عصر خودرو- در سال ۲۰۲۵، با توجه به تحقیقات جهانی و گزارشهای سازمانهایی مانند آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) و مرکز دادههای سوختهای جایگزین وزارت انرژی ایالات متحده، خودروهای هیبریدی به عنوان یکی از راهحلهای کلیدی برای مقابله با بحرانهای زیستمحیطی و انرژی ظاهر شدهاند.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، این خودروها، که ترکیبی از موتور بنزینی و الکتریکی را به کار میگیرند، نه تنها مصرف سوخت را به طور قابل توجهی کاهش میدهند، بلکه آلایندگی کربنی و آلایندههای محلی را نیز به حداقل میرسانند. در ایران، جایی که صنعت خودرو با چالشهای تحریمها، وابستگی به واردات سوخت و آلودگی شدید هوا در کلانشهرهایی مانند تهران روبرو است، گذار به سمت هیبریدیها میتواند تحولآفرین باشد. بر اساس آمار تولید سالانه حدود 1.1 میلیون دستگاه (با فرض خوشبینانه 1.5 میلیون و بدبینانه 1 میلیون) اگر حداقل یکچهارم تولیدات هیبریدی شود، صرفهجویی عظیمی در مصرف سوخت و کاهش آلایندگی رقم خواهد خورد.
برتری هیبریدیها بر بنزینیها: مصرف سوخت کمتر
تحقیقات سال 2025، از جمله گزارش EPA در مورد خودروهای هیبریدی 2025، نشان میدهد که این خودروها به طور متوسط 30 تا 50 درصد مصرف سوخت کمتری نسبت به مدلهای بنزینی معادل دارند. برای مثال، تویوتا پریوس 2025 با مصرف ترکیبی حدود 4.1 لیتر در 100 کیلومتر در مقایسه با یک سدان بنزینی متوسط مانند هوندا سیویک بنزینی با 6.5 لیتر در 100 کیلومتر، بیش از 37 درصد صرفهجویی سوخت ایجاد میکند. گزارش فوربز (نوامبر 2024) تأکید میکند که مالکان هیبریدیها در پنج سال اول، بین 3000 تا 4250 دلار در هزینه سوخت صرفهجویی میکنند که این رقم بر اساس میانگین مصرف 15000 مایل (24هزار کیلومتر) در سال محاسبه شده است.در شرایط واقعی رانندگی (Real Driving Emissions یا RDE)، مطالعهای در ScienceDirect بر روی جفتهای هیبریدی و بنزینی از مدلهای یکسان مانند تویوتا کرولا، نشان داد که هیبریدیها در ترافیک شهری 40 درصد و در بزرگراهها 25 درصد سوخت کمتری مصرف میکنند. این برتری به دلیل سیستم بازیافت انرژی ترمز (Regenerative Braking) و عملکرد الکتریکی در سرعتهای پایین است. در ایران، جایی که میانگین مسافت رانندگی سالانه حدود 15000 کیلومتر است و بنزین یارانهای با قیمت پایین مصرف را تشویق میکند، این صرفهجویی میتواند سالانه هزاران میلیون لیتر بنزین ذخیره کند. گزارش MIT Climate Portal نیز تأیید میکند که هیبریدیها در چرخه کامل عمر (از تولید تا اسقاط)، 30 درصد انرژی کمتری نسبت به بنزینیها نیاز دارند که این امر در کشورهای وابسته به نفت مانند ایران، امنیت انرژی را افزایش میدهد.
کاهش آلایندگی: گام به سوی هوای پاکتر
علاوه بر صرفهجویی سوخت، هیبریدیها آلایندگی کمتری تولید میکنند. بر اساس دادههای Alternative Fuels Data Center DOE، هیبریدیها (HEV) انتشار گازهای خروجی را تا 50 درصد کاهش میدهند، زیرا در حالت الکتریکی، هیچ آلایندهای از اگزوز خارج نمیشود. برای CO2، گزارش EPA نشان میدهد که یک هیبریدی متوسط مانند هیوندای الانترا هیبریدی 2025، 120 گرم CO2 در هر کیلومتر تولید میکند، در حالی که مدل بنزینی آن 180 گرم است؛ یعنی 33 درصد کاهش. درزمینه آلایندههای محلی مانند NOx و ذرات معلق (PM2.5) که عامل اصلی آلودگی تهران هستند، هیبریدیها تا 60 درصد مؤثرتر عمل میکنند، طبق مطالعه ScienceDirect در شرایط سرد (مشابه زمستانهای ایران).تحقیقات MIT بر چرخه کامل (Well-to-Wheel) تأکید دارد: حتی با در نظر گرفتن انتشارات تولید برق (در ایران عمدتاً گازی)، هیبریدیها 40 درصد CO2 کمتری نسبت به بنزینیها دارند. در شهرهایی مانند تهران که سالانه بیش از 4 میلیون تن CO2 از خودروها منتشر میشود، این کاهش میتواند به بهبود کیفیت هوا و کاهش بیماریهای تنفسی کمک کند. گزارش NRDC نیز نشان میدهد که هیبریدیها در مقایسه با بنزینیها، 60 درصد کمتر در هزینههای زیستمحیطی دخیل هستند.
سناریوی ایران: تولید 1.5 میلیون دستگاه در سال
حال فرض کنیم تولید سالانه ایران 1.5 میلیون دستگاه باشد (طبق هدفگذاری وزارت صنعت که از 1.18 میلیون دستگاه فراتر برود). اگر 25 درصد (375000 دستگاه) هیبریدی شود، صرفهجوییها عظیم خواهد بود. فرض کنیم هر خودرو بنزینی متوسط 8 لیتر در 100 کیلومتر مصرف کند(که در بسیاری از خودروهای داخلی بسیار فراتر از این عدد است) و هر هیبریدی 5.5 لیتر (31.25 درصد کمتر، بر اساس میانگین EPA 2025). با مسافت متوسط 15000 کیلومتر در سال و عمر متوسط 10 سال:
- مصرف کل بنزینی (100%): 1.5 میلیون × 15000 × 8 / 100 = 1800 میلیون لیتر در سال.
- با 25% هیبریدی: صرفهجویی سالانه = 375000 × 15000 × (8 - 5.5) / 100 = 450 میلیون لیتر بنزین.
در 10 سال، این رقم به 4.5 میلیارد لیتر میرسد؛ معادل 10 درصد واردات بنزین ایران (حدود 45 میلیارد لیتر سالانه). برای آلایندگی، با فرض 2.3 کیلوگرم CO2 در هر لیتر بنزین، صرفهجویی 450 میلیون لیتر = 1.035 میلیون تن CO2 کمتر در سال. این معادل حذف انتشارات 220000 خودرو بنزینی کامل است و میتواند سهم خودروها در آلودگی تهران را 5تا7 درصد کاهش دهد.
سناریوی بدبینانه: تولید 1 میلیون دستگاه
در سناریوی بدبینانه (نزدیک به 992 هزار در 2024)، با 25% هیبریدی (250000 دستگاه):
- مصرف کل بنزینی: 1200 میلیون لیتر در سال.
- صرفهجویی: 250000 × 15000 × 2.5 / 100 = 93.75 میلیون لیتر در سال
در 10 سال، 937.5 میلیون لیتر ذخیره میشود که 2 درصد واردات را پوشش میدهد. در زمینه انتشارCO2؛ 215750 تن کمتر در سال (همچنان معادل 46000 خودرو بنزینی). این سناریو نشان میدهد حتی در شرایط رکود، هیبریدیها تأثیرگذارند.
