عصرخودرو: دقیقاً ۴۰ سال پیش در ماه می سال ۱۹۷۵ بود که برای اولین بار بامو برادر کوچک‌تر سری ۵ تازه متولد شده و جانشین مدرن سری ۲۰۰۲ را معرفی کرد. با اینکه از آن زمان (عرضه نسل E۲۱) تا‌کنون (که نسل F۳۰ نماینده بامو است) این نسل دچار تغییرات شگرفی شده، اما کلیت فلسفه این سری از محصولات این کمپانی دست نخورده باقی مانده است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، در این مطلب به طور خلاصه به بررسی دستاوردها و نکات جالب هر یک از 6 نسل این محصول جذاب و استثنایی می‌پردازیم.
سرآغاز افسانه 3
در سال 1975 اولین نسل از بامو سری 3 با کد داخلی E21 راهی بازار شد. سری 3 که در حقیقت جانشین مستقیم سری موفق اما کهنه 2002 بود، از نظر فلسفه نیز شباهت‌هایی به آن داشت و به عنوان سدان 2در بامو و برادر کوچک‌تر سری 5 قرار بود تا در بازار جای خالی 2002 را پر کند. در طراحی این نسل که کار پل براک بود، علاوه بر استفاده از المان‌های سنتی بامو، سعی شده بود تا ظاهر آن هماهنگی کاملی با سری 5 که کار استودیو برتونه ایتالیا بود نیز داشته باشد. در ابتدا تنها پیشرانه‌های 4 سیلندر سری M10 بامو با حجم‌های 1.6، 1.8 و 2.0 لیتر و بعدها پیشرانه‌های 6سیلندر با کد M20 در حجم‌های 2.0 و 2.3 لیتر عرضه شدند. در همین اول راه نیز بامو استفاده از 3رقم برای شناسایی نوع خودرو و حجم پیشرانه را در سری 3 استفاده کرد(برای مثال 318 یعنی سری 3 با موتور 1.8 لیتری) تا پس از سری 5 این روش به طور کلی تثبیت شود و تا به امروز با تغییراتی اندک پایدار بماند. بعدها نمونه‌های انژکتوری این سری نیز با یک حرف i در انتهای 3 رقم نامشان راهی بازار شدند. تا پایان سال 1982 و پس از طی چند دوره فیس‌لیفت، بیش از یک میلیون و 364 هزار دستگاه از این سری تولید شد. با آنکه E21 تنها به صورت سدان 2در طراحی شد، اما بعدها نمونه روباز آن مجهز به سقف تارگا که با همکاری کارگاه بائور طراحی و ساخته شده بود نیز روانه بازار شد که تیراژ نهایی آن تنها 4595 دستگاه عنوان شده است. علاوه بر نمونه تارگا، آلپینا به عنوان تیونر نیمه‌رسمی بامو نیز برداشت خود از این محصول بامو را مجهز به پیشرانه‌های 2.8 لیتری بامو با قدرتی در حدود 200 اسب بخار و در تیراژ بسیار محدود 533 دستگاه عرضه کرد. E21 حضوری نسبتاً موفق در مسابقات اتومبیلرانی تجربه کرد. تعداد قابل توجهی از انواع E21 (خصوصاً نمونه‌های قدیمی‌تر و تعداد انگشت‌شماری نمونه بائور) در کشورمان وجود دارد که آن را به گزینه‌ای برای ورود به عرصه باموهای کلاسیک بدل کرده است.
