عصر خودرو- در قسمت پیشین عیب‌یابی خودرو به زبان ساده، مشکلاتی که حکایت از نیاز پیشرانه به تعمیرات اساسی دارد را بیان کردیم؛ مشکلاتی که بسته به نحوه رفتار مالک ممکن است در کارکردهای مختلفی بروز کرده و یا هرگز بروز نکند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، در این نوشتار به ادامه بررسی این علائم و مشکلات می‌پردازیم.
در قسمت قبل مشاهده کردیم که خرابی رینگ پیستون، یاتاقان‌ها و شاتون‌ها علائم و مشکلات خاص خود را دارد که توسط یک فرد خبره و آشنا با رفتارهای پیشرانه، قابل تشخیص است. گروهی از مشکلات نیز هستند که تاثیرات قابل توجهی بر رفتار پیشرانه گذاشته اما ممکن است دلایل مختلفی داشته باشند که بسته به نوع ایراد، پیشرانه نیاز به تعمیر اساسی داشته باشد.
علائم و مشکلات ناشی از خرابی واشر سر سیلندر
واشر سرسیلندر تقریبا مهم‌ترین واشر آب‌بندی در ساختار پیشرانه است که از تداخل سیالات در حال جریان درون سرسیلندر جلوگیری می‌کند. همانطور که می‌دانید درون سرسیلندر 4 نوع سیال متفاوت در حال جریان است که شامل مخلوط هوا و سوخت، دود، مایع خنک‌کننده و روغن است. از آنجایی که سرسیلندر ساختاری مجزا از بلوک اصلی است، برای اتصال آن با بلوک و عبور این سیالات چاره‌ای جز استفاده از این واشر نیست. واشر سرسیلندر همچنین وظیفه جلوگیری از نشت فشار احتراق به بیرون از کاسه احتراق را بر عهده دارد. با توجه به حساسیت ویژه این واشر، می‌توان پی برد که خرابی آن چه عواقبی در‌بر‌‌دارد. هنگامی که واشر سرسیلندر آسیب می‌بیند، مایع خنک‌کننده که فشار بالایی دارد، بسته به میزان آسیب‌دیدگی واشر می‌تواند به درون محفظه احتراق راه پیدا کند و همراه مخلوط هوا و سوخت بسوزد. این امر موجب تولید دود سفید و خروج آن از اگزوز و بد کار کردن پیشرانه می‌شود. گاهی در سیلندرهایی که به هم نزدیکند، سوختن واشر موجب تداخل کمپرس دو سیلندر شده و نتیجه آن بد کار کردن پیشرانه است. ترکیب شدن روغن و آب نیز از دیگر عواقب خرابی واشر سرسیلندر است.
یک راه تشخیص خرابی واشر پس از داغ‌کردن خودرو، طولانی‌شدن استارت است. اگر مایع خنک‌کننده حتی به مقدار بسیار ناچیز وارد سیلندرها شده باشد، پیشرانه به سختی روشن خواهد شد و در صورت غرق‌شدن سیلندرها عملا روشن نمی‌شود. با باز‌کردن شمع جرقه نیز می‌توان به آغاز خرابی واشر پی برد؛ چرا‌که هنگام آغاز خرابی واشر اولین قسمتی که در بیشتر پیشرانه‌ها مرطوب می‌شود، بدنه بیرونی شمع است. شنیدن صدای قلپ‌قلپ و شر‌شر از داخل کابین و قل‌زدن مایع خنک‌کننده درون منبع انبساط بدون آنکه دمای پیشرانه بالا باشد، از نشانه‌های دیگر خرابی حاد واشر سرسیلندر است که نشانه نابودی واشر و ورود کامل کمپرس سیلندرها به درون مایع خنک‌کننده است. در این شرایط احتمالا شاهد تغییر رنگ مایع در حال قل‌زدن به حالت شیری رنگ و تجمع رسوب خواهید بود. پیشرانه‌ای که داغ کرده، نباید خاموش شود و به سرعت آن را پیش از آسیب دیدن واشر سرسیلندر و چسبیدن رینگ پیستون خنک کرد اما اگر پیشرانه واشر زده باشد نباید آن را روشن نگه داشت و باید خاموش و برای تعمیر اساسی آماده شود.
