عصر خودرو- تهران کلانشهری پیشرفته در مقایسه با بسیاری از شهرهای دنیاست، اما همین کلانشهر به ظاهر مترقی در خود بافت فرسوده، حاشیه شهر، آلودگی هوا، ساخت‌و‌سازهای بی‌ضابطه، ساختوساز بر روی گسل، بحران آب، کم توجهی یا بی‌توجهی به ایمنی در ساخت‌و‌سازها و... را جای داده است.
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از آرمان ، در سال‌های اخیر با درس عبرت گرفتن از حوادثی همچون فاجعه پلاسکو مسئولان امر می‌توانند در پی ارتقای ایمنی این کلانشهر باشند.
در حالی که هم‌اکنون در مقایسه با گذشته رعایت نکات ایمنی نسبت به قبل برای همگان جایگاه نسبی یافته است.
با این حال پل‌ها موضوع مهمی هستند که نمی‌توان از کنار آنها و شرایطی که بر پل‌های تهران حاکم است به آسانی عبور کرد.
تهران با گسل‌های متعدد محاصره شده و فعال شدن این گسل‌های خطری بالقوه برای پل‌های کلانشهر تهران بوده و هرگونه اتفاق ناخوشایند به‌فاجعه‌ای هولناک تبدیل خواهد شد.
به نظر می‌رسد اکنون زمان آن فرارسیده که بابررسی ماهیت خطر و نقاط ضعف پل‌ها جلوی فاجعه‌ای دردناک و گسترده گرفته شود.
هرچند رعایت نکات ایمنی از سوی دست اندرکاران و مردم متفاوت است و هنوز آن‌طور که باید فرهنگسازی برای جامعه و سختگیری‌ها از سوی مسئولان امر را شاهد نیستیم.
کلانشهر تهران در طول مدیریت شهری گذشته با ساختوساز پل‌ها، زیر گذرها و تونل‌های متعدد با ساخت‌و‌سازهای عمرانی متعدد مواجه شده است.
از سوی دیگر بسیاری از تونل‌ها، بزرگراه‌ها و معابر در اثر حوادث غیرمترقبه‌ای همچون سیل و زلزله آسیب‌پذیر هستند یا برخی از آنها در مسیرهای گسل‌های زلزله قرار دارند.
در این باره هم چندی قبل اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران و حمل و نقل شورای چهارم شهر تهران درباره مرمت و بهسازی پنج پل فلزی تهران گفته بود: «پنج پل فلزی تهران عمر مفید‌شان به پایان رسیده و بر اساس طرح جامع حمل و نقل باید زیرگذرها جایگزین این پل‌ها شوند.»
همچنین محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران درباره مقاومت سازه‌های تهران گفت: «کالبد شهر تهران در قالب زیرساخت‌ها، بزرگراه‌ها و ساختمان‌ها از نظر ایمنی وضعیت مناسبی ندارد و این یک ناهنجاری جدی است.
این مساله هم مربوط به طرح‌های شهری در حوزه فنی و عمرانی به ویژه در شبکه‌های معابر، پل‌ها و تونل‌هاست، چون این نگرانی وجود دارد که در فرایند اجرای آنها پیوست‌های مطالعاتی لازم در نظر گرفته نشده است.»
در این شرایط جایگزین کردن پل‌های مورد استفاده در شهر تهران دشوار است، اما با اتخاذ تصمیمات مناسب می‌توان نسبت به ایمنی آنها اقدام کرد.
در این زمینه دستگاه‌ها باید به دنبال روش‌های کم هزینه باشند، چون در اغلب کشورهای دنیا استفاده از تونل‌های زیرزمینی به ویژه در چهار راه‌ها مورد توجه قرار گرفته است؛ از این رو باید شهرداری تهران در این مسیر گام برداشته و ترافیک را به زیرزمین منتقل کند.
مقاوم‌سازی پل‌ها نیازمند اعتبار500 میلیاردی
در سال‌های گذشته پل‌های سواره‌رو متعدد در شهر تهران، به‌صورت پل فلزی احداث شده است.
این پل‌ها به‌دلیل ضرورت‌ها در زمان طراحی و اجرا در کوتاه‌مدت و میان‌مدت مورد بهره‌برداری قرار گرفتند.
امروز این پل‌ها به عنوان جزئی از شبکه حمل و نقل ترافیک شهر تهران محسوب می‌شوند.
