دوگانه‌سوز؟!

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» ،یکی از راه‌حل‌هایی که با جدیت در آن سال‌ها کلید خورد و تا به امروز هم به راه خود ادامه داده، توسعه وسایط نقلیه موسوم به Flex Fuel بود که دوگانه‌سوز نبودند اما با دوگانه‌بودن هم مشکلی نداشتند. در این نوشتار آشنایی اولیه‌ای با این فناوری پیدا می‌کنیم.

Flex Fuel چیست و از کجا آمده؟!
Flex Fuel (مخفف عبارت Flexible Fuel) یا Dual Fuel به خودروهایی گفته می‌شود که از پیشرانه‌های درون‌سوز با قابلیت استفاده از دو یا بعضا چند نوع سوخت مختلف نیرو می‌گیرند. غذای این خودروها غالبا بنزین و مخلوط آن با الکل‌هایی همچون اتانول بوده و همانند خودروهای بنزینی از یک مخزن سوخت، یک مجموعه سوخت‌رسانی و یک پیشرانه استفاده می‌کنند. نکته‌ای که برای شناخت این گروه از خودروها باید مدنظر داشت، این است که نباید آنها را با انواع دوگانه‌سوز مثل بنزین/CNG و بنزین/LPG که هریک از سوخت‌ها مخزن جداگانه‌ای داشته و به‌صورت همزمان قابل استفاده نیستند، اشتباه بگیریم. مسئله بعدی کد مخصوص نامگذاری خودروهاست؛ به‌طوری‌که از حرف E برای نشان دادن قابلیت استفاده از اتانول و از یک عدد تک یا دو‌رقمی برای نشان دادن درصد حجمی اتانول موجود در مخلوط سوخت استفاده می‌شود.
یکی از نخستین خودروهای Flex Fuel دنیا (که به اختصار FFV خوانده می‌شوند) فورد مدل T مربوط به سال‌های 1908 تا 1927 است که از پیشرانه‌ای مجهز به کاربراتور با جت قابل‌تنظیم و امکان تغذیه با بنزین، اتانول و کروزِن (Kerosene) خالص یا مخلوط بنزین و اتانول بهره می‌برد. پس از آن، در سال 1979 میلادی و طی یک همکاری گسترده میان فیات، فولکس‌واگِن، جنرال موتورز و فورد، فیات 147 متولد شد که می‌توانست علاوه بر مخلوط بنزین و اتانول، از اتانول خالص (E100) نیز استفاده کند. طی دهه‌های بعدی نیز فناوری و زیرساخت‌های مخلوط‌کردن بنزین با الکل‌ها هر روز توسعه بیشتری پیدا کرد و به جایی رسید که امروزه تعداد FFV‌های تولید شده در 2 کشور آمریکا و برزیل از مرز 20 میلیون دستگاه گذشته و تعداد جایگاه‌های موردنیاز این خودروها در قاره اروپا با نرخ سریعی در حال افزایش است.

تمامی FFV‌های بازار ایالات‌متحده از سال 2008 به بعد، با درپوش زردرنگ مخزن سوخت و نوشته E85/بنزین روی آن نیز شناخته می‌شوند.

در حال حاضر، کشورهای مختلف از عبارات عامیانه‌تر و متفاوتی برای تمایز مدل‌های Flex Fuel خود بهره می‌برند.

یکی از نخستین خودروهای Flex Fuel دنیا (که به اختصار FFV خوانده می‌شوند) فورد مدل T مربوط به سال‌های 1908 تا 1927 است.

مفاهیم اولیه Flex Fuel
این فناوری در ابتدا برای ایجاد امکان استفاده از مقادیر مختلف الکل همراه با بنزین روی کار آمد. اما امروزه بسیاری از FFV‌های اروپا و آمریکا قابلیت تغذیه با E85 را داشته و بعضا حتی با اتانول خالص (E100) نیز مشکلی ندارند. پیشرانه این خودروها بر اساس سامانه‌های دوگانه‌ای شکل می‌گیرد که می‌توانند دو نوع سوخت مختلف را با درصد ترکیب متفاوت به‌صورت همزمان به داخل محفظه احتراق پیشرانه تزریق کنند. علاه بر اتانول، امکان بهره‌گیری از متانول نیز برای مخلوط شدن با بنزین وجود دارد اما استفاده از آن در مقایسه با اتانول کمتر رواج یافته است. به دلیل محتوای انرژی کمتر اتانول (34درصد کمتر از بنزین در یک حجم مشخص) برای استارت خوردن خودرو در آب‌وهوای سرد یا پس از یک مدت طولانی بهتر است سهم بنزین در محلول سوخت حداقل 15 درصد باشد. با وجود اینکه پیشرانه‌های مجهز به این فناوری، هیچ تفاوت بنیادی با انواع بنزینی ندارند اما برخی اجزا و قطعات آنها برای سازگاری با ساختار شیمیایی الکل‌ها، ناگزیر باید بازبینی شده و هرچه درصد الکل سوخت بالاتر برود این تغییرات هم بیشتر خواهند شد. با تولید اتانول از منابع گیاهی، کربن دی‌اکسید جذب شده طی فرآیند رشد گیاه، هنگام سوختن الکل در پیشرانه خودرو آزاد می‌شود و عملا دی‌اکسید کربن اضافی، یا تولید نمی‌شود یا در مقایسه با بنزین خالص به میزان کمتری تولید می‌شود. در حال حاضر کشورهای مختلف از عبارات عامیانه‌تر و متفاوتی برای تمایز مدل‌های Flex Fuel خود بهره می‌برند که عمدتا شامل E85 در آمریکا، Total Flex و Flex در برزیل و Flexifuel در قاره سبز می‌شود. تمامی FFV‌های بازار ایالات‌متحده از سال 2008 به بعد با درپوش زردرنگ مخزن سوخت و نوشته E85/بنزین روی آن نیز شناخته می‌شوند. بلوک FFV همچنین قابلیت تلفیق با خودروهای‌ هایبرید و پلاگین ‌هایبرید را داشته و درست مثل پیشرانه‌های بنزینی می‌تواند به‌صورت موازی (محرک چرخ‌ها) و سری (شارژ باتری‌ها) وارد عمل شود. در آخر هم بد نیست اشاره کنیم که به دلیل عدم حضور این گروه از خودروها در بازار کشورمان، شاید عبارت FFV برای مردم ما چندان آشنا نباشد، اما این فناوری هم‌اکنون در اروپا و آمریکا توسعه زیادی پیدا کرده و بسیاری از خودروسازان ازجمله پژو، فورد، شورولت، فولکس‌واگن و حتی اشکودا و ساب و ولوو نیز تاکنون مدل‌هایی با این نشان روی خط تولید برده‌اند. در مطالب بعدی مزایا و معایب مشروح این فناوری را باهم مرور خواهیم کرد.

امیر خادمی پور