کوزه‌گری به سبک خودرو!

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، هرچند که در برخی شرایط خاص و ضربه‌های سطحی (در صورتی که به رنگ آسیب چندانی نرسد)، ممکن است به نقاش خودرو نیاز پیدا نکنید اما در هر صورت، برای ترمیم ضربه وارده به صافکاری مراجعه خواهید کرد. در ضمیمه تعمیرگاه قبل با بررسی حرفه نقاشی، مراحل ترمیم رنگ خودرو را تشریح کردیم اما در این نوشتار به سراغ یک مرحله قبل‌تر رفته و طریقه صافکاری خودرو را خدمت خوانندگان ارائه می‌کنیم. البته پیش از شروع لازم می‌دانیم از توضیحات جناب آقای جواد عباسی، صافکار خبره شهرستان شاهرود کمال تشکر را به جای آوریم.

تصادف و تاثیر آن بر نقاط مختلف

در جریان تصادفات با شدت متفاوت ممکن است به قطعاتی همچون سپرها، کاپوت، گلگیرهای جلو، گلگیرهای عقب، درها، ستون‌ها، سرشاسی‌ها، سقف، درِ صندوق، سینی‌های جلو و عقب، کف صندوق و... خسارت وارد شود که ترمیم و صافکاری هر یک از این بخش‌ها روشی خاص، مهارت و مهم‌تر از همه تجربه و هنر صافکار را می‌طلبد. ضربات می‌توانند شدید یا جزئی باشند که بسته به شدت ضربه، صافکار تصمیم می‌گیرد قطعه تعویض، صافکاریِ تنها و یا صافکاری و رنگ شود. طراحان خودرو اصولا بسته به نوع خودرو و همچنین کاربرد آن تصمیم به انتخاب قطر ورق بدنه و یا دوبل یا تک‌لایه بودن ورق بدنه در بخش‌های مختلف می‌گیرند که این بخش‌های دوبل اصولا برای استحکام بیشتر بدنه و افزایش ایمنی تعبیه می‌شوند و اگر ضربه تصادف به قسمت‌های دولایه آسیب وارد کند، ترمیم آن با دردسر بیشتری انجام می‌شود.
نقاط میانی کاپوت، دور در‌های کابین، بالای گلگیرها و... از جمله نقاطی هستند که به صورت دو‌لایه ساخته می‌شوند و در صورت وارد‌شدن ضربه، صافکار ناچار به برش بخشی از لایه دوم (لایه داخلی خارج از میدان دید) و در نهایت ترمیم لایه آسیب‌دیده خواهد بود.

بی رنگ یا با رنگ؟! مسئله این است
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، پس از بروز حادثه، شخص صافکار بسته به شدت ضربه تصمیم می‌گیرد که قطعه تعویض، صافکاری و یا صافکاری و رنگ شود. از این رو در حرفه صافکاری بدنه خودرو، دو روش کلی صافکاری بدون رنگ و با رنگ وجود دارد که بسته به مهارت و صلاح‌دید صافکار یکی از این دو روش انتخاب می‌شود.
برای مثال، اگر ضربه وارد‌شده در حدی نباشد که به ورق و رنگ آسیب برسد (یعنی مثلا ورق آهن شکافته شود)، خودرو اصطلاحا با تقه گریسی صاف می‌شود. اما چرا تقه گریسی؟! برای صافکاری بی‌رنگ یک بخش از خودرو روش‌های مختلفی وجود دارد که مرسوم‌ترین و قدیمی‌ترین آن، چرب‌کردن بدنه با استفاده از گریس و در نهایت صاف کردن ورق با بهره‌گیری از ابزار‌آلاتی است که در ادامه به معرفی تک‌تک آنها خواهیم پرداخت.
هرچند که این روزها کمتر صافکاری از این روش برای ترمیم بدنه بهره می‌گیرد اما این اصطلاح چیزی است که در بین مردم مرسوم است.
صافکاری بدون‌رنگ روش‌های مختلفی از جمله همان صافکاری تقه گریسی مشهور، حرارتی و با استفاده از نور خورشید دارد که در هر یک از این روش‌ها، تنها هنر صافکار است که میزان تمیزی کار را مشخص می‌کند.
در واقع ذهنیتی که مردم از صافکاری بدون رنگ دارند، پدیداری موج‌های ریز پس از اتمام کار ‌روی سطح بدنه است که البته هرچقدر دقت و حوصله صافکار بیشتر باشد، این موج‌ها کمتر خواهند بود.