طوری که بخشی از عبور بار ترافیک را بر عهده دارند. این در حالی است که در تعاریف شهرسازی پل‌های فلزی به عنوان اهداف شهرسازی مورد توجه نیست.
از سوی دیگر هر یک از پل‌ها و تقاطع غیرهمسطح با طراحی مجزا ساخته شده و ایمن سازی آنها هزینه‌های متفاوت را به دنبال دارد.
به گفته مسئولان حوزه شهری به‌طور کلی اگر بهسازی لرزه‌ای، مقاوم‌سازی و مرمت برای هر پل معمولی به‌طور متوسط در نظر بگیریم، برآورد دو‌میلیارد تومان است.
بر اساس گفته‌های مسئولان شهرسازی پل‌های پایتخت چندان ایمن نیستند و همین تحمل بار برای آنها تناسبی با ظرفیتشان ندارد، زیرا در زمان ساخت این پل‌ها تعداد خودروها اندک بود، اما در حال حاضر تعداد خودروهای پایتخت چندین برابر ظرفیت خیابان‌هاست.
در روزهای اخیر عضو کمیسیون عمران مجلس با هشدار نسبت به فرسوده شدن برخی پل‌های ماشین روی تهران، گفت: «امکان جایگزینی برای برخی پل‌های تهران وجود ندارد و ترافیک پایتخت باید به زیر زمین منتقل شود. یوناتن بت کلیا نسبت به فرسوده شدن برخی پل‌های تهران هشدار داد و افزود: «عمر برخی پل‌های تهران به پایان رسیده است و نیازمند مرمت، بازسازی، بهسازی و جایگزینی هستند.»
به گزارش خانه ملت، او با یادآوری اینکه جایگزینی برخی پل‌های فرسوده پایتخت باید در دستور کار قرار گیرد، افزود: «عمر پل‌های فلزی پایتخت تمام شده و سازه‌های آنها باید جمع‌آوری شوند.
از سوی دیگر باید برای آنها جایگزین در نظر گرفته شود؛ البته جایگزین در نظر گرفتن برای برخی پل‌های پایتخت امری بعید و محال است.»
همچنین در این باره معاون پارلمانی شهردار تهران با هشدار نسبت به اتمام عمر برخی پل‌های تهران به ویژه پل‌های فلزی، گفت: «این پل‌ها باید هر چه سریع‌تر بازسازی شوند.» داریوش قنبری افزود: «برای مقاوم‌سازی پل‌های قدیمی پایتخت به تامین 500میلیارد تومان اعتبار نیاز است.»
عمر پل‌سازی در شهرها به‌سر آمده است
یک کارشناس حوزه شهری درباره وضعیت پل‌های پایتخت به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: در واقع تقاطع غیر هم سطح به اشکال مختلف همچون پل یا هر شکل دیگر برای درون شهر چندان مناسب نیست.
یعنی این سازه ابعاد غیر انسانی دارد و در واقع سلطه خودرو بر انسان را با خود به دنبال دارد.
افشین خاکی می‌افزاید: در اصل استفاده از پل‌های ماشین‌رو در شهر تهران چندان مناسب نیست، در اتوبان‌های بین شهری همچون تقاطع اتوبان همت - یادگار امام، تقاطع اتوبان چمران- همت- شیخ فضل ا... و حکیم - شیخ فضل ا... چون محدوده اصلی این تقاطع‌ها از محل مسکونی فاصله دارد، در واقع تردد افراد پیاده در آن نواحی امکانپذیر نیست.
به گفته او برای مثال در پل‌های کالج، سید خندان و گیشا شاهد تردد انسانی فراوان هستیم و در این فضاها شاهد غلبه خودرو بر تردد انسان هستیم.
به عبارت دیگر در این اقدام یک شهر مناسب برای تردد خودروها در نظر گرفته شده است. برای مثال در سال‌های اخیر در چهار راه ولیعصر پیاده‌رو شهری به زیرگذر منتقل شده است.
این اقدامات شهر را از اختیارات افراد خارج می‌کند. در حالی که در تمامی شهرهای دنیا نواحی مرکز شهر مناطقی برای پیاده‌روی مردم محسوب می‌شوند.
این کارشناس حوزه شهری می‌گوید: هم اکنون می‌توان از طریق تمهیدات فضای مجازی، حمل و نقل عمومی مناسب، استفاده از موتورهای برقی، دوچرخه و... الگوی ترافیکی را از خودرو به الگوی انسان دوستانه‌تری تغییر داد.