اگر پیشرانه مدام و به صورت پی‌در‌پی واشر می‌زند باید چند مورد را بررسی کرد. نخست جنس واشر سرسیلندری است که تهیه و نصب می‌شود، ممکن است واشر نامرغوب و تقلبی باشد یا به صورت صحیح نصب نشده باشد. در پیشرانه‌های بوش تر (بوش سیلندر مجزا و در تماس با آب) اگر بوش‌ها در هنگام مونتاژ‌کردن پیشرانه با دقت جا نخورند، سوختن واشر سرسیلندر حتمی خواهد بود. تاب داشتن سرسیلندر نیز گذشته از فشار آوردن به میل سوپاپ، واشر را می‌سوزاند. گاهی لازم است بلوک پیشرانه نیز مقداری تراش بخورد تا واشر جدید به صورت صحیح در جای خود بنشیند. تعویض به موقع مایع خنک‌کننده و استفاده از کولانت‌های سنتزی به جای مخلوط آب و ضد‌یخ تاثیری قابل توجه در سلامت بلوک و واشر سرسیلندر دارند.
مشکلات سیستم تایمینگ
اکثر پیشرانه‌های پیستونی، ساختار تایمینگ مشابهی دارند که با تسمه، زنجیر و یا چرخ دنده توسط میل‌لنگ به گردش در‌می‌آیند. پیشرانه‌ها می‌توانند یک، 2 و 4میل سوپاپ داشته باشند و در اکثر آنها سرعت دوران میل سوپاپ نصف سرعت دوران میل‌لنگ است. دو نکته در خصوص سیستم تایمینگ را باید در نظر داشت که مورد نخست، نوع روغن مصرفی و مورد دوم توجه به سلامت تسمه یا زنجیر و هرزگردهاست. از آنجایی که پیشرانه عموم خودروهای فعلی از تسمه تایم بهره می‌برند، باید به سلامت آن توجهی ویژه داشت. تسمه تایم باید طبق توصیه سازنده تعویض شود. متاسفانه بسیاری صرفا به تعویض تسمه اکتفا کرده و هرزگردها را تعویض نمی‌کنند یا به جای نصب هرزگرد سفت‌کن اتوماتیک از نوع ثابت استفاده می‌کنند که خرد شدن بلبرینگ یا خراب‌شدن فنر اتوماتیک هرزگرد می‌تواند پارگی تسمه را به دنبال داشته باشد. هنگامی که تسمه تایم می‌برد، مجموعه تایمینگ متوقف شده و اگر تراکم پیشرانه بالا باشد، سوپاپ‌ها به پیستون برخورد خواهند کرد و موجب از بین رفتن هر دوی آنها خواهد شد. پاره‌شدن تسمه تایم همراه با صدای تق تق بلند و خاموشی پیشرانه است که با مشاهده این حالت جدا باید از استارت‌زدن مجدد پرهیز کرد. طبیعتا پس از پارگی تسمه تایم مجموعه پیستون و سوپاپ‌ها باید تعویض شده و در بسیاری از موارد کج‌شدن پیستون به سرسیلندر نیز آسیب می‌زند که چاره‌ای جز تعویض آن باقی نمی‌گذارد.
در پیشرانه‌هایی که از سیستم فیلر هیدرولیکی استفاده می‌کنند نیز از صدای پیشرانه می‌توان مناسب یا نامناسب‌بودن روغن مصرفی را تشخیص داد.
ویسکوزیته نامناسب روغن موجب درست پر‌نشدن کاسه تایپدها و تنظیم‌نشدن لیفت سوپاپ‌ها می‌شود که با صدای قر‌قر مانندی همراه است و بی‌شباهت به صدای پیشرانه‌های دیزل نیست که با بالا زدن در موتور می‌توان صدای کاسه‌ها را شنید.
این صدا زنگ خطری است برای تعویض به‌موقع روغن یا تغییر نوع آن با ویسکوزیته توصیه شده.
سوختن واشر می‌تواند موجب تداخل کمپرس سیلندرهای مجاور شود
در پیشرانه‌های مجهز به فیلر اتوماتیک باید در انتخاب گرید روغن دقت بیشتری شود
تعویض به موقع مایع خنک کننده تاثیر بسزایی در حفظ سلامت واشر سرسیلندر دارد
بی دقتی در سوار کردن صحیح بوش سیلندرها سوختگی مجدد واشر سرسیلندر را در پی دارد
بی دقتی در سوار کردن صحیح بوش سیلندرها سوختگی مجدد واشر سرسیلندر را در پی دارد
در هنگام تعویض تسمه تایم حتما هرزگردها را نیز تعویض کنید
نویسنده: عارف منظری