افسانه اسپرت بامو
با آنکه E21 ذاتی نیمه اسپرت داشت، اما این E30 بود که جایگاه سری 3 را به عنوان برترین سدان اسپرت کوچک جهان تثبیت کرد. در سال 1982 نسل دوم سری 3 با ظاهری به‌مراتب خشن‌تر و مدرن‌تر از نسل اول راهی بازار شد. طراحی این نسل برعهده کلاوس لوت بود و پیشرانه‌های 1.6، 2.0، 2.3 و 2.5 لیتری 4 و 6 سیلندر برای آن در نظر گرفته شده بود. برای اولین بار اما بامو تصمیم گرفت تا در کنار نمونه سدان 2در و تارگا (بائور) گونه‌های استیشن (با نام تورینگ) و سدان و کانورتیبل را عرضه کند که این تصمیم به تدریج و در دوره‌های متفاوت تولید این خودرو عملی شد. علاوه بر این، اولین بار پیشرانه دیزلی (2.4لیتری با کد 324d و بعدها td) و سری دو‌دیفرانسیل X (با کد 325iX) به سری 3 اضافه شدند. علاوه بر نمونه آلپینا که دیگر به صورت رسمی توسط بامو نیز به عنوان گونه‌ای از سری 3 شناخته می‌شد، در سال 1985 بامو گونه مسابقه‌ای سری 3 را با نام M3 پدید آورد. این گونه که در مسابقات تورینگ توانست به موفقیت قابل توجهی دست یابد، برای شرکت در مسابقات نیازمند پدید آمدن گونه خیابانی بود که همین موجبات ورود M3 به خیابان را فراهم آورد و همین سرآغازی بود برای افسانه M3. پیشرانه S14 بامو که تنها گونه 4 سیلندر پیشرانه‌های زیرشاخه M کمپانی است، در گونه‌های 2.3 و 2.5 لیتری روی نمونه‌های خیابانی M3 قرار گرفت. از این دوره بود که کیت‌های بدنه M برای سری 3 مرسوم شد. تا سال 1993 نهایتاً بیش از 2 میلیون و 339 هزار دستگاه از E30 تولید شد. تعداد قابل توجهی از نسل E30 بامو به ایران وارد شد که بسیاری از آنها با تغییراتی سعی در شبیه شدن به گونه M3 را داشتند (با آنکه فقط 2 تا 3 قطعه در بدنه بین دو نمونه ساده و M مشابه است!) و برخی نیز هنوز در مسابقات داخلی کشور حضور دارند. همین موارد به بدل شدن E30 به سمبل بامو در کشورمان انجامیده است.
سرآغاز مدرنیته
نسل سوم سری 3 در سال 1991 معرفی شد و مدتی همزمان با E30 عرضه شد. اما علاوه بر گونه‌های سدان، کوپه، کانورتیبل، بائور و تورینگ این بار بامو بخت خود را در کلاس هاچبک آزمود و نمونه 3در سری 3 را تحت عنوان Compact در سال 1994 معرفی کرد که در نسل بعد سری 3 نیز به راه خود ادامه داد، اما بعدها در حقیقت سنگ بنای سری 1 بامو شد و از خط تولید خداحافظی کرد. پیشرانه‌های 1.6 تا 2.8 لیتری بنزینی و 1.7 تا 2.5 لیتری دیزلی نیروبخش گونه‌های ساده سری 3 بودند. گونه M3 نسل E36 نیز در سال 1992 رونمایی شد. در ابتدا پیشرانه 3 لیتری 6 سیلندر با قدرت 280 اسب بخار نیروبخش M3 بود، اما در سال 1995 نمونه 3.2 لیتری به قدرت 321 اسب بخار جایگزین آن شد. البته به دلیل مشکلات قوانین ایالتی آمریکا، نمونه‌های سفارش این کشور از قدرت به مراتب کمتری برخوردار بودند (در حدود 40 اسب بخار کمتر)، اما نمونه خاص Lightweight با کیت بدنه و گرافیک جذاب به طور اختصاصی برای این بازار عرضه شد. علاوه بر این نمونه
M3 GT نیز برای بازار اروپا و فقط در رنگ یشمی با تغییراتی در ظاهر و عملکرد تولید شد. همچنین تنها یک نمونه از E36 کامپکت با مشخصات M3 تولید شده است. E36 تا سال 1999 با موفقیت در بازار حضور داشت و توانست چهره اسپرتی سری 3 را تثبیت کند. تعداد E36های وارد شده به ایران بسیار کمتر از سایر نسل‌های سری 3 است و همین به خاص‌تر بودن این نسل در بازار کشورمان کمک شایان ذکری می‌کند. اما وضعیت این نسل از نظر قطعات و تعمیرات بسیار نامناسبتر از سایر سری 3های کلاسیک و نیمه کلاسیک است.
آخرین 3 سنتی
سال 1998 مصادف بود با عرضه چهارمین نسل سری3. در این نسل پیشرانه‌های 1.8 تا 3.2 لیتری 6سیلندر و 2 تا 3 لیتری توربودیزل نیروبخش سری 3 بودند. با وجود آنکه نسل E46 از بسیاری جهات دارای شباهت‌هایی به نسل قبل بود، اما یک جهش کلی برای سری 3 نیز طلقی می‌شد. در نهایت اما بسیاری این نسل را پایان دوران کلاسیک و سنتی سری 3 می‌دانند؛ دورانی که در آن خطوط ساده و صریح بدنه در کنار حس سواری (که راننده را بسیار در جریان آنچه رخ می‌دهد، قرار می‌داد) شخصیت ویژه‌ای به 3 بخشیده بودند. نسل E46 در 2دوره قبل و بعد از فیس‌لیفت عرضه شده است که بیشترین تفاوت آنها در فرم چراغ‌ها و برخی المان‌های جزئی داخل و خارج بدنه است. علاوه بر این نسل چهارم سری 3 آخرین دوره تولید و عرضه سری 3 کامپکت (نمونه 3در هاچبک) نیز قلمداد می‌شود. نسل E46 بسیار موفق ظاهر شد و برای مثال در سال 2002 به‌تنهایی بیش از 560 هزار دستگاه از آن فروخته شد. اما در کنار موفقیت نمونه‌های عادی، حضور درخشان M3 در مسابقات و همچنین جاده تحسین‌آمیز بود. علاوه بر نمونه عادی که با پیشرانه 345 اسب بخاری و در دو گونه کوپه و کانورتیبل (برخلاف نسل E36 که گونه سدان هم داشت) عرضه شد، نمونه CSL با کیت متفاوت، اندکی قدرت بیشتر و وزن کمتر و نمونه GTR با پیشرانه 4 لیتری V8 نیز عرضه شدند. E46های زیادی به ایران وارد شده‌اند که بیشترشان نمونه‌های 4 سیلندر سدان هستند؛ هر چند تعداد کمتری از گونه‌های سدان و کانورتیبل و همچنین تعداد انگشت‌شماری نمونه M3 نیز در ایران حضور دارد.
