عصر خودرو- تصور رانندگی با گیربکس دستی بدون کلاچ بسیار دشوار است. شما نه قادر هستید دنده‌ای را درگیر کنید، نه می‌توانید با موتور روشن توقف کنید و نه حتی برای حرکت مجدد استارت بزنید! انجام دادن این فعالیت‌ها بدون استفاده از کلاچ به مهارت و تجربه بالایی در رانندگی احتیاج دارد.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، بنابراین بهتر است سیستم کلاچ معیوب خودرو خود را پیش از آن‌که آسیبی به خودرو بزنید، تعمیر کنید! در ادامه نگاهی به عیوب متداول سیستم کلاچ می‌اندازیم.
این پدال خسته کننده
در عموم خودروهای مجهز به گیربکس دستی، مکانیسمی برای قطع و وصل و لغزش حالت انتقال قدرت به صورت خودکار نظیر گیربکس‌های اتوماتیک وجود ندارد. بنابراین این وظیفه بر عهده راننده گذاشته شده تا به وسیله یک پدال، شرایط ارتباط پیشرانه با مجموعه انتقال قدرت را کنترل کند. یک پیشرانه درون سوز همواره در حال دوران است و نمی‌توان برای مقاصدی نظیر توقف و تعویض دنده درگیر آن را متوقف کرد. بنابراین توسط مجموعه کلاچ، ارتباط بین گیربکس و پیشرانه را قطع و وصل می‌کنیم تا قادر به توقف و تعویض دنده باشیم.
سیستم کلاچ 2 وظیفه کلی بسیار مهم را برعهده دارد. وظیفه نخست، قطع و وصل کردن ارتباط گیربکس و پیشرانه بوده که وظیفه اصلی آن است. وظیفه دوم، امکان ایجاد لغزش بین پیشرانه و مجموعه انتقال قدرت (نیم کلاچ) است تا بدین ترتیب بتوان بدون وارد کردن ضربه ناگهانی به اجزای انتقال قدرت و اتاق خودرو، به تدریج درگیری را ایجاد کرد.
سیستم کلاچ از 3 عضو اصلی فلایویل، دیسک و صفحه تشکیل می‌شود. صفحه کلاچ، عضو لنت مانندی است که ارتباط بین فلایویل و دیسک را برقرار می‌کند. مجموعه دیسک و فنر خورشیدی آن توسط پوسته بیرونی خود بر روی فلاویل پیچ شده و صفحه کلاچ در درون این مجموعه در امتداد هزار خاری خود قادر به رفت و برگشت است و همراه شفت گیربکس می‌چرخد. مکانیسم‌های متنوعی برای درگیری و خلاص کردن این 3 عضو از یکدیگر وجود دارد اما اساس کار کلی آنها در عموم خودروها یکسان است. در حالت عادی که پدال خلاص است، کلاچ درگیر است. در این حالت دیسک کلاچ تحت تاثیر نیروی فنر خورشیدی خود صفحه کلاچ را بین خود و فلایویل قفل می‌کند. با گردش فلایویل، صفحه کلاچ که بین دیسک و فلایویل گیر کرده، هزار خاری شفت گیربکس را می‌چرخاند. با فشردن پدال کلاچ، یک دوشاخه به بلبرینگ اصلی کلاچ فشار می‌آورد. با عقب رفتن بلبرینگ، شاخه‌های فنر خورشیدی فشرده شده و از حالت محدب به حالت مقعر تغییر شکل می‌دهد. این تغییر شکل موجب بلند شدن دیسک از روی صفحه شده و صفحه کلاچ از فلایویل و دیسک فاصله می‌گیرد. در نتیجه فلایویل و صفحه نسبت به هم آزادانه چرخیده و گشتاوری به شفت گیربکس وارد نمی‌شود. با رها کردن کلاچ، دیسک به صفحه نزدیک شده و فلایویل و دیسک روی صفحه دچار لغزش می‌شوند. فنرهای تعبیه شده بر روی صفحه کلاچ، این فشار لغزش را تا حد زیادی دمپ می‌کنند که موجب سادگی کلاچ گیری می‌شود.
مکانیسم محرک دوشاخه کلاچ بسته به مدل خودرو می‌تواند از نوع سیمی، هیدرولیکی و یا اهرمی باشد. نوع سیمی امروزه تقریبا متداول‌ترین مدل ارتباط پدال با اهرم دوشاخه است.
عیب یابی سیستم کلاچ
سیستم کلاچ می‌تواند دچار مشکلات متفاوتی شود که بروز هر یک از آنها موجب ایجاد رفتار و شرایطی متفاوت می‌شود. ایرادات اصلی کلاچ را می‌توان به 2 دسته اصلی تولید صدای اضافی و تغییر رفتار دسته بندی کرد.