صافکاری بدون رنگ چه مراحلی دارد؟!
اما سوال اینجاست که برای ترمیم یک بخش از بدنه خودرو بدون تراشیدن رنگ، چه مراحلی باید طی شود؟ در واقع صافکاری بدون رنگ شبیه به کوزه‌گری اما با استفاده از تقه‌زدن و ‌روی فلزی سرد، خشک و محکم است.
برای مثال، تصور کنید یک موتورسیکلت با گلگیر جلوی شما برخورد کرده باشد و قصد صافکاری بدون رنگ آن بخش را داشته باشید.
در ابتدا صافکار باید قطعات اضافی همچون گل‌پخش‌کن‌ها را باز کرده و پس از آن نیز به باز‌کردن پیچ‌های گلگیر بپردازد. سپس سطح داخلی گلگیر را با بهره‌گیری از سمباده و آب به طور کامل تمیز و صیقلی کند تا ضربه‌های لازم به دقیق‌ترین حالت ممکن به بخش‌های مورد نیاز وارد شوند.
در مرحله بعد بخشی که نیاز به صاف‌کردن داشته باشد از طریق شعله مستقیم در پشت قطعه گرم می‌شود تا آهن گلگیر (یا هر بخش دیگری از بدنه) نرم شده و خاصیت چکش‌خواری آن بیشتر شود. صافکار با استفاده از ضرباتی که از طریق چکش، مُشتی‌ها و قالب تنه وارد می‌کند، آن قسمت از بدنه را به فرم صحیح می‌رساند.
سپس با قرار دادن قطعه بدنه در زیر نور آفتاب شروع به موج‌گیری مرحله به مرحله (از موج‌های درشت تا ریز با استفاده از فنرها) و ترمیم خطوط و قوس‌ها کرده که این مرحله از صافکاری با استفاده از مُشتی‌ها، قالب تنه مخصوص صافکاری بی‌رنگ و در نهایت انواع فنرها با شکل و اندازه‌های مختلف انجام می‌گیرد.
پس از موج‌گیری کامل بخش صاف شده در زیر نور آفتاب، وسایل و قطعات ‌روی خودرو بسته شده و الگو می‌شوند. برای مثال، ممکن است در ضربه وارد شده، بخشی از گوشه سینی چراغ‌ها نیز در اثر فشار گلگیر کج شده باشند و به همین خاطر پیش از بستن قطعات و تحویل خودرو به مشتری، مرحله میزان‌کاری قطعات اهمیت بسیار زیادی دارد.
اما اگر خودرو را به صافکار حساس و خبره‌ای سپرده باشید، پس از مرحله صافکاری بدون رنگ به قلم‌گیری برخی نقاط نیاز پیدا می‌کنید. برای مثال اگر بخشی از ورق خودرو تا خورده باشد و یا در اثر برخورد تکه‌های کوچکی از رنگ قطره ریخته باشد، برای بخشیدن ظاهری بهتر به کار باید به نقاش مراجعه کرده و یا در صورت امکان و وجود تجربه کافی، کار قلم‌گیری را به صافکار بسپارید. در واقع در این مرحله باید رنگ خودرو را ساخته و با لیسه یا قلم‌مو‌های مخصوص رنگ با غلظت مناسب را با حساسیت بسیار زیاد ‌‌روی بخش‌های رنگ‌پریده زده و پس از خشک‌شدن و گذشت چند روز، روی نقطه قلم‌گیری شده را با سمباده بسیار نرم و آب (برای مثال 2500 یا 3000) آنقدر بتراشید که رنگ قلم‌گیری با بدنه هم‌سطح شود و سپس آن قطعه را به طول کامل پولیش کنید.

