تردیدی از جنس متریال!

به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»،  برای مثال، ماکت‌ساز مشهور آلمانی– مینیچمپس- بسیاری از ماکت‌های خاص و با ارزش خود را از قالب دایکست (فلز ریخته‌گری شده) دور کرده و با بهره‌گیری از جنس رزین تولید می‌کند. اتوآرت نیز به عنوان یکی از پرطرفدارترین و مشهورترین ماکت‌سازهای جهان که محصولات مختلفی در کلاس سوپر اسپرت، کلاسیک، موتورسیکلت، خودروهای مردمی و... به بازار عرضه می‌کند، برخی از محصولات جدید خود همچون آلفا رومئو 4C مقیاس 1:18 را با ساختار کامپوزیتی به بازار فرستاده است. همچنین در کنار این برندهای کهنه‌کار، روز به روز به تعداد ماکت‌سازان جدیدی که با سیاست تولید محصولات رزین پای به بازار می‌گذارند، اضافه می‌شود. پس می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که این تبِ «رزین سازی» در حال سرایت به بسیاری از ماکت‌سازان است. اما دلیل بی‌مهری برخی ‌مجموعه‌داران نسبت به ماکت‌های رزین چیست؟ ماکت‌های دایکست و رزین چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

1. قالب‌گیری و حالت بدنه

روش ساخت یک مدل رزین با ماکت‌های فلزی یا اصطلاحا دایکست که با استفاده از ریخته‌گری و تزریق فلز مذاب در قالبی با دمای ذوب پایین‌تر ساخته می‌شوند تفاوت‌های زیادی دارد. به همین دلیل اگر یک مدل دایکست فلزی حرفه‌ای را در کنار مدل رزین مشابه آن قرار دهیم، متوجه ظرافت بیشتر ماکت‌های رزین خواهید شد. برای مثال اگر مقایسه‌ای بین مرسدس بنز جی کلاس دایکست اتوآرت و جی کلاس رزین شرکت جی‌تی اسپیریت داشته باشیم، متوجه خطوط دقیق‌تر نمونه رزین خواهیم شد. همچنین گردی لبه‌های در‌‌ها و فاصله بعضا نامیزان درزهای مختلف ماکت‌های دایکست در عمده نمونه‌های رزین دیده نمی‌شود. دلیل این امر نیز ساختار یکپارچه ماکت‌های رزین و در‌‌های ثابت آنهاست که به غیر از این، شاید یکی دیگر از دلایل عمده کم‌طرفدار بودن ماکت‌های رزین در بین ایرانی‌ها نیز همین باشد. در واقع بسیاری از کلکسیونرها، ماکت‌های حرفه‌ای را به عشق و ذوق باز شدن در‌‌ها و دیده شدن جزئیات کابین یا داخل موتور مدل خریداری می‌کنند. اما از آنجا که محصولات ساخته شده از رزین پس از خشک شدن حالتی شکننده پیدا می‌کنند، تکه تکه ساختن قطعات مختلف همچون بدنه کلی، در‌ها و‌... کمی سخت و پرهزینه خواهد بود، به همین خاطر عمده ماکت‌های رزین به صورت پلمپ یا اصطلاحا «سیلد» تولید می‌شوند. البته در این بین ماکت‌های رزین با قابلیت باز شدن در‌ها نیز در بازار وجود دارد که به همان دلایل ذکر شده، قیمتی بالاتر (حتی تا 4 برابر!) از نمونه‌های سیلد دارند. پس در کل می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که مدل‌های دایکست در برابر اتفاقات احتمالی بسیار مقاوم‌تر هستند اما در مقابل اگر باز شدن در‌های ماکت برای شما مهم نباشد، محصولات ساخته شده از جنس رزین، حالت بدنه‌ای بسیار بهتر به شما ارائه می‌کنند.

