علت آلودگی هوای تهران

 به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از  ایسنا، این روزها تنفس در فضای باز به رغم آسمان آبی پایتخت برای برخی شهروندان سخت شده است، شاید باورش برایتان دشوار باشد اما باز هم پای آلودگی هوا در میان است و اگر فکر می‌کنید که آلودگی هوا مختص فصل سرد سال است و با آغاز گرما حداقل از هوای آلوده خلاص می شوید، سخت در اشتباهید؟ آلودگی هوا دشمنی است که همیشه در کمین شماست حتی اگر در جریان تغییر فصل از زمستان به تابستان تغییر لباس داده باشد.

ازن مقصر اصلی آلودگی هوای این روزهای تهران و تعدادی از شهرهای کشور معرفی می‌شود. صحبت از یک آلاینده تازه‌وارد نیست اما تنها دو سال است که اندازه‌گیری غلظت آن تا حدی دقیق‌تر شده است و آلودگی ناشی از آن اعلام می‌شود. بنا به گفته محمودرضا مؤمنی - متخصص حوزه آلودگی هوا - متاسفانه تحقیقات لازم در مورد آلاینده ازن در کشور ما انجام نشده و نیاز است که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بیشتر در این زمینه ورود کنند تا راهکارهای روشنی برای کنترل این آلاینده مخرب ارائه شود.

این دانشجوی دکترای مدل‌سازی عددی آلودگی هوا در دانشگاه درکسل آمریکا، در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر اینکه آلاینده ازن بسیار واکنش‌پذیراست،می‌گوید: در این شرایط اثرات مخربی بر سلامت انسان و گیاهان می‌گذارد.

وی با اشاره به برخی اثرات مخرب این آلاینده اظهارمی‌کند: ایجاد تنگی نفس و خس‌خس سینه، ایجاد درد وقتی نفس عمیق کشیده می‌شود و سرفه و خارش‌گلو، تشدید بیماری‌های ریه مانند آسم، آمفیزم و برونشیت مزمن، افزایش تعداد حملات آسم، حساس‌تر شدن یه به عفونت، به‌طوری‌که حتی وقتی هم علایم آن ناپدید می‌شود همچنان آسیب‌رساندن به ریه ادامه دارد، ایجاد بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD) از اثرات مخرب این آلاینده است حتی این عوارض در افراد سالم هم دیده شده‌ است ولی برای افراد با مشکلات ریوی و گروه‌های خاص بیشتر است.

مومنی با بیان اینکه ازن جزو معدود آلاینده‌هایی است که اگر کیفیت هوا در شرایط سالم هم باشد بازمی‌تواند برای برخی از افراد جامعه از جمله گروه‌های حساس مشکلاتی ایجاد کند، تاکید می‌کند: تحقیقات نشان داده‌ است که به‌طور کوتاه‌مدت در معرض ازن قرار گرفتن، میزان مرگ‌ومیر زودرس را افزایش می‌دهد البته در مورد اثرات طولانی‌مدت این آلاینده هم شواهدی از وجود مشکلات دیده شده است ولی کافی نیست و بررسی‌ها ادامه دارد.
انواع آلاینده‌هایی که تنفس می‌کنیم

این متخصص آلودگی هوا در ادامه با اشاره به اینکه آلاینده‌ها به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند،اظهار می‌کند: آلاینده‌های اولیه، آلاینده‌هایی هستند که به‌طور مستقیم از منابع آلاینده منتشر می‌شوند مانند مونواکسیدکربن (CO)، اکسیدهای ازت (NOx)، دی‌اکسیدگوگرد (SO2) و برخی ذرات معلق. آلاینده‌های ثانویه، آلاینده‌هایی هستند که از ترکیب سایر گازها و ترکیبات در جو زمین تشکیل می‌شوند و از منابع آلاینده به‌طور مستقیم منتشر نمی‌شوند. ازن یک آلاینده ثانویه است که به‌طور مستقیم از هیچ منبع آلاینده‌ای منتشر نمی‌شود بلکه از ترکیب سایر گازها و ترکیبات در جو به‌وجود می‌آید.
چرا ازن در تابستان بالاست؟

