جاده‌ها بلای جان کوهستان‌ها

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایسنا، عبدالله اشتری  ادامه داد: برخی جاده‌ها به‌خاطر ایجاد ارتباط بین شهرها احداث شده اند، اما بعضی از جاده‌های دسترسی توسط اهالی محلی برای حمل سریع‌تر محصولات کشاورزی و رساندن آن‌ به بازار بدون هیچ کنترل و ضابطه‌ای ایجاد شده اند و به دلیل اینکه هیچ کنترلی روی آن‌ها نیست در مواقعی تخریب وارده بسیار گسترده‌ است. امروزه تقریبا کوهی نیست که به آن پا بگذارید و جاده‌ای در آن نبینید. در واقع جاده‌ها بلای جان کوه‌های ما شده اند.

وی کوهستان‌ها را از نظر فرسایش و فشارهایی که به آن‌ها وارد می‌شود به سه دسته تقسیم کرد و گفت: دسته اول کوه‌هایی هستند که در نزدیکی و حاشیه شهرها قرار دارند که بیشترین فشار را از ناحیه جمعیت و تغییر کاربری تحمل می‌کنند. دسته دوم کوه‌ها و قله های منحصربه فرد شامل کوه‌های «دماوند»، «سبلان» و «علم‌کوه» می شوند و دسته سوم سایر کوهستان‌های کشور هستند که کمتر دست خورده‌اند. این دسته دور از دسترس و پراکنده هستند. بنابراین فشار نسبتا کمتری به آن‌ها وارد شده‌است.

اشتری تاکید کرد: جاده‌کشی، ‌چرای بی رویه دام، ،بهره‌برداری از معادن و حضور گردشگر از دلایل تخریب و نابودی کوهستان‌ها هستند.

مدیرعامل انجمن حفظ محیط کوهستان در ادامه اظهار کرد: به‌دلیل افزایش جمعیت جوان کشور به خصوص در دو دهه اخیر، تعداد گردشگران و کوهنوردان نیز افزایش یافته است و اکنون در هر کوه و دره‌ای در تهران و یا شهرهای مختلف جمعیت زیادی را می بینید که این مساله فشار بسیار زیادی را به کوهستان‌های ما وارد کرده است.

این فعال حوزه محیط کوهستان تاکید کرد: حضور گردشگران و کوهنوردان، تنها یکی از علت های فشار وارده بر کوه‌هاست و عواملی چون چرای دام، جاده‌کشی، معدن‌کاوی، تخریب پوشش گیاهی،‌ فرسایش خاک، علف‌چینی و کندن بوته‌ها از دلایل تخریب و نابودی کوهستان هاست.

وی با اشاره به علت منحصر به فرد بودن برخی قله های کشور گفت: کوه دماوند، به عنوان بلندترین قله کشور علاوه‌ بر دارا بودن ارزش‌های طبیعی، از نظر تاریخی و فرهنگی نیز ارزشمند است و نام این قله زیبا در داستان هایی همچون زال و سیمرغ، فریدون و آرش کمانگیر وجود دارد.

اشتری افزود: علم‌کوه از نظر جاذبه‌های کوهنوردی بسیار خاص است و مجموعه‌ای از دیواره‌ها و ارتفاعات مختلفی در این کوه دیده می شود که نه تنها برای کوهنوردان ایرانی بلکه برای کوهنوردان دنیا نیز دارای جذابیت است. کوه سبلان نیز جزو معدود کوه‌های دنیاست که دریاچه معروف آن، مانند نگینی روی قله می‌درخشد و چشم‌انداز بسیار زیبا و منحصر به‌ فردی دارد.

اشتری ادامه داد: طی سال‌های اخیر تعداد زیادی از مردم عادی نیز به این قله صعود می‌کنند اما آن این گروه از افراد را نمی توان جزو کوهنوردان به‌شمار آورد؛ چراکه کوهنوردان عموما آموزش‌ دیده‌اند و پسماندهای خود را به پایین حمل می‌کنند، از بیراهه حرکت نمی‌کنند و از تخریب کوهستان جلوگیری می‌کنند. در صورتی که گردشگران عادی به این نکات توجهی ندارند و خاک زیر پای آنان از بین می‌رود و پسماندهای‌شان در کوه‌ها باقی می‌ماند.

وی افزود: در جبهه جنوبی کوه دماوند راهی به عرض 10 متر ایجاد شده و خاک آن کاملا تخریب شده‌ است؛ خاکی که بسیار ارزشمند است اما به دلیل همین بی توجهی ها خاصیت خود را از دست داده و نفوذپذیری آن از بین رفته‌ است. بنابراین قادر به جذب آب و اکسیژن کافی نیست و قابلیت رشد و نمو گیاه هم ندارد و فرسایش آن بسیار زیاد شده است.

وی یکی از عمده‌ترین عوامل تخریب‌ کوهستان‌های ایران را حضور دام در کوهستان‌ها دانست و گفت: به‌دلیل افزایش جمعیت و نیاز به تامین منابع غذایی حضور دام در کوهستان‌ها افزایش یافته که باعث تخریب پوشش گیاهی و تخریب خاک شده‌ است.

مدیرعامل انجمن حفظ محیط کوهستان اظهار کرد: همانطور که اشاره شد جاده‌کشی، ساخت و ساز و گسترش شهرها به سمت کوه‌ها نیز از دیگر عوامل تخریب کوهستان‌ها هستند و از دیگر عوامل تخریب کوه‌ها می‌توان به بوته‌کنی و علف‌چینی به شکل سنتی و تبدیل مراتع طبیعی به دیم زارهای کم بازده و شخم زدن زمین به صورت غیر اصولی توسط اهالی محلی اشاره کرد.

وی در ادامه گفت: برای مثال در برخی از دامنه‌های شیب‌دار گندم کاشته می‌شود، اما به‌دلیل شیب زیاد و شخم زدن به موازات شیب، آب به سرعت در شیارهای ایجاد شده جریان پیدا می کند و خاک و مواد مغذی طی چند سال اولیه شسته می شود. این زمین‌ها معمولا بعد از گذشت چند سال به‌دلیل کاهش بازدهی زمین رها می شوند درحالی‌که شدت فرسایش در این زمین‌ها بسیار بالا است.

این فعال حوزه محیط زیست تاکید کرد: نصب دکل‌های برق فشار قوی و عبور لوله‌های گاز و... که نیاز به جاده‌های دسترسی دارند، می تواند از دیگر عوامل مخرب کوهستان ها باشد.

مدیرعامل انجمن حفظ محیط کوهستان درباره بهره‌برداری از معادن نیز خاطرنشان کرد: منطقه در نظر گرفته شده برای بهره‌برداری قبلا باید بررسی شود و حساسیت‌های آن از لحاظ زیست محیطی و صرفه اقتصادی توجیه داشته باشد.

اشتری در پایان گفت: نمی توان گفت از هیچ معدنی بهره‌برداری صورت نگیرد؛ چراکه کار، معیشت و برخی مسائل اقتصادی به معادن وابسته است، اما بررسی میدانی یک معدن الزامی است و اگر به عنوان مثال، معدن مورد نظر در منطقه حفاظت شده‌ای قرار داشته باشد، برداشت از آن مورد تایید نیست.