سری 3 به سبک هزاره جدید
نسل پنجم سری 3 در سال 2005 وارد چرخه تولید شد. ظاهر نسل جدید با وجود آنکه بسیار مدرن‌تر از نسل قبل بود، اما همانند باموهای دوره اول بنگل با انتقاداتی مواجه بود. پیشرانه‌های 1.6 تا 4 لیتری بنزینی و گونه‌های 2 تا 3 لیتری دیزلی برای E90 و مشتقات آن قابل سفارش بودند. در این نسل بود که برای اولین بار کد داخلی نمونه‌های تورینگ (E91)، کوپه (E92) و کانورتیبل (E93) با یکدیگر متفاوت بود. علاوه بر این برای اولین بار ظاهر سری 3 کوپه و کانورتیبل با نمونه سدان و تورینگ به طور کامل متفاوت بودند.
بسیاری این تصمیم را پاسخی برای دور شدن از انتقادات وارد شده به ظاهر نمونه سدان سری این نسل می‌دانند. علاوه بر این برای اولین بار در تاریخ بامو، سری 3 کانورتیبل با سقف فلزی تاشو عرضه شد. این سری که در کنار نمونه کوپه در سال 2007 معرفی شد، در حقیقت سنگ بنای نسل جدید M3 نیز بود. بعدها نمونه‌های سدان M3 نیز با دماغه‌ای مشابه نمونه کوپه عرضه شدند. M3 این نسل برای اولین بار در نمونه خیابانی به جای یک پیشرانه‌های 4 و 6 سیلندر، از پیشرانه V8 استفاده کرد. گونه‌های متعددی از M3 E90 برای استفاده شهری و مسابقات تولید و عرضه شد که همگی موفقیت‌های شایان ذکری کسب کردند. تا سال 2012 نهایتاً 2 میلیون و 147 هزار دستگاه از این نسل سری 3 تولید شد. E90 و سایر گونه‌های این نسل از سری 3 در ایران حضوری موفق را تجربه کردند. با این حال هیچ M3 ای از این نسل به طور رسمی در ایران موفق به اخذ پلاک نشده است.
بازگشت 30 به بامو
در سال 2011 بالاخره نسل جدید سری 3 با کد F30 معرفی شد. چهره جدید این بامو در دماغه آن (اتصال چراغ‌ها به جلوپنجره کلیوی) به مرور به باقی محصولات این کمپانی نیز سرایت کرد و رفته رفته به زبان طراحی بامو بدل شد. با این حال بامو تغییری اساسی در این نسل از سری 3 داد و علاوه بر گونه‌های سدان (F30) و تورینگ استیشن (F31) و ا(M3 (F80 گونه جدید گرن توریزمو (سری GT با کد F34) را نیز عرضه کرد. تغییر عمده دیگر در این سری این بود که بامو تصمیم گرفت تا نمونه‌های کوپه و کانورتیبل را با نام سری 4 و با کد F32 عرضه کند. این تغییر بحث‌برانگیز با عرضه گونه سدان-کوپه (کوپه 4 در) سری 4 (نمونه 4در شده سری 4 کوپه که خود نمونه کوپه سری 3 است!) با کد F36 ادامه یافت. با این حال بسیاری نسل جدید سری 3 و برادر کوپه‌اش یعنی سری 4 را خودرویی جذاب و استثنایی ارزیابی کرده‌اند. امروز واردات سری 3 و سری 4 به ایران ادامه می‌یابد و همین یعنی حضور تمامی 6 نسل این خودرو در کشورمان آن هم به طور رسمی؛ چیزی که برای کمتر خودرویی رخ داده است.
* نیما مجتهدزاده
