پروندۀ بنزین‌های آلوده چگونه بسته شد؟

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از ایسنا، خبرآنلاین درباره پرونده بنزین‌های آلوده نوشت: «درست 8 سال پیش در 13 اردیبهشت 1388 خبرگزاری‌های خارجی خبر تحریم فروش بنزین به ایران را منتشر کردند؛ خبری که حکایت از آن داشت که به زودی محدودیت‌هایی برای واردات این محصول ایجاد خواهد شد. مسئولان وقت وزارت نفت در دولت محمود احمدی‌نژاد پیشنهادی به رییس‌جمهوری وقت دادند که بر مبنای آن تولید بنزین از طریق پتروشیمی‌های کشور امکان‌پذیر شود. احمدی‌نژاد به سرعت این پیشنهاد را پذیرفت و دستور اجرای این طرح را صادر کرد. احمدی‌نژاد حتی فراتر از این طرح اعلام کرد که به زودی ایران در تولید بنزین آن هم در عرض یک هفته به خودکفایی می‌رسد.

در نهایت طرحی که اصرار رییس دولت و هشدار کارشناسان را در پی داشت، به «طرح طرح ضربتی افزایش تولید بنزین» معروف شد. قرار بود ظرف 48 ساعت تولید بنزین از 45 میلیون لیتر به بیش از 65 میلیون لیتر افزایش پیدا کند. هدف از این طرح نیز تامین تمام نیاز کشور به بنزین در شرایط خاص اعلام شد. محمود احمدی‌نژاد در تیر سال 89 اعلام کرد که «در صورت نیاز ظرف مدت یک هفته می‌توانیم تولید بنزین خود را 20 میلیون لیتر افزایش داده و در این زمینه خودکفا شویم.»

همزمان نقدهای کارشناسان نسبت به اجرای این طرح به دلیل بار مسایل هزینه‌ای و زیست‌محیطی مطرح شد. کارشناسان بر این باور بودند که برای هر لیتر بنزین باید 45 تا 50 تومان هزینه تولید در نظر گرفته شود، زیرا این اتفاق توجیه اقتصادی ندارد و تولید بنزین مقرون به صرفه نیست. هزینه این تولید حتی از دورزدن تحریم‌ها و واردات با واسطه هم بیشتر بود. با این حال دولتمردان دولت دهم اصرار داشتند که بگویند در آن شرایط بحرانی تولید بنزین از پتروشیمی‌ها مقرون به صرفه‌تر است.

هشدارهایی که کارساز نشد

هشدارهای کارشناسان کارساز نشد و طرح ضربتی تولید بنزین اجرایی شد. حاصل کار افزایش 9 میلیون لیتر تولید بنزین بود. مدت زمان زیادی نگذشت که کیفیت نازل بنزین تولید پتروشیمی‌ها آثار خود را در آلودگی هوای شهرها به صورت گسترده نشان داد. بنزینی که تولید شده بود با فرمول تبدیل ظرفیت تولید گازوئیل و نفت سفید به تولید بنزین و همچنین تبدیل اتانول و متانول به بنزین اجرایی شد. همین فرمول موجب شد که هوای شهرها به اندازه‌ای آلوده شود که بر اساس اعلام مدیرعامل وقت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در طول سال‌های 90 و 91 حتی یک روز هوای پاک یا حتی هوای سالم در تابلوهای بررسی کنترل کیفیت هوای تهران به ثبت نرسد.

ترکش این افزایش ضربتی تولید بنزین تنها به اقتصاد کشور وارد نشد، بلکه سلامت مردم نیز به خطر افتاد. به طوری که پزشکان اعلام کردند که این بنزین‌ها عناصری سرطان‌زا دارد و برای افرادی که مشکلات تنفسی یا قلبی دارند، بسیار مضر بوده است. استفاده از بنزین تولیدی پتروشیمی‌ها روز به روز خطرناک‌تر و هشدارها روز به روز بیشتر می‌شد؛ هشدارهایی که تا آخرین روزهای حضور محمود احمدی‌نژاد در مقام رییس‌جمهوری بدان توجهی نشد.

با روی کار آمدن دولت یازدهم‌ این موضوع به سرعت در دستور کار بیژن زنگنه، وزیر نفت و معصومه ابتکار، رییس سازمان محیط زیست قرار گرفت. با هماهنگی‌هایی که انجام شد، تولید بنزین در پتروشیمی‌ها متوقف شد. بیژن زنگنه در اسفند سال 92 اعلام کرد: «بر اساس گزارش شرکت پالایشگاه و پخش، بنزین تولیدی در پتروشیمی ها قطعاً آلاینده و خارج از استاندارد است و در دولت نیز توافق شده در سال 93 هیچ بنزین دریافتی از پتروشیمی نداشته باشیم و بنزین مورد نیاز را از جاهای دیگر از جمله واردات تأمین کنیم.»

انتقاد بی‌پایه به افزایش واردات نفت

توقف تولید بنزین از پتروشیمی‌ها صدای اعتراض گروهی را بلند کرد؛ گروهی که خاستگاه فکری آنها عمدتا مخالف با دولت بود. آنها به وزارت نفت انتقاد می‌کردند که توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌ها مساوی با افزایش واردات است. منتقدان بر این باور بودند که با توجه به کاهش درآمد نفت کشور وقت مناسبی برای افزایش واردات نفت نیست اما دولت یازدهم با توجه به آلوده بودن بنزین‌های تولید شده در پتروشیمی‌های داخل، تولید بنزین پتروشیمی‌ها را متوقف و واردات را جایگزین آن کرد؛ موضوعی که اگر چه بار مالی برای دولت داشت اما در کنار این تصمیم سرمایه‌گذاری برای تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دستور کار دولت قرار گرفت؛ پالایشگاهی که فاز نخست آن در هفته جاری به بهره‌برداری رسید و قرار است در فاز دوم محصول بنزین این پالایشگاه صادر شود.

در همین رابطه رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران به خبرآنلاین گفت: «بنزینی که در داخل تولید می‌شد، در فرآیند پالایشگاهی نبود و در فرآیند پتروشیمی تولید می‌شد. در فرآیند پتروشیمی، مواد پتروشیمی را با عناصر مختلف باید مخلوط کرد و به همین ترتیب، به جای میعانات خوراک پتروشیمی سوخت دریافت کردن تبعات زیادی را دارد و در آن محصول ناخالصی ایجاد می‌شود. محصولاتی که در دولت قبل توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شد، سرطان‌زا بود. تصمیمی که در دولت گذشته گرفته شد، تصمیم خطرناکی بود و قیمت تمام شده بالایی داشت. دولت یازدهم که آغاز به کار کرد، برای جلوگیری از خسارت جانبی ترجیح داد، بنزین را وارد کند.»

دولت یازدهم چهار سال تولید بنزین در داخل را متوقف کرد و همزمان مشغول توسعه پالایشگاه‌ها برای تولید بنزین پاک در داخل کشور بود.

سرانجام پس از گذشت چهار سال دولت توانست طرحی که چندین سال پیش رها شده بود، ترمیم کند. قرار است با بهره‌برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ٣٦ میلیون لیتر بنزین با کیفیت یورو ٤ و ٥ تولید شود تا تولید بنزین کشور را به بیش از ١� � میلیون لیتر در روز افزایش دهد؛ رخدادی که اگر چه سخت و با صرف هزینه به دست آمد اما آرامشی بر مردم حاکم کرد که دیگر منشا آلودگی هوا بنزین آلوده نیست.»