زنگ خطر برای کارت هوشمند سوخت به صدا درآمد

به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو» به نقل از فارس، بعد از تک نرخی شدن بنزین در اوایل خردادماه امسال پیش‌بینی می‌شد که استفاده مردم از کارت سوخت خودروهای خود به تدریج کاهش یابد زیرا در شرایط فعلی مردم می‌توانند با استفاده از کارت سوخت جایگاه‌داران نسبت به سوخت‌گیری از جایگاه‌های عرضه بنزین اقدام کنند، انگیزه کمتری برای استفاده از کارت سوخت خودروی خود دارند.

اخبار موجود نیز حاکی از تحقق این پیش‌بینی و چند برابر شدن حجم بنزین توزیعی در کشور با استفاده از کارت سوخت جایگاه‌داران در یک ماه و نیم اخیر دارد، این در حالی است که بخشی از استفاده از کارت سوخت خودروها در این دوره زمانی نیز مربوط به سهمیه‌های باقی مانده 700 تومانی برخی خودروهاست. چهارم تیرماه، داود عربعلی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از بی‌انگیزه شدن مالکان خودرو نسبت به حفظ کارت‌های سوخت خود پس از تک‌نرخی کردن بنزین خبر داد. شانزدهم تیرماه نیز بیژن حاج‌محمدرضا، رئیس هیئت مدیره انجمن جایگاه‌داران سوخت اعلام کرد که از زمان حذف سهمیه‌بندی و تک نرخی شدن بنزین بیش از 70 درصد از سوخت‌گیری با کارت سوخت جایگاه‌داران انجام می‌شود و این در حالی است که تا قبل از تک نرخی شدن بنزین تنها بخشی از عرضه بنزین آزاد با کارت سوخت جایگاه‌داران انجام می‌شد.
تضعیف تدریجی کارت سوخت به عنوان یکی از بزرگترین و مهم ترین منبع اطلاعاتی حوزه های سوخت و حمل و نقل کشور در حالی صورت می گیرد که نهادهای دولتی مرتبط مانند مسئولان وزارت نفت، ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و سوخت کشور و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر ضرورت حفظ کارت سوخت تاکید دارند. تاکید این مسئولان بر ضرورت حفظ شفافیت بازار عرضه و تقاضای بنزین با استفاده مردم از کارت سوخت خودروهای خود از آن جا نشات می گیرد که دولت نیازمند حفظ «دانایی» خود درباره وضعیت عرضه و تقاضای بنزین در کشور است تا «توانایی» کنترل قاچاق بنزین و مدیریت مطلوب آن در شرایط مختلف در سال‌های آتی را داشته باشد. با این وجود، دولت در یک ماه و نیم اخیر صرفا به درخواست شفاهی از مردم برای استفاده از کارت‌های سوخت خود اکتفا کرده است، اقدامی که قطعا کافی نیست و کارآیی بالایی ندارد و مانع از تضعیف تدریجی بزرگترین بانک اطلاعاتی خود در زمینه بنزین نمی شود. آخرین مهلت استفاده مردم از سهمیه‌های باقی مانده 700 تومانی، پایان شهریورماه است و پیش‌بینی می شود در صورت عدم انجام اقدامات موثر دولت برای حفظ کارت سوخت تا آن تاریخ، استفاده مردم از کارت‌های سوخت خودروهای خود به سرعت کاهش چشمگیرتری را تجربه کند به گونه‌ای که عملا پرونده کارت سوخت بایگانی شود.
تجربه کشورهای صنعتی نشان می‌دهد که خواهش و تمنا ابزار حکمرانی نیست و دولت می‌تواند با انجام سیاست‌گذاری مناسب، اراده حاکمیتی خود را در راستای حفظ دانایی به عنوان شرط لازم برای حفظ توانایی دولت در مدیریت مسائل مختلف اعمال نماید. در نتیجه، لازم است دولت با تعیین سازوکارهایی، منافع اقتصادی مردم را در گرو استفاده از این کارت ها قرار دهد تا این موضوع برای آنها دارای جذابیت باشد. یکی از مهم ترین عوامل گسترش استفاده مردم از کارت سوخت جایگاه‌داران به جای کارت سوخت خودروهای خود این است که هیچ محدودیتی در استفاده از این کارت های سوخت برای مردم وجود ندارد، بنابراین می توان با محدود سازی تعداد کارت های سوخت جایگاه‌داران و سقف برداشت از این کارت ها، زمان انتظار برای سوخت‌گیری با کارت سوخت جایگاه‌داران نسبت به سوخت گیری با کارت سوخت خودروها را افزایش داد. در این صورت، جذابیت مناسبی برای مردم در راستای استفاده از کارت سوخت خودروهای خود ایجاد می شود و تقاضای آن‌ها برای استفاده از کارت سوخت جایگاه‌داران کاهش می یابد.

پی نوشت:
(1): این راهکار اخیرا از سوی رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور نیز در یک برنامه رادیویی مطرح شده است (مصاحبه برنامه پیک نیمروزی رادیو ایران با علیرضا فیض بخش، رییس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، خبرگزاری فارس، 26 خرداد 94)

محسن دانشمند