2. اختلاف در رنگ

3-4 سال پیش و قبل از اینکه ماکت‌های رزین به شدت کنونی در بازار باب شوند، ماکت‌سازان محدودی همچون ام آر کالکشن، آمالگام، فرانتی آرت و... به ساخت مدل‌های رزین مشغول بودند که محصولات این برندها عمدتا در تیراژ محدود، دقت ساخت و ظرافت بسیار بالایی به تولید می‌رسند. برای مثال در ماکت‌های رزین فوق حرفه‌ای که این روزها با برچسب قیمتی بیش از 1.5 میلیون تومان به فروش می‌رسند، علاوه بر اینکه پروسه ساخت و مونتاژ کاملا انسانی یا اصطلاحا «دست‌ساز» را طی می‌کنند، برای رنگ‌آمیزی آنها از رنگ اصلی خودِ خودرو استفاده می‌شود. برای مثال برای لامبورگینی هوراکان رنگ روسو مارس (قرمز آتشین مخصوص) ساخت کمپانی MR Collection، درست از رنگ هوراکان واقعی استفاده شده است.
این موضوع در کنار خطوط بدنه دقیق‌تر و سطح صیقلی‌تر ماکت‌های رزین باعث می‌شود که ماکت‌های ساخته‌شده از این جنس پلاستیک مانند، نسبت به مدل‌های دایکست بسیار خوش‌رنگ‌تر به نظر برسد. البته لازم به ذکر است که به غیر از ماکت‌های رزین فوق‌حرفه‌ای و دست‌ساز همچون محصولات BBR ،‌MR ،‌TSM ‌فرانتی آرت و... ماکت‌های رزین حرفه‌ای، مانند محصولات شرکت‌های
GT Spirit ،‌Otto ،‌BoS و... نیز از کیفیت رنگ بسیار بالایی برخوردارند. اما به نظر می‌رسد که برندهای نوپای عرصه تولید ماکت که عمدتا‌ روی محصولات رزین تمرکز دارند، هنوز هم تخصص چندان بالایی در زمینه رنگ‌های متالیک نداشته و در بسیاری از ماکت‌های مزین به رنگ‌های متالیک، اکلیل‌های نه‌چندان دلچسب و درشت دیده می‌شود. هر چند که زیرکار رنگ این دسته از مدل‌ها نیز همچون دیگر محصولات رزین با کیفیت و صیقلی کار شده است.

3. وزن و حس در دست نگه داشتن مدل!

یکی دیگر از مسائل مهم در زمینه انتخاب یک ماکت کلکسیونی، وزن و حسی است که با در دست نگه داشتن مدل به شما القا می‌شود. برای مثال یک مدل سنگین وزن همچون رولز رویس فانتوم 5 پاراگون 1:18، هر چند که جزئیات چندان مسحورکننده‌ای به شما ارائه نمی‌کند اما به دلیل وزن بالا، تداعی‌کننده حس کیفیت در ذهن مجموعه‌دار است. ماکت‌های رزین به دلیل جنس پلاستیک مانند و سبک‌وزن بدنه، چندان سنگین نیستند و به همین خاطر هنگامی که یک مدل ساخته شده از جنس رزین را در دست می‌گیرید، حسی شبیه به یک اسباب‌بازی به شما منتقل می‌کند. به همین خاطر بسیاری از ماکت‌سازان اقدام به سنگین‌سازی ماکت‌های رزین با استفاده از جای‌گذاری قطعات فلزی در بخش‌های خالیِ مدل می‌کنند. برای مثال اتوآرت در مقاله‌ای که برای معرفی مدل‌های کامپوزیتی جدید خود ارائه کرد، رسما به این موضوع اشاره کرد که آلفا رومئو 4C جدید این برند به دلیل وزن بالا حسی شبیه به مدل‌های دایکست دارد. اما در این میان برخی از مدل‌ها همچون کادیلاک الدورادوی 1:18 برند BoS با وجود ابعاد بزرگ، وزن چندان زیادی ندارد و بسیار نا‌امید‌کننده به نظر می‌رسد.

4. قطعات متحرک

همانطور که گفته شد عمده ماکت‌های ساخته شده از جنس و متریال رزین به صورت سیلد ساخته می‌شوند و در این مدل‌ها درب باز‌شونده‌ای وجود ندارد و اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم، این موضوع کمی دلسرد‌کننده به نظر می‌رسد. در واقع ماکت‌های دایکست سیلد هم در وضعیتی مشابه با رزین‌های عادی قرار دارند و به دلیل باز نشدن در‌ها کم طرفدارند. به غیر از این، مدل‌های رزین سیلد از قابلیت چرخش چرخ و فرمان و همچنین سیستم تعلیق نیز بهره نمی‌برند. پس اگر از جمله افرادی هستید که به جزئیات متحرک در ماکت‌های مقیاس‌دار حرفه‌ای علاقه دارید، محصولات رزین و سیلد برای شما جذاب نخواهند بود. مدل‌های رزین با وجود در‌‌های ثابت از جزئیات کابین مناسبی بهره می‌برند اما به دلیل باز نشدن در‌‌های صندوق و پیشرانه، زیر این دو قسمت کاملا خالی است! علاوه بر اینها، در ماکت‌های رزین به هیچ وجه خبری از جزئیات زیربندی نیست و ساختار کلی این دسته ماکت‌ها از حیث قطعه‌بندی بسیار شبیه به اسباب‌بازی‌هاست!

