کفه سنگین واردات قطعه در تجارت خودرو

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، بر این اساس طی یک ماه گذشته دو گروه از فعالان خودرویی، یعنی دست‌اندرکاران تولید و تجارت خودرو، نسبت به واردات قطعه و همچنین عدم‌تخصیص ارز به واردات هشدار دادند. حالا انتشار گزارش 8ماهه تجارت خارجی به نوعی تایید‌کننده نگرانی‌هایی است که فعالان خودرویی نسبت به آن هشدار داده بودند. گزارش 8ماهه تجارت خارجی که از سوی سازمان توسعه تجارت از صادرات و واردات کالا منتشر شده، حکایت از آن دارد که واردات قطعه، آن هم برای تولید خودروهای مونتاژی در کشور، در رتبه چهارم کل کالاهای وارداتی به ایران قرار دارد. طبق این گزارش، کالاهای مربوط به «خودرو و نیرو محرکه» 15.5درصد از کل واردات کشور در هشت ماه سال جاری را به خود اختصاص داده‌اند.

از ابتدای سال جاری تا انتهای آبان‌ماه کل قطعاتی که به کشور وارد شده معادل یک‌میلیارد و 608میلیون دلار بوده است. این رقم نسبت به آمار یک‌میلیارد و 74میلیون دلاری هفت‌ماهه ابتدایی سال 534میلیون دلار  رشد را ثبت کرده است. همچنین در مدت مشابه سال گذشته کل قطعات واردشده به کشور برای تولید خودرو 768میلیون دلار بود. بنابراین می‌توان گفت در هشت‌ماهه امسال بیش از دوبرابر، یعنی با رشد 109 درصدی، شاهد ورود قطعات به کشور بوده‌ایم.

از این بین اما بیشترین واردات قطعه برای مونتاژ خودروهای چینی بوده است، به طوری که در مدت زمانی مذکور یک‌میلیارد و 42میلیون دلار قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری با داخلی‌سازی 14 تا 30درصد وارد کشور شده است. این درحالی است که در مدت مشابه سال گذشته این رقم تنها 431میلیون دلار بود. بنابراین در این مدت زمانی واردات قطعه برای مونتاژ چینی‌ها 142درصد رشد را ثبت کرده‌ است. این آمار، گزارشی را که پیش از این «دنیای اقتصاد» با تیتر «مونتاژکاری با ارز واردات» منتشر کرد تایید می‌کند. در این گزارش به‌صراحت عنوان شده بود که ارز واردات به سمت مونتاژ خودروها تغییر مسیر داده است. در هر صورت چندی پیش نیز وزارت صمت در آماری اعلام کرد که تولید خودروهای سواری مونتاژی که تماما در دست خودروسازان چینی است، با رشد 81درصد همراه بوده است.

اما در حالی یک‌میلیارد و 42میلیون دلار تنها در هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری برای مونتاژ خودرو، آن هم با داخلی‌سازی پایین، تخصیص داده شده که طبق آمار گمرک ایران در 9ماهه امسال کل واردات خودرو به کشور تنها 86میلیون و 478هزار دلار بوده است. آن هم در شرایطی که طبق قانون سالانه باید یک‌میلیارد یورو برای واردات خودرو تخصیص داده شود. این موضوعی بود که چند روز پیش یعنی 12دی‌ماه پای وزیر صمت را به خانه ملت باز کرد. نمایندگان از عباس علی‌آبادی خواسته بودند که به مجلس برود تا در مورد تعلل در واردات خودرو توضیح دهد. گرچه تا قبل از این جلسه سیاستگذار بارها تاکید کرده بود که مشکل اصلی واردات مربوط به کمبود ارز می‌شود اما محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در این جلسه اعلام کرد که از ابتدای سال تاکنون پنج‌میلیارد و 406‌میلیون دلار به حوزه خودرو اختصاص یافته‌ است؛ آماری که نشان داد ارز برای حوزه خودرو هست اما به واردات نمی‌رسد.

حالا گزارش سازمان توسعه تجارت نیز تایید می‌کند که بیشتر ارزی که به «خودرو و نیرومحرکه» رسیده صرف مونتاژ خودرو شده است. البته آمار وزارت صمت مبنی بر رشد 81درصدی تولید خودروسازان خصوصی نیز به‌نوعی این سرنخ را می‌داد که ارز زیادی راهی این خودروسازی‌ها شده است. همچنین طبق این آمار «خودرو و نیرومحرکه» در صدر کالاهای وارداتی از چین قرار دارد؛ به طوری که بیش از یک‌سوم، یعنی 34 درصد، از کل کالاهایی که در هشت‌ماهه امسال از چین راهی ایران شده مربوط به صنعت خودرو است.
«خودرو» در صدر کالاهای صنعتی وارداتی

در بخش ابتدایی گزارش سازمان توسعه تجارت به صادرات کالا پرداخته شده است. برخلاف واردات، در حوزه صادرات، «خودرو و نیرو محرکه» جایگاه بالایی در بین کالاهای صادراتی ندارد. بین کالاهای صنعتی، خودرو و نیرو محرکه در رتبه هشتم قرار دارد، به طوری که از ابتدای سال جاری تا انتهای آبان‌ماه 183میلیون دلار، معادل 44هزار تن خودرو و قطعه، صادر شده است. گرچه در بازه زمانی مشابه در سال گذشته این رقم 101میلیون دلار، معادل 33هزار تن، بوده و از نظر ارزشی 82درصد رشد را ثبت کرده اما رقم به قدری پایین است که با کمی افزایش در صادرات نیز درصدهای زیادی برای رشد صادرات ثبت می‌شود. در واقع 183میلیون دلار برای صادرات خودرو و قطعه رقم بسیار پایینی است. در بین کشورهایی که مقاصد اصلی صادراتی ایران محسوب می‌شوند نیز هیچ‌یک واردات قابل‌توجهی در حوزه خودرو و قطعه از ایران نداشته‌اند. در بین این کشورها که شامل چین، امارات، ترکیه، هند، پاکستان، افغانستان، عمان، روسیه و اندونزی می‌شوند، تنها روسیه است که 6درصد از کالاهایی را که از ایران وارد می‌کند به خودرو و قطعات اختصاص داده و به دیگر کشورهای مذکور هیچ صادراتی در این حوزه نداریم.

اما در آمارهای وارداتی «خودرو و نیرو محرکه» کاملا خودنمایی می‌کند. حدود 68درصد از کل واردات کشور به کالاهای صنعتی اختصاص دارد که خودرو و نیرو محرکه نیز در صدر کالاهای صنعتی واردشده به کشور هستند؛ به طوری که در هشت‌ماهه ابتدایی امسال 6میلیارد و 403میلیون دلار واردات در این حوزه داشته‌ایم که معادل 694هزار تن است. «خودرو و قطعات» 15.5درصد از کل واردات کشور از ابتدای سال جاری تا انتهای آبان‌ماه را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در هشت‌ماهه ابتدایی سال 1401 کل واردات کشور در حوزه «خودرو و نیرو محرکه» چهار‌میلیارد و 656میلیون دلار، معادل 529هزار تن، بود.

بنابراین در این مدت زمانی کشور یک‌میلیارد و 748میلیون دلار، معادل 165هزار تن، بیشتر واردات خودرو و قطعه انجام شده است. از نظر ارزشی در هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری واردات خودرو و قطعه 38درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال گذشته ثبت کرده است. همان‌طور که اشاره شد تنها 86.5میلیون دلار مربوط به واردات خودرو بوده و مابقی قطعه وارد شده است.  اما قطعاتی که برای تولید خودروی سواری با داخلی‌سازی پایین (14 تا 30درصد) وارد کشور شده‌اند بیشترین سهم از کالاهایی خودرویی در واردات را داشته‌اند.

این قطعات در هشت‌ماهه ابتدایی سال به میزان یک‌میلیارد و 42میلیون دلار وارد کشور شده‌اند که 142درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. از نظر وزنی نیز واردات این محصولات به میزان 103هزار تن بوده که نسبت به رقم ثبت‌شده 44هزار تنی برای مدت مشابه سال گذشته 134درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین این آمار بررسی کرده که ارزش هر واحد از کالاهای این گروه که وارد کشور شده چه تغییراتی را داشته است. بر این اساس از ابتدای سال جاری تا انتهای آبان‌ماه هر تن خودرو و قطعه‌ای که وارد کشور شده، 10هزار و 71دلار ارزش داشته است. این در حالی است که این رقم برای هشت‌ماهه ابتدایی سال گذشته، 9هزار و 735دلار بوده است؛ بنابراین ارزش کالاهای وارداتی در حوزه خودرو به ایران نیز 3درصد رشد را ثبت کرده است.

اما قطعات منفصله برای تولید خودروهای سواری با داخلی‌سازی 30 تا 50درصد، که می‌توان گفت خودروهای مونتاژی شرکت‌های بزرگ خودروساز کشور هستند، سهم 307میلیون دلاری از واردات هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری داشتند. این رقم در مدت مشابه سال گذشته 209میلیون دلار بود که رشد 47 درصدی را نشان می‌دهد. از نظر وزنی هم واردات این قطعات از 24هزار تن به 35هزار تن رسیده تا 42درصد افزایش داشته باشد. ارزش واحد این قطعات نیز طبق آمار سازمان توسعه تجارت، از ابتدای امسال تا انتهای آبان هشت‌هزار و 880دلار به ازای هر تن بوده که رشد 3درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، که رقم هشت‌هزار و 589دلاری برای هر تن را ثبت کرده بود، داشته است.

همچنین واردات قطعاتی که برای تولید وانت وارد کشور شده‌اند هم در بازه زمانی که ذکر شد، رشد 102درصدی داشته است؛ به طوری که در هشت ماه ابتدایی سال جاری 259میلیون دلار قطعه برای تولید وانت وارد ایران شده است. این در حالی است که این رقم برای مدت مشابه سال پیش 128میلیون دلار بوده است. از نظر وزنی نیز این گروه کالایی با رشد 107درصدی، از 15هزار تن به 31هزار تن رسیده است. ارزش واحد این قطعات نیز در هشت‌ماهه ابتدایی امسال هشت‌هزار و 298دلار به ازای هر تن بوده که 3درصد نسبت به هشت‌ماهه ابتدایی سال گذشته کاهش داشته است. همچنین مبادی ورودی خودرو و قطعات بدین شرح است: 34درصد از کل واردات از چین، 9درصد از کل واردات از امارات، 12درصد از کل واردات از ترکیه و 7درصد از کل واردات از آلمان مربوط به این گروه کالایی است.