اختلال سامانه سوخت و تلاش برای حذف کارت هوشمند

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از فارس، در ساعات اولیه بامداد روز پنج شنبه 25 تیرماه اتفاقی نادر رخ داد؛ با وجود عملکرد موفق و بی‌وفقه سامانه کارت هوشمند سوخت در 8 سال گذشته، جایگاه‌های بنزین به علت اختلال در این سامانه، دیگر نمی‌توانستند به خودروها بنزین تحویل دهند. هرچند این اختلال ساعاتی بعد و حوالی ظهر همان روز برطرف و سوختگیری در جایگاه‌های سراسر کشور به روال عادی خود بازگشت اما این موضوع با توجه به آغاز سفرهای گسترده بین‌شهری در ابتدای تعطیلات مربوط به عید سعید فطر، مشکلات بسیاری را برای مسافران به‌ ویژه در جاده‌های سراسر کشور ایجاد کرد.

بنا بر اعلام مسئولین شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، «روزآمد کردن نرم افزار جایگاه‌های توزیع سوخت» عامل ایجاد اختلال در سوخت گیری بود. اقدامی که به صورت ماهانه در هشت سال اخیر بارها بدون هیچ گونه مشکلی انجام گرفته بود. این اختلال عجیب و بی‌سابقه در این دوره زمانی خاص، به ذهن تداعی می کرد که شاید اراده‌ای وجود دارد تا بهانه‌های لازم برای حذف سامانه کارت‌ هوشمند سوخت هم‌زمان با حذف بنزین های 700 تومانی در پایان شهریورماه را فراهم کند؛ این در حالی است که این سامانه نقش مهمی در کاهش قاچاق بنزین و افزایش شفافیت عرضه و تقاضای بنزین در سال های اخیر ایفا کرده و حفظ آن به عنوان یکی از زیرساخت های مهم اطلاعاتی برای کشور ضروری است.

با بروز این اختلال، نمایندگان جایگاه‌داران سوخت که پس از تک نرخی شدن بنزین در خردادماه امسال، بارها از کارت‌های سوخت انتقاد کرده و خواستار حذف این کارت‌ها شده بودند، شروع به از سرگیری دوباره انتقادهای خود از سامانه هوشمند سوخت کردند. در همان روز 25 تیرماه، بیژن حاج محمدرضا، رییس انجمن جایگاه‌داران سوخت در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا بار دیگر خواستار جمع‌آوری سامانه هوشمند سوخت از سوی دولت شد و گفت: «این یک سیستم بی‌نظیر نیست و عیوب خودش را دارد، ضمن این‌که دیگر یک سیستم قدیمی به حساب آمده و تاخیر در سوخت‌گیری را موجب می‌شود». پنج روز بعد حاج‌محمدرضا در مصاحبه دیگری با خبرگزاری آنا با اشاره به اینکه هنگام بروز اختلال در سوخت‌رسانی، این ما جایگاه‌داران هستیم که باید پاسخگوی مردم باشیم و ما از اول هم موافق نصب کارت‌های سوخت نبودیم، گفت: «امکان مدیریت مصرف سوخت در جایگاه‌ها از طرق دیگر امکان‌پذیر است و نیازی به استفاده از این سامانه فرسوده نیست. بهتر است از ابتدای سال تحصیلی جدید این کارت‌ها جمع‌آوری شود تا هم سرعت سوخت‌گیری در جایگاه‌ها افزایش یابد و هم شاهد اختلال در این سامانه نباشیم». همچنین ناصر رئیسی‌فرد، رئیس انجمن صنفی کارفرمایی جایگاه‌داران سوخت نیز در همان روز در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم، ضمن  اشاره به اینکه سامانه هوشمند سوخت  قدیمی شده است و رخ دادن چنین مشکلاتی طبیعی است، گفت: «این مشکل در سال‌های گذشته هم رخ داده بود اما به‌دلیل این‌که در شرایط عادی اتفاق افتاده بود و شامل جایگاه‌های سراسر کشور نمی‌شد، کار سوخت‌گیری را چندان دچار اختلال نکرد».

البته اینگونه اظهار نظرها از سوی بعضی نمایندگان جایگاه‌داران با توجه به تشکیل پرونده قضایی تخلف مرتبط با کارت سوخت برای بعضی جایگاه‌داران سوخت در سال‌های گذشته چندان عجیب به نظر نمی‌رسد.

اما این اظهارات با واکنش اندک، ناکافی و دیرهنگام مسئولین شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران به عنوان متولی اصلی کارت سوخت مواجه شد و اسباب افزایش نگرانی‌ها درباره احتمال حذف این کارت‌ها در آینده نزدیک را فراهم آورد. ابتدا داود عربعلی، سخنگوی این شرکت پس از اتمام تعطیلات عید فطر در مصاحبه با خبرگزاری آنا با اشاره به این‌که با نصب سامانه هوشمند سوخت در جایگاه‌ها، نظارت بر مصرف سوخت بهتر و میزان قاچاق سوخت کمتر شده است، گفت: «سوخت‌گیری تنها کاربرد کارت‌های سوخت نیست که ما بخواهیم به دنبال حذف آن باشیم، بلکه با استفاده از این کارت، مشخص می‌شود هر خودرو چه مقدار سوخت مصرف می‌کند و چه تعداد خودرو یا موتورسیکلت بی‌استفاده داریم. این‌ها بخشی از محسنات این سامانه است و برخی دیگر از محسنات آن قابلیت رسانه‌ای شدن ندارند». یک روز بعد، سید ناصر سجادی، مدیرعامل این شرکت در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا با تاکید بر اینکه مشکل ایجاد شده قابل پیش‌بینی نبود و احتمال آن بسیار کم بود و غیر از این اتفاق نیز تاکنون هیچ نشانه‌ای از ناکارآمد بودن سامانه هوشمند سوخت وجود نداشته است، گفت: «من قاطعانه می‌گویم که این سامانه به هیچ عنوان قدیمی نشده است و تعجب می‌کنم از اقای حاج محمدرضا، رییس اتحادیه جایگاه‌داران که چنین اظهار‌نظری می‌کنند. او نمی‌تواند در خصوص سیاست‌های شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اظهارنظر کند. وظیفه‌ او این است که پاسخگوی مشکلات صنفی باشد».

با توجه به نقش سامانه هوشمند سوخت در شفافیت اطلاعات حوزه سوخت و حمل و نقل کشور و نیاز دولت برای شفاف باقی ماندن بازار عرضه و تقاضای بنزین برای حفظ توان خود برای مدیریت مصرف بنزین در شرایط مختلف ضرورت دارد وزارت نفت اقدامات زیر را برای حفظ این سامانه مهم اطلاعاتی هر چه سریع‌تر اجرایی سازد:

الف-  واکنش جدی و شفاف به شبهات ایجاد شده درباره ضرورت حفظ سامانه هوشمند سوخت و قابلیت های آن

ب- تعیین قیمت مصرف اضطراری برای سوخت گیری با کارت جایگاه داران یا دریافت کارمزد جداگانه در این زمینه با هدف حفظ انگیزه مردم برای استفاده از کارت‌های سوخت خود.