خاکی می‌افزاید: پل‌ها یا تقاطع‌های غیر هم سطح ماشین رو در محیط شهری به عنوان محیط مسکونی- اداری که در طول روز مورد تردد همگان‌اند، چندان مناسب نیستند.
برای مثال تجربه پل گیشا نشان می‌دهد که جمع‌آوری پل‌ها و ایجاد زیرگذر برای تردد ماشین‌ها در ادامه حیات اجتماعی محدوده تاثیرگذار است، چون در این محدوده دو محله قدیمی و فعال اجتماعی دو طرف این پل وجود داشت.
به گفته او اگر این اقدامات منجر به تردد بیشتر افراد و حضور بیشتر آنها شود می‌توان گفت که شاخص مناسبی است، اما اگر این اقدام بر تردد اجتماعی تاثیرگذار نباشد، نمی‌توان آن را به عنوان یک پروژه موفق نام برد.
به عبارت دیگر انسان با احداث زیرگذر خودروها را به دیگر مناطق شهری منتقل کرده و شهر را برای تردد شهروندان مهیا می‌کند.
پل‌ها در شهرسازی دنیا جایی ندارند
در ادامه این کارشناس شهری می‌افزاید: با بررسی پل‌های پایتخت باید تاکید کرد که اغلب آنها فرسوده هستند و همین مساله می‌تواند ساکنان این کلانشهر را با چالش‌های متعدد مواجه کند.
برای مثال در مواقع زلزله همین پل‌های فرسوده می‌توانند چالش‌های این کلانشهر را صد چندان کنند.
خاکی می‌گوید: امروزه به‌کارگیری این پل‌ها و تقاطع‌های غیر هم سطح داخل شهری در دنیا منسوخ شده است، اما اگر در پایتخت خواستار استفاده از این پل‌ها باشیم باید از سوی مسئولان امر اقدامات مناسب در زمینه بازسازی، مقاوم سازی و نگهداری آنها در اولویت قرار گیرد.
برای مثال برای نگهداری پل حافظ با هدف تردد خودرو باید هزینه گزاف در راستای پیاده راه کردن شهر انجام شود.
به عبارت دیگر می‌توان این هزینه‌ها را در راستای افزایش مسیرهای تردد دوچرخه و مسیرهای دسترسی به خدمات حمل و نقل عمومی افزایش داد.
به عبارت دیگر با این اقدامات هم هوای مناسب و سلامتی افراد افزایش می‌یابد و هم مشکلات ناشی از ترافیک کاهش می‌یابد.
به گفته او در واقع باید هزینه‌ها در این زمینه با دقت بیشتری پرداخت شود.
این کارشناس شهری می‌افزاید: اگر مسئولان امر در پی نگهداری پل‌های پایتخت با فلسفه نادرست گذشته هستند، باید برای نگهداری آنها هزینه‌ها کنند، چون هرگونه آسیب به این پل‌ها تبعات جبران‌ناپذیر را برای مردم به دنبال دارد.
پل‌ها در اختیار فضای شهری قرار گیرند
در سال‌های اخیر مدیریت شهری به دنبال کاهش تعداد پل‌های شهر و افزایش زیرگذرها بوده است.
این در حالی است که در پایتخت مردم با پل‌ها خاطرات متعدد دارند.
برای مثال پل کالج در محدوده چندین دانشگاه قرار دارد و بسیاری از اتفاقات اجتماعی همچون راهپیمایی‌های مردمی، تجمعات مردمی و... این منطقه را در حافظه تاریخی مردم ماندگار کرده است.
در سطح شهر پل‌هایی همچون سید خندان و کالج را می‌توان با مرمت و نگهداری در طولانی‌مدت به مسیرهای سبز پیاده‌روی، مسیر دوچرخه سواری و... تبدیل کرد.
با این اقدامات هم پل‌های مورد علاقه مردم حفظ می‌شود و هم می‌توان در افزایش سرانه سبز شهری و ارتقای سلامت عمومی تاثیر مناسب گذاشت.
برای مثال با این اقدامات می‌توان مردم را به پیاده‌روی ترغیب کرد، چون این مناطق به ناوگان حمل و نقل عمومی نزدیک است و می‌تواند در طولانی‌مدت جزئی از شبکه‌های پیاده‌روی شود.