صافکاری با رنگ!
اما اگر شدت ضربه به حدی باشد که صافکاری بدون رنگ نتواند نتیجه دلخواه شما را پدید آورد، صافکاری با رنگ انجام می‌پذیرد و پس از فرم و صاف شدن قطعه، نیاز به نقاشی و رنگرزی آن بخش پیدا می‌کنید که توضیحات حرفه نقاشی خودرو به تفصیل در ضمیمه گذشته ارائه شده بود.
برای صافکاری با رنگ یک بخش از بدنه، همان مراحل گذشته اما با حساسیت کمتر انجام می‌شوند و همچنین برای سهولت کار نقاش، رنگ بخشی که قرار است دوباره پاشیده شود توسط صافکار تراشیده می‌شود. البته لازم به ذکر است که اصولا ابزارهای صافکاری بدون رنگ و با رنگ با هم متفاوت هستند و وسایل مورد نیاز برای صافکاری با رنگ، کمی زمخت‌تر هستند. برای مثال، قالب تنه‌ای که در صافکاری بدون رنگ استفاده می‌شود کاملا صیقلی بوده و حالتی آینه‌ای دارد اما نمونه مورد استفاده در صافکاری با رنگ، سطحی زمخت و دانه‌دانه دارد تا ورق خودرو راحت‌تر بالا بیاید.
در واقع بحث صافکاری با رنگ به 3 بخش بدون تراش رنگ (که برای ضربات نه‌چندان شدید استفاده می‌شود و بتونه کمی می‌خواهد)، صافکاری با تراش کامل رنگ که برای نقاشی به بتونه سنگی و فوری نیاز دارد و در نهایت بادگیری تقسیم می‌شود که در بادگیری هم نقاش نیاز به سمباده و بتونه‌کشی سطح رنگ دارد. در واقع بتونه لایه‌ای برای اصلاح برخی محدودیت‌ها در صافکاری و در نهایت ارائه سطحی صاف جهت نقاشی است.

شاسی‌کشی:

در برخی مواقع و تصادفات از جلو ممکن است ضربه به قدری شدید باشد که علاوه بر سپر و سینی، به شاسی و سرشاسی نیز آسیب وارد کند. از این رو پیش از صافکاری بدنه نیاز به شاسی کشی پیدا خواهید کرد که این امر نیز خود سه روش کلی دارد.
شاسی‌کشی اصولا تحت روش با استفاده از میله، اتصال لوله به 4 طرف خودرو و در نهایت از طریق دستگاه انجام می‌شود. برای این کار، ابتدا خودرو در جای مناسب قرار گرفته و از شاسی از عقب توسط میله یا زنجیز فیکس می‌شود.
سپس بخش ضربه دیده و فرو رفته شاسی از توسط زنجیر به دستگاهی تحت عنوان تیفور متصل می‌شود و تیفور نیز از طرف دیگر به وسیله زنجیر به یک میله مستحکم می‌رسد. در اینجا صافکار با چرخاندن اهرم تیفور، شاسی خودرو را به جلو می‌کشد تا به میزان و اندازه مورد نظر برسد. اصولا برای استاندارد شاسی هر خودرو عددی وجود دارد که شاسی‌کشی باید به همان میزان انجام شود. برای مثال در خودروی پراید فاصله از سر طبق تا جلوی سینی پنجره‌ای زیر پیشرانه باید 52 سانتی‌متر باشد.
همچنین شاسی‌کشی به غیر از تیفور با استفاده از وسایل دیگری همچون جک پمپی، جک فولکسی و... انجام می‌شود که هر کدام روش کار مختص به خود را دارد. البته جالب است بدانید که جک فولکسی که با حالت رفت و برگشتی اهرم کار می‌کند، در واقع برای فولکس بیتل‌های قدیمی ساخته شده بوده که امروزه نیز در برخی خودروها کاربرد دارد.

بادگیری:

اگر بعد از برخورد و تصادف، بخشی از بدنه به قدری دفرمه شده باشد و پس از صافکاری نیز به حالت اصلی خود نرسد و به اصطلاح آهن خودرو تخت نشود، صافکار اقدام به بادگیری قطعه می‌نماید و با استفاده از روش‌های مختلفی که برای این موضوع وجود دارد، ورق بدنه را منبسط می‌کنند. برای مثال در روشی موسوم بادگیری افغانی، ورق را با کاربیت گرم کرده و با وارد کردن ضربات از طریق قالب تنه، اقدام به بادگیری ورق می‌نمایند. همچنین اگر صافکار در صافکاری بدون رنگ به بادگیری نیاز پیدا کند باید از روشی موسوم به بادگیری رشتی استفاده کرده و با حرارت خیلی کم و فاصله ورق را گرم، اقدام به بادگیری نماید.