شریان‌های جوشان

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، سیستم خنک‌کاری پیشرانه‌های درون‌سوز نوعی سیستم پرفشار (اما نه با فشار زیاد) است که سیال خنک‌کننده یعنی آب و مایع ضد‌جوش/ یخ را در سیستم بسته رادیاتور و مسیرهای عبور آب در بلوک پیشرانه می‌چرخاند تا از این طریق حرارت بسیار زیاد ناشی از انفجار و فشردگی هوای داخل محفظه احتراق را از پیشرانه دور کند و از وارد آمدن آسیب به اجزا و قطعات مهم درونی پیشرانه جلوگیری به عمل آورد. اگرچه بخشی از وظیفه کاهش دمای قطعات درونی پیشرانه برعهده روغن موتور است اما روغن تنها بخش کوچک اما مهمی از حرارت زیاد تولیدی را کاهش داده و وظیفه اصلی بر عهده سیستم خنک‌کاری است. سیستم خنک‌کاری خودرو را می‌توان به 3 بخش اصلی رادیاتور، مسیر بلوک پیشرانه و لوله‌ها تقسیم‌بندی کرد که هر یک مشکلات رایج مر‌بوط به خود را به همراه دارند. آنچه در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم، مرور مشکلات رایج لوله‌های سیستم خنک‌کاری پیشرانه‌های احتراق داخلی است.

لوله‌های لاستیکی
در بیشتر خودروها به دلیل لرزه همیشگی پیشرانه به هنگام روشن بودن از لوله‌های لاستیکی ضخیم استفاده می‌شود تا ضمن داشتن ساختاری ژله مانند به منظور دفع لرزه‌های میان مسیرهای اتصالی دوام قابل قبولی نیز داشته باشند. این لوله‌ها از لاستیک پخته شده با بافت درونی نخی هستند که ضمن حفظ ویژگی منعطف لوله به آن استحکام بیشتری دا‌ده و طول عمر مفید آن را افزایش می‌دهند. با این وجود لوله‌های لاستیکی در دراز‌مدت به دلیل گرم و سرد شدن آب داخل پیشرانه و همچنین مواجهه با عوامل محیطی رفته رفته فرسوده شده و پایداری و انسجام بافت درونی خود را از دست می‌دهند. لوله‌های فرسوده در گذر زمان ترک خورده و دیگر حالت ژله‌ای و استحکام کافی برای تحمل فشار آب داغ داخل سیستم را ندارند و از این رو دچار نشتی جزئی می‌شوند که این نشتی جزئی در فاصله کمی پس از آن به یک شکاف بزرگ تبدیل می‌شود. عدم جایگزینی لوله‌های فرسوده در ساده‌ترین حالت ممکن می‌تواند برای چند ساعت خودرو شما را زمینگیر کرده و یا در صورت بی‌احتیاطی راننده منجر به کم آبی و سوختن پیشرانه شود که هزینه تعمیرات بسیاری به همراه خواهد داشت. هنگام سوراخ شدن یا شکافتن لوله‌های لاستیکی تا زمانی که دمای آب پیشرانه زیاد بالا نرود این شکاف‌ها آب زیادی را از خود عبور نداده و با خنک شدن پیشرانه و رادیاتور و کاهش فشار آب درون سیستم و جمع شدن از فشار خروج آب کاسته می‌شود. مزیت این ویژگی حفظ آب درون سیستم به هنگام خنک شدن و بعد منفی آن پنهان شدن شکاف از دید راننده و عدم نشتی آب به هنگام خنک شدن پیشرانه است که بی اطلاعی راننده از کم آبی پیشرانه و تبعات آن را در پی دارد.

لوله‌های فلزی
در برخی خودروهای دارای گیربکس‌های اتوماتیک یک لوله‌کشی مضاعف روغن گیربکس به داخل رادیاتور (و در برخی دیگر بیرون از رادیاتور) وجود دارد که از این طریق دمای روغن گیربکس نیز به کمک آب درون رادیاتور کاهش می‌یابد. به منظور عدم نشتی روغن گیربکس در رادیاتور این لوله‌ها از جنس فلز هستند و از این رو به دلیل نداشتن خاصیت ارتعاشی در برابر تکان‌های دائمی پیشرانه و همچنین برخورد عوامل محیطی حساس هستند. بروز نشتی روغن گیربکس در داخل آب رادیاتور موجب رسوب روغن بر دیواره‌های مسیر آب و جداره‌های داخلی رادیاتور و در نتیجه ناکارآمدی کل سیستم خنک‌کننده می‌شود.

رسوب بست‌ها
محل قرارگیری بست بر سر لوله‌ها معمولا در درازمدت بهترین محل تجمع رسوبات آب است. تجمع این رسوب‌ها ضمن ایجاد خوردگی در محل باعث پوسیدگی زودهنگام لوله‌ها و بروز نشتی از لبه اتصال می‌شود. برای جلوگیری از بروز تجمع رسوب در این محل به هنگام بستن لوله ناحیه اتصال را به مقدار بسیار کمی گریس آغشته می‌کنند.

شکستگی فنر
در لوله‌های اصلی رفت و برگشت آب رادیاتور از فنر لول شده‌ای استفاده می‌شود که وظیفه آن باز نگهداشتن مسیر آب و جلوگیری از لهیدگی لوله به هنگام عبور از مسیرهای پر پیچ و خم است. این فنر در درازمدت شکسته و تکه تکه می‌شود که شکستگی آن می‌تواند خمیدگی و لهیدگی لوله و در نتیجه مسدود یا محدود شدن مسیر آب و خلل در چرخش آب در سیستم خنک‌کاری را به همراه داشته باشد. این فنرها جایگزین نمی‌شوند و در هر بار پوسیدگی و شکستگی فنر باید کل لوله را به صورت کامل جایگزین کرد.

لوله روکش فلزی
در خودروهایی که مورد بازسازی یا تقویت قرار می‌گیرند از لوله‌های دارای روکش بافته‌ شده فلزی استفاده می‌کنند. این لوله‌ها در حقیقت همان لوله‌های پلاستیکی هستند که از بیرون با بافتی از جنس فلز پوشیده شده و ضمن داشتن انعطاف کافی در برابر عوامل محیطی نیز بسیار مقاوم هستند. اگرچه استفاده از این لوله‌ها ممکن است کمی زیاده‌روی یا صرف هزینه اضافی به نظر آید اما ضمن داشتن دوام بیشتر نسبت به لوله‌های معمولی بر زیبایی فضای داخلی پیشرانه نیز تاثیر مثبتی دارند.

اتصالات پلاستیکی
در سیستم خنک‌کاری خودروهای مدرن امروزی بیشتر قطعات و اتصالات سیستم خنک‌کاری و حتی بدنه خود رادیاتور از جنس پلاستیک خشک ساخته شده‌اند و از همین رو در برابر لرزه و ضربه بسیار حساس هستند. معمولا در تصادف‌های بسیار خفیف نیز به سادگی دچار شکستگی می‌شوند که تنها راه تعمیر آنها جایگزینی با نمونه‌های نو است. ناگفته نماند که سیستم خنک‌کاری خودروهای جدید از نوع مداربسته است که نیاز به هواگیری دارد. در صورتی که هواگیری این سیستم به درستی انجام نشود وجود هوا در عملکرد سیستم بسته در صحت و سلامت خنک‌کاری تداخل شدید ایجاد می‌کند.