطراف خود سنسورها، نشتی از واشر هوزینگ ترموستات و هر کدام از لوله‌ها همواره با هواکشیدن مدار همراه است. گاهی اوقات نیز ممکن است مشاهده کنیم سنسورها عملکرد صحیحی دارند و ایراد از خود پنل کیلومتر‌شمار است؛ اتفاقی که هرچند به‌ندرت رخ می‌دهد اما بروز آن چندان بعید نیست. قطع برق اصلی خودرو راهی برای ریست سیستم داخلی صفحه کیلومتر‌شمار است تا مشخص شود پس از ریست‌کردن مقدار صحیح نمایش داده می‌شود یا خیر.
در قسمت بعدی، به بررسی دقیق‌تر علل افزایش دمای واقعی می‌پردازیم.
