یکی از راهکارهای مهم در کاهش آلودگی هوا و ترافیک ایجاد حمل و نقل عمومی مناسب در شهرهاست. هر کدام از وسایل حمل و نقل عمومی اعم از مترو، بی آرتی و تراموا دارای مزایا و معایب خاصی هستند و در تمامی دنیا شهرداریها بسته به نیازسنجی و مطالعاتی که انجام میدهند و بر اساس معیارهای از قبیل هزینه، زمان، انعطاف پذیری، قابلیت اعتماد، راحتی و امنیت، آلودگی از این سیستمها استفاده میکنند.
ایجاد خطوط مترو از آذر ماه سال 1379 در مشهد آغاز شده است و بر اساس مطالعات جامع حمل و نقل شهر مشهد و مطالعات توسعه شبکه حمل و نقل ریلی که توسط پژوهشکده حمل و نقل در دانشگاه صنعتی شریف انجام شده مشهد نیازمند 4 خط مترو است.
خط یک مترو مشهد به طول 24 کیلومتر فرودگاه شهید هاشمینژاد را به منطقه وکیلآباد متصل میکند که به صورت کامل به بهره برداری رسیده است. خط 2 قطار شهری مشهد نیز به طول 14٫5 کیلومتر از انتهای طبرسی شمالی شروع میشود و در نهایت ایستگاه آخر خط مذکور انتهای بلوار فکوری خواهد بود.
فاز اول این خط از طبرسی تا میدان شهدا نیز در سال 96 به بهره برداری رسیده است و طبق آخرین وعده مسئولان شهرداری مشهد قرار است فاز دوم این خط نیز تا پایان سال به بهره برداری برسد.
فاز یک خط 3 قطار شهری نیز بر اساس برنامهریزیهای صورت گرفته در سال 1399 وارد مدار بهرهبرداری خواهد شد و خط چهار مترو نیز در دست ساخت است ولی زمان مشخصی برای به بهره برداری رسیدن این خط مشخص نشده است.
مسئولان خودشان هم قطار شهری سوار شوند
محمد سادات یکی از کارمندان که برای حضور در محل کار خود از قطار شهری استفاده میکند میگوید مسئولان مدام به مردم توصیه میکنند برای سفرهای درون شهری از مترو و اتوبوس استفاده کنند اما گران کردن بهای استفاده از حمل و نقل عمومی خلاف این سخنان است.
اگر مسئولان مشهد به جای ماشینهای اداری اختصاصی هر روز از قطار شهری استفاده کنند متوجه میشوند بسیاری از کسانی که از این وسیله نقلیه استفاده میکنند جزو اقشار با درآمد متوسط و کم و یا دانش آموزان هستند که این افزایش قیمت در هزینههای آنان تأثیر مستقیم میگذارد و باید به فکر این قشر نیز بود.
مجید دارابی یکی از دانشجویان که به صورت روزانه از قطار شهری استفاده میکند نیز میگوید: در تهران برای رفاه حال بازنشستگان و دانشجویان حداقل تخفیف 50 درصدی در بهای استفاده از خدمات مترو داده میشود اما در مشهد این خبرها نیست.
وی تاکید میکند: باید قیمت بلیت قطار شهری متناسب با درآمدهای مردم افزایش پیدا کند و در این شرایط سخت اقتصادی افزایش 150 تومانی اقدام درستی نیست.
حسینی یکی از شهروندان مشهدی نیز که مسافر قطار شهری است میگوید: وقتی بنزین لیتری هزار تومان است و میتوانیم با خودرو شخصی به راحتی در شهر تردد کنیم دیگر دلیلی برای استفاده از قطار شهری وجود ندارد و باید مشوقهایی برای مردم در نظر گرفته شود.
اتوبوس و قطار شهری گران شد
شورای شهر مشهد در روزهای پایانی سال گذشته بر اساس مصوبهای نرخ بلیت اتوبوس و قطار شهری را از 23 فروردین امسال افزایش داد و بر اساس این مصوبه در خطوط روزانه دولتی و خصوصی مبلغ بلیت با من کارت 650 تومان و در پرداخت نقدی هزار تومان است. در خطوط شبانه نیز قیمت بلیت 800 تومان با من کارت و 1,500 تومان نقدی است.
همچنین قیمت بلیت قطار شهری نیز از 650 تومان به 800 تومان افزایش یافت و نرخ بلیت تک سفره نیز 1,200 تومان پیش بینی شده که با این اقدام عملاً شهرداری مشهد آسانترین راه را برای جبران هزینههای خود انتخاب کرده است این در حالی است که میتوان با مدیریت هزینهها، درآمد اجاره غرفهها و مکانهای تجاری ایستگاههای مترو، تا حدودی قسمتی از هزینهها را جبران کرد تا در شرایط سخت اقتصادی کشور فشار کمتری بر استفاده کنندگان از حمل و نقل عمومی که اکثراً نیز از اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند آورده شود.
حال با توجه به اینکه در کشور ما بنزین با قیمتی بسیار کم در اختیار مردم قرار دارد و عملاً استفاده از وسایل شخصی به صرفه است، این افزایش قیمتها باعث کاهش تعداد مسافرین اتوبوس و قطار شهری خواهد شد کما اینکه چندی قبل محمد رضا حیدری رئیس شورای شهر مشهد در اظهاراتی بیان کرده بود طبق برنامهریزیها باید سهم اتوبوسرانی مشهد در جابه جایی مسافران به 40 درصد برسد که این میزان روند نزولی داشته و در حال حاضر نزدیک به 21 درصد سفرها با اتوبوس انجام میشود و با اجرایی شدن مصوبه جدید احتمالاً این روند تسریع خواهد شد.
تهیه لایحه پرداخت کرایه بر اساس مسافت
مدیر عامل شرکت بهره برداری قطار شهری مشهد نیز در همین رابطه میگوید: هزینههای تمام شده در سال جاری در سیستم مترویی تقریباً 2,400 تومان برای هر مسافر است و دریافتی ما از هر مسافر 800 تومان است و بقیه هزینهها را براساس برنامه ریزی ها شهرداری جبران خواهد کرد.
وحید مبین مقدم افزود: همچنین در سال جدید افزایش حقوق و دستمزدها را نیز داریم که باعث بالاتر رفتن هزینههای شرکت خواهد شد.
مدیر عامل شرکت بهره برداری قطار شهری مشهد در خصوص تأثیر این افزایش قیمتها در کاهش تعداد مسافرین گفت: در سالهای گذشته نیز این افزایش قیمتها انجام شده است ولی کاهشی در تعداد مسافرین اتفاق نیافتاده است و ما امیدواریم کاهش در تعداد مسافرین نداشته باشیم.
وی در خصوص لایحه پرداخت کرایه براساس زمان و مسافت طی شده نیز تصریح میکند: این لایحه امروز به شورای اسلامی شهر مشهد ارائه میشود و ما امیدواریم در بهار سال جاری این طرح عملیاتی شود.
مبین مقدم تاکید کرد: لایحه دیگری نیز در دست تدوین است تا تخفیفهایی برای اقشار مختلف مثل دانش آموزان و دانشجویان در پرداخت کرایه داده شود که این طرح نیز در دست تدوین است و گامهای اولیه آن برداشته شده است ولی اولویت بر اجرای لایحه عدالت در پرداخت کرایه براساس مسافت و زمان است چرا که همه اقشار جامعه را در بر میگیرد.
ناچار به افزایش قیمتها بودیم
مجتبی بهاروند، رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر مشهد نیز گفت: با توجه به مخالