وقتی خودرو میل به ایستادن ندارد

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، ناگفته پیداست که سیستم ترمز به دلیل حساسیت بالا و ماهیت عملکردش نیازمند یک سری شرایط خاص برای عملکرد در بهترین و مناسب‌ترین حالت ممکن است اما معمولا تا پیش از بروز مشکل و یا خطا در عملکرد این سیستم توجهی به آن نمی‌شود. از شرایط خاص عملکرد سیستم ترمز می‌توان به نکاتی چون تمیزی روغن ترمز، استاندارد بودن روغن و لنت، سالم بودن دیسک و کاسه، میزان بودن روغن ترمز، سالم بودن اتصالات و لوله‌ها، سالم بودن قطعات داخل سیلندرها و ... نام برد. در ادامه به بررسی جزئی‌تر و دقیق‌تر مشکلات احتمالی سیستم ترمز خواهیم پرداخت که با آگاهی از پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های ویژه سیستم ترمز در این مقاله، از این پس بر میزان دقت خود در رابطه با این سیستم خواهید افزود.

خرابی بوستر:
سیستم بوستر یا همان تقویت‌کننده فشار ترمز از یک صفحه دیافراگم‌مانند تشکیل شده‌ که به کمک فشار مکش پیشرانه بر نیروی وارده به پدال ترمز افزوده و ضمن افزایش توان نیروی ترمز، عمل ترمزگیری را نیز ساده‌تر می‌کند. این سیستم به مرور زمان دچار آسیب‌هایی از جمله استهلاک دیافراگم و یا پارگی آن شده که کاهش یافتن توان کمکی و سفت‌شدن پدال ترمز را به همراه دارد که عمل ترمزگیری را دشوار می‌سازد. درصورت مواجه‌شدن با پدیده سفت‌شدن پدال ترمز، بررسی سیستم بوستر یکی از اولویت‌هاست که با تعویض ادوات داخلی و یا جایگزینی کامل مجموعه بوستر به‌سادگی مرتفع می‌شود.

خرابی پکینگ سیلندر ترمز و بروز نشتی در لوله‌کشی‌ها:
فشار سیستم ترمز از مخزن تا حدود 50 سانتی‌متری هر چرخ از طریق لوله‌های فلزی مستحکم و مجهز به فنرهای تقویت‌کننده توان تحمل فشار سیستم ترمز انتقال می‌یابد. مجموعه این ویژگی‌ها صحت و سلامت لوله‌ها را در مدت زمان بسیار طولانی تامین می‌کند اما باید توجه داشت که درصورت برخورد سنگ و یا ورود رطوبت به سیستم لوله‌کشی احتمال بروز مشکلاتی چون خوردگی و ... هرچند اندک اما وجود دارد که بیشتر مختص خودروهای کلاسیک و قدیمی است. 50 سانتی‌متر نهایی سیستم لوله‌کشی ترمز به دلیل بازی سیستم تعلیق و حرکت مداوم چرخ‌ها از طریق شلنگ‌های لاستیکی قطور و منعطف صورت می‌گیرد. این شلنگ‌ها به دلیل جابه‌جایی مداوم و نزدیکی بسیار زیاد به سطح زمین و آسیب‌های احتمالی چون برخورد با ناهمواری‌ها، نفوذ رطوبت و ... حساس‌تر بوده و نیاز است تا هر ‌از گاهی سلامت آنها را کامل بررسی کرد. بروز نشتی بسیار مختصر شاید در زمان ترمزگیری حس نشود اما با هر بار فشردن پدال ترمز موجب خروج روغن، فرار فشار ترمز و در نتیجه کاهش کارایی سیستم ترمز می‌شود. لازم به ذکر است که نشتی مختصر در طولانی‌مدت به دلیل بالا بودن فشار سیستم ترمز رفته رفته افزایش یافته و خود را درپایین رفتن ناگهانی و یا به اصطلاح خالی کردن ترمز نشان می‌دهد.
لاستیک‌های عایق داخل سیلندر ترمزها نیز خاصیت ارتجاعی خود را به دلیل گرم و سرد شدن کالیپر و سیلندرهای ترمز به مرور زمان از دست داده و راه را برای فرار فشار روغن ترمز باز می‌کنند که نتیجه آن درست مشابه بروز نشتی در هر نقطه از سیستم ترمز است. نشتی و فرار فشار ترمز معمولا فقط از یک چرخ اتفاق می‌افتد. نامتقارن بودن نشتی موجب تقسیم نامتعادل فشار ترمز شده و نه‌تنها طولانی‌شدن خط ترمز را به همراه دارد بلکه پایداری خودرو‌ هنگام ترمزگیری را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تاب برداشتن دیسک یا کاسه:
عبور از حجم زیاد آب با ترمزهای داغ پس از چند ترمزگیری شدید موجب تاب برداشتن دیسک یا کاسه ترمز می‌شود. اگرچه این اتفاق بیشتر متوجه خودروهای شاسی بلند است اما به معنای مستثنی‌بودن خودروهای سواری نیست. این امر معمولا خود را با ایجاد سر و صدای سوت مانند از ناحیه چرخ‌ها با فرکانس مشخص و در ارتباط مستقیم با سرعت حرکت خودرو و یا ‌هنگام ترمزگیری نشان می‌دهد که بیانگر قطع و وصل‌شدن تماس دیسک یا کاسه با لنت‌هاست. قطع و وصل شدن تماس لنت با کاسه یا دیسک به معنای کاهش شدید اصطکاک لازم برای متوقف ساختن خودرو است که نه‌تنها موجب کاهش شدید کارایی سیستم ترمز می‌شود بلکه درصورت شدید بودن می‌تواند خود را به‌صورت ضربات شدید وارده به ستون فرمان و اتاق هنگام ترمزگیری در سرعت‌های بالا نشان داده و یا حتی به ترک خوردن دیسک، قفل‌شدن ناگهانی سیستم ترمز و درنتیجه بروز وقایع ناخوشایند بینجامد.

