تهران؛ پایتختی که به سختی نفس می‌کشد

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ بر اساس آخرین اطلاعات ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای تهران، وضعیت کیفی هوای تهران در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است. این جمله شاید پر تکرارترین جمله خبری چندساله اخیر کشور و بویژه پایتخت است.

اما در سال جدید این اخبار به کل تغییر کرده و شاهد هوایی پاک در تهران هستیم. اخباری که به معجزه شبیه است و باور آن برای پایتخت‌نشینان کمی سخت به نظر می‌آید؛ اما حقیقت دارد. وزش بادها و بارش‌های ممتد باران این حقیقت شیرین را برای تهران و هوایش رقم زده که امیدواریم پاینده باشد.

از نظر آب و هوایی، تهران غیر از نواحی کوهستانی شمال که اندکی مرطوب و معتدل است، کاملا گرم و خشک است. متوسط سالانه دما حدود 18 درجه سانتیگراد ثبت شده‌ که با کاهش دما احتمال آلودگی در سطح شهر بیشتر می‌شود. همچنین دما در مرکز شهر تهران بیشتر از حاشیه آن است که باعث می‌شود جهت باد از حاشیه به طرف مرکز این جزیره حرارتی بوده و باعث افزایش آلودگی در مرکز می‌شود.

شهر تهران بر اساس منابع مختلف در روز‌ها معادل 14 میلیون و در شب‌ها حدود 8 میلیون نفر جمعیت دارد. از سویی بیش از 8000 واحد صنعتی در تهران وجود دارد که 30 در صد آن در غرب و 54 درصد در جنوب و 16 درصد در شرق تهران تاسیس شده‌اند که به دلیل وزش باد‌های غالب غربی و جنوب غربی بیشتر مواد زاید این کارخانه‌ها به داخل شهر هدایت می‌شوند و بیشتر وقت‌ها اگرچه نواحی غرب تهران آلوده نیست ولی د ر شرق تهران، آلودگی هوا تا چندین کیلومتر به طرف ورامین گسترده شده است.

تخمین زده می‌شود که تا 80 در صد از آلودگی هوای تهران مربوط به خودرو‌ها باشد. چراکه در تهران تقریباً 3 میلیون خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد که اکثرا فاقد مبدل کاتالیستی که حدودا تا 90 درصد گازهای سمی را خنثی کرده و برای فیلتر شدن گازهای خروجی از اگزوزاستفاده می‌شوند هستند. لذا، حل مسئله آلودگی هوا توسط خودرو‌ها، به برنامه‌های موثری احتیاج دارد.
اصلی‌ترین دلیل آلودگی هوای شهر تهران؛ وجود گاز منوکسید کربن در هوا است.

منوکسیدکربن یکی از گازهای مهم در چرخه حیات موجودات زنده است، بـا ایـن وجـود انتشار بیش از حد این گاز در محیط زیست که ناشی از فعالیت‌های بشری است اثرات سوئی را بـر محیط زیست گذاشته است. انتشار بیش ازحد دی اکسیدکربن با توجه به استفاده فراوان از سـوخت‌های فسیلی در دنیا باعث افزایش دمای کره زمین و عوارض ناشی از آن گشته است.

از این گذشته گاز مونو اکسید کربن اثراتی را نیز بر بدن می گذارد، تحقیقات نـشان داده اسـت کـه قـرار گـرفتن طولانی مدت در معرض مقادیر متوسط و مشخصی از این گاز می‌تواند اثرات سوئی بـر  سلامتی داشته باشد؛ زیرا بر متابولیسم بدن اثر گذاشته و باعث رسوب کلـسیم در بافت‌ها می‌شود، همچنین مشخص شده است که مونو اکسید کربن برای قلب نیز سمی است، زیرا نیروی انقباضی را در قلب کاهش داده و این اثر با افزایش غلظت دی اکسیدکربن افـزایش مـی‌یابد.

اما گفتنی است مونو اکسید کربن یک گاز بسیار سمی و خطرناک است. افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند و یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند.

قرار گرفتن در معرض غلظت بالای این گاز باعث کاهش دقت بینایی، کاهش توان کاری، عدم قابلیت یادگیری و انجام فعالیت‌های دشوار می‌شود. چهار نوع بیماری عمده در این راستا عبارت‌اند از: 1- قلبی - ریوی 2- عصبی 3- تجزیه فیبرین 4- بیماری‌های دوران زایمان.

یک سازمان تحقیقـاتی در آمریکـا مطالعـاتی را بـر روی گـازCO2 کـه مربـوط بـه گزارشات حوادث آتش سـوزی بـود انجـام داد، در ایـن تحقیقـات 51 مـورد حادثـه درخصوص انتشار گاز CO2 از تجهیزات اطفای حریق گزارش شده بود که منجر به 72 مورد مـرگ و 145 مورد جراحت شده بود.  با توجه به اینکه CO2 گازی تقریبا بی‌بو و بی‌رنگ است؛ تشخیص آن در محیط در مقادیر کمتر از  40درصد مشکل بوده و همچنین تشخیص مسمومیت با آن نیز دشوار است، زیرا علائیم مـسمومیت بـا  دی اکسید کربن مشابه مسمویت با تعداد زیادی از آلاینده‌ها است و دارای اثر اختصاصی نیست.

همانطور که گفته شد دی اکسیدکربن یک خفگی‌آور ساده است، مکانیسم خفگی به این ترتیب است که افزایش میزان CO2 باعث کاهش غلظت اکسیژن تا سطح خطرناک برای انسان می‌شود.  هرچند مطالعات بر روی حیوانات نشان می دهد ترکیب گاز CO2 با منوکسید کربن می‌تواند باعث افزایش سرعت اتصال منوکسید کربن به هموگلوبین شده و اثر خفه‌کنندگی آن را نشدید کند.

تحقیقات و ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از تماس با دی اکسیدکربن نشان می‌دهـد کـه در زمـان کوتاه حداکثر دوز قابل تحمل 3درصد و در زمان طولانی یک درصد است و بالاتر از این مقادیر بر روی سلامتی در افراد عادی اثر خواهد داشت.

اثرات حاصل از استنشاق دی اکسید و منوکسید کربن

• قرارگیری در مدت طولانی در مقدار یک درصد باعث ایجاد خواب آلودگی می‌شود.
• در غلظت 2درصد اثراتی مانند مواد مخدر بر بدن داشته و باعث بالا رفتن ضـربان قلـب و فـشار خون شده و باعث می شود که میزان شنوایی کاهش یابد.
• در 5درصد باعث تحریک مرکز تنفس، سرگیجه، گیجی و سختی تنفس همـراه بـا سـردرد مـی شود، حالت‌های اضطراب و آشفتگی هم می‌تواند در این غلظت‌ها ایجاد شود.
• در غلظت های حدود 8درصد باعث سردرد، تعرق، تاری دید، رعشه و کاهش هوشیاری بعد از 5 تا 10 دقیقه درمعرض قرار گیری، می شود.