5.تیراژ

اما یکی از مهم‌ترین برتری‌های ماکت‌های رزین نسبت به دایکست‌ها، تیراژ معمولا محدود آنهاست. جدای از اینکه رزین‌های فوق‌حرفه‌ای همچون محصولات ام آر کالکشن با تیراژ محدود تک، دو یا سه رقمی به بازار عرضه می‌شوند، عمده محصولات رزین بازه قیمتی 400 الی 600 هزار تومانی کمپانی‌هایی همچون جی‌تی اسپیریت، اوتو و... نیز با تیراژ محدود 2000 الی 4000 عدد در هر رنگ به تولید می‌رسند. همچنین در کف تمامی این ماکت‌های تیراژ محدود یک کد انحصاری یا به بیان دیگر شماره سریالی منحصر به فردی همچون 255/3500 (دویست و پنجاه و پنجمین از سه هزار و پانصد) حک شده است و به شما این اطمینان را می‌دهد که این ماکت واقعا در همین تیراژ و نه بیشتر به تولید رسیده است.
البته این موضوع بدان معنا نیست که تمامی ماکت‌های دایکست با تیراژ نامحدود و آزاد به تولید می‌رسند. مقصود این است که در ماکت‌های رزین محصولات تیراژ محدود بیشتر از دایکست‌ها دیده می‌شود.

6. برچسب قیمتی

همانطور که بالاتر نیز اشاره شد، عمده ماکت‌های رزین حرفه‌ای مقیاس 1:18 موجود در بازار قیمتی در حدود 400 الی 600 هزار تومان دارند و این در حالی است که نمونه‌های فوق‌حرفه‌ای با تیراژ بسیار محدود ماکت‌های رزین حتی تا 3 میلیون تومان نیز می‌رسند. تمام این مسائل در شرایطی است که دایکست‌های حرفه‌ای بازه قیمتی گسترده‌تری نسبت به رزین دارند. در واقع شما اگر به دنبال یک مدل 1:18 دایکست حرفه‌ای باشید، از محصولات نورو 300 هزار تومانی تا برخی محصولات 3 میلیون تومانی سی‌ام‌سی خواهید رسید اما شما در قبال هزینه‌ای یکسان (حدود 500 هزار تومان)، دایکست بهتری با جزئیات بالاتر از نمونه رزین هم قیمت می‌توانید تهیه کنید. اما مسئله اینجاست که رزین‌سازان جدید بازار جهانی ماکت، دست ‌روی گزینه‌های خاص و تکی می‌گذارند که تاکنون به صورت فلزی ساخته نشده‌اند. برای مثال ب‌ام‌و M5 E39 که در دو رنگ توسط Otto مدلز به تولید رسیده است، تنها ماکت قابل خریداری این خودرو به شمار می‌رود. همچنین محصولات برابوس 1:18 جنس رزین کمپانی مینیچمپس یا خودروهای آنتیکی که توسط این ماکت‌ساز و با این متریال ساخته می‌شوند نیز با وجود قیمت حدود یک میلیون تومانی، علاوه بر کیفیت بالا، بسیار خاص هستند.

7.بسته‌بندی

یکی دیگر از معضلات ماکت‌های حرفه‌ای رزین (بازه قیمتی 400 الی 600 هزار تومان) نحوه بسته‌بندی این مدل‌ها با پوشش محافظ یونولیتی بی‌کیفیت و کارتن نه‌چندان جذاب است که این مسئله در محصولات Bos ،‌GT Spirit و Otto به خوبی قابل درک است. یونولیت به کار رفته برای این ماکت‌ها اگر چه که نرم تر از یونولیت مورد استفاده در ماکت‌هایی همچون اتوآرت‌های قدیمی است و قدرت ضربه‌گیری بالاتری دارد اما بسته‌بندی یونولیتی به کار رفته در آن بسیار شکننده است. همچنین از آنجا که مدل‌ها داخل پلاستیک پیچیده می‌شوند و بعد در بسته‌بندی یونولیتی قرار می‌گیرند، در بسیاری موارد شکسته شدن لوگوهای ایستاده (در محصولات بنز، کادیلاک و...)، آینه‌های جانبی و آنتن‌ها دیده شده است که پیشنهاد می‌شود پیش از خرید مدل، محصول را به طور کامل بررسی کنید.