خطای انسانی:
بر اساس برخی تحقیقات اثبات شده بسیاری از رانندگان هنگام بروز شرایط ناگهانی به آن اندازه که باید پدال ترمز را فشار نمی‌دهند و با بروز تصادف تقصیر را گردن ضعف سیستم ترمز می‌اندازند. تا زمانی که شما به عنوان راننده سهم خود را در برابر خودرو خود انجام نداده و به صورت صحیح با آن رفتار نکنید، نمی‌توانید از آن انتظار عملکرد صحیح و درخور داشته باشید. از سویی دیگر بسیاری از رانندگان بر اساس پاره‌ای از آموزش‌های ابتدایی غلط عادت دارند هنگام ترمزگیری پدال کلاچ را نیز تا انتها می‌فشارند. این امر آنها را از پدیده‌ طبیعی به نام ترمز طبیعی موتور (به اصطکاک میان اجزای داخلی پیشرانه و میل طبیعی پیشرانه به ایستادن و کاهش دور هنگام رها کردن پدال گاز، ترمز طبیعی موتور گفته می‌شود) محروم می‌سازد. زمانی که پا را از پدال گاز برمی‌دارید پیشرانه به دلیل اصطکاک ادوات داخلی خود میل به کاهش دور دارد. در این حالت تا زمانی که پیشرانه از طریق سیستم کلاچ به چرخ‌ها متصل باشد، ناخواسته از سرعت خودرو نیز می‌کاهد. زمانی که با فشردن پدال ترمز از نیروی اصطکاک بین لنت و دیسک نیز بهره می‌جویید، در حقیقت درحال بهره‌گیری از دو نوع سیستم ترمز (ترمز موتور و ترمز هیدرولیک) هستید. حال تصور کنید کسانی که طبق عادت اشتباه هنگام ترمزگیری، پدال کلاچ را نیز می‌فشارند، با جدا کردن دیسک از صفحه کلاچ تماس میان پیشرانه با چرخ‌ها را قطع کرده و هیچ بهره‌ای از نیروی طبیعی ترمز موتور نمی‌برند. از این رو تمام فشار ترمز به نیروی ترمز هیدرولیک محدود می‌شود درحالی که هنگام سنگین بودن خودرو و یا در ترمزگیری‌های متوالی در سرازیری که برای مدت طولانی به وجود سیستم ترمز نیاز است، استفاده از ترمز طبیعی موتور کمک شایانی در کاهش خط ترمز و خنک‌تر نگه‌داشتن دیسک و کاسه می‌کند و از این جهت موجب افزایش ضریب ایمنی نیز هست.
در نهایت باید گفت که با اصلاح عادات بد رانندگی، اشراف مختصر بر عملکرد اجزای حساس خودرو، رسیدگی‌های به‌موقع و منظم، انجام سرویس‌های دوره‌ای و بررسی‌های گاه به گاه می‌توان از بسیاری از آسیب‌های جدی و هزینه‌بردار و حتی غیر‌قابل جبران جلوگیری کرد.