وی در تشریح نحوه شکل‌گیری و انتشار ازن و ارتباط آن با سایر آلاینده‌ها با تأکید بر اینکه برای تشکیل ازن سه عامل نورخورشید و اکسیدهای ازت (NOx) و مواد آلی فرار (VOC) نیاز است، می‌گوید: اکسیدهای ازت (NOx) از خودروها، منابع خانگی و صنایع تولید و مواد آلی فرار (VOC) نیز از صنایع به‌ویژه پالایشگاه‌، خودروها و درختان منتشر می‌شود اما نکته مهم در این واکنش شیمیایی، نورخورشید است که هر چه شدت آن بیشتر باشد با وجود ثابت ماندن میزان بقیه ترکیبات، آلاینده ازن بیشتری تولید می‌شود و به‌همین دلیل است که میزان تشکیل این آلاینده و غلظت آن در تابستان بیشتر از سایر فصول هست.
وضعیت ازن در ایران

مؤمنی ادامه می‌دهد: متاسفانه در کلانشهرهای کشور ما در همه فصول میزان انتشار اکسیدهای ازت (NOx) و مواد آلی فرار (VOC) بالاست که در فصل تابستان به دلیل تابش شدید نور خورشید شرایط برای تولید آلاینده ازن فراهم است.
روش‌های کنترل ازن

این فعال محیط زیست در ادامه در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای کنترل آلاینده ازن وجود دارد، با تأکید بر اینکه ازن یک آلاینده ثانویه است و برای کنترل آن باید پیش‌مواد اولیه تشکیل‌دهنده آن کنترل شود، می‌گوید: برای تشکیل ازن نیاز به اکسیدهای ازت (NOx) و مواد آلی فرار (VOC) با حضور نور خورشید است. پس اگر می‌خواهیم میزان ازن را کنترل کنیم باید میزان انتشار اکسیدهای ازت (NOx) و یا مواد آلی فرار (VOC) و یا هر دو کنترل شود.

وی ادامه می‌دهد: یکی از راهکارهای موثر در کنترل ازن، شناسایی پیش‌ماده اولیه حاکم بر آن است. باید مشخص شود که آیا میزان تشکیل ازن بیشتر تحت تاثیر اکسیدهای ازت (NOx) است که اصطلاحاً «مواد آلی فرار محدودشده» (VOC-Limited) نامیده می‌شود و یا بیشتر تحت تاثیر مواد آلی فرار (VOC) است که به آن اصطلاحاً «اکسیدهای ازت محدودشده» (NOx-Limited) گفته می‌شود و یا هر دو.

مؤمنی می‌افزاید: این موضوع اهمیت دارد چراکه اگر تشکیل ازن بر اثر «مواد آلی فرار محدودشده» (VOC-Limited) باشد، با کنترل و کاهش میزان کم مواد آلی فرّار می‌توان غلظت ازن را به‌میزان قابل توجهی کاهش داد و یا اگر تشکیل ازن تحت «اکسیدهای ازت محدودشده» (NOx-Limited) باشد، با کنترل و کاهش میزان کم اکسیدهای ازت می‌توانیم غلظت ازن را به‌میزان قابل توجهی کمتر کنیم.

به گزارش ایسنا، موضوع افزایش غلظت ازن در تهران به حدی داغ شده که چهارشنبه هفته گذشته (12 تیر)، در دستور جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا قرار گرفت و مسعود تجریشی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست - ضمن ارائه گزارش مختصر از تعداد روزهای ناسالم تهران بر اثر افزایش غلظت ازن گفته بود: با اینکه هوای تهران تمیز به نظر می‌رسد و آسمان آبی است اما شاخص آلاینده ازن به طور وحشتناکی بالا رفته است.

همچینین در همان جلسه نماینده وزارت بهداشت ضمن ابراز نگرانی از افزایش غلظت ازن تاکید کرده بود: احتراق خودروها و موتورسیکلت‌ها و نبود کاتالیست مناسب باعث افزایش غلظت ناکس و در نتیجه غلظت ازن می‌شود.