با رها کردن پدال و درگیری کامل، کلاچ هنوز می‌لغزد
این ایراد، چند علت می‌تواند داشته باشد. اصلی‌ترین علت خصوصا در مدل‌های سیمی، رگلاژ نبودن موقعیت صحیح درگیری کلاچ است. رگلاژ نبودن کلاچ موجب می‌شود نیروی فنر خورشیدی به صورت درست بر صفحه اعمال نشده و صفحه پس از درگیری همچنان لغزش داشته باشد. در کلاچ‌های هیدرولیکی، باید شرایط سیستم هیدرولیک را بررسی کرد. عموم کلاچ‌های هیدرولیک به صورت مشترک از روغن ترمز تغذیه می‌شوند. عامل دیگر لغزش کلاچ در حالت درگیری، چرب بودن آن است که ناشی از نشتی روغن از یکی از کاسه نمدهای پیشرانه در نزدیکی محل گلدانی گیربکس است.
پدال کلاچ خالی می‌کند
خالی کردن پدال کلاچ هنگامی رخ می‌دهد که پدال به انتها چسبیده و کلاچ خلاص نشده باشد. این اتفاق عمدتا در کلاچ‌های هیدرولیکی رخ داده و نشانه وجود نشتی و خالی شدن روغن است. در کلاچ‌های سیمی بروز چنین اتفاقی حکایت از بریدن سیم کلاچ دارد.
کلاچ در هنگام رها کردن می‌لرزد یا ناگهان می‌قاپد
بیش از حد داغ شدن صفحه کلاچ (خصوصا در ترافیک) و یا چرب شدن صفحه در اثر نشتی روغن، باعث بروز این مشکل می‌شود. اگر صفحه کلاچ کهنه است، این ایراد می‌تواند از ضعف فنرهای دمپر و یا خرابی و ترک خوردن لنت‌های صفحه نیز باشد.
کلاچ به صورت درست خلاص نمی‌شود
وقتی کلاچ به صورت کامل خلاص نشود، هنگام تعویض دنده ممکن است دنده‌ها بد جا خورده و حتی صدای آبمیوه گیری به گوش برسد. شایع‌ترین علت آن رگلاژ نبودن کلاچ است اما در صورت رفع نشدن این ایراد با تنظیم‌های مکرر، به احتمال زیاد دیسک و صفحه تاب دارند و یا پیشرانه و گیربکس همراستا نیستند.
کلاچ در حالت درگیر صدا داده و گاهی دنده بیرون می‌زند
صدا دادن کلاچ در حین حرکت می‌تواند از شل بودن توپی کلاچ و یا لق زدن بلبرینگ کلاچ باشد. اگر در حین حرکت از کلاچ صدای اضافه به گوش رسیده و گاهی دنده بیرون می‌زند، باید همراستایی گیربکس و پیشرانه را بررسی کرد.
کلاچ هنگام خلاص شدن صدای اضافه می‌دهد
اگر به هنگام فشردن پدال کلاچ صدای «قرقر»مانندی به گوش می‌رسد، به احتمال زیاد بلبرینگ کلاچ خشک شده و نیازمند روغنکاری است. این صدا می‌تواند از خرابی، ساییدگی و کج شدن شاخه‌های خورشیدی و در نتیجه لق زدن بلبرینگ ایجاد شود.
پدال کلاچ سفت است
سفتی پدال کلاچ دلایل مختلفی دارد. خشک شدن میله‌بندی و یا ریش‌ریش شدن سیم‌کلاچ از جمله دلایل اصلی بروز این مسئله است. اگر به تازگی صفحه کلاچ را تعویض کرده‌اید، ممکن است سفتی فنرهای دمپر صفحه جدید باعث سفتی پدال شود. اگر بعد از مدتی رانندگی پدال سفت می‌شود، ممکن است حالت‌پذیری فنرهای دیسک و یا فنرهای صفحه ضعیف شده باشد.
پدال می‌لرزد
اگر با فشردن جزئی پدال کلاچ، لرزشی را زیر پای خود حس می‌کنید، ممکن است دیسک و صفحه تاب داشته باشند و یا گیربکس و پیشرانه همراستا نباشند.
کثیفی و چرب شدن دیسک و صفحه موجب لغزش دائمی کلاچ می‌شود
با رگلاژ صحیح سیم کلاچ، از بروز بسیاری از مشکلات کلاچ جلوگیری می‌شود
فنرهای دمپر صفحه کلاچ
اجزای سیستم کلاچ
ساییدگی و شکستگی شاخه‌های خورشیدی موجب لق زدن بلبرینگ می‌شود
نویسنده: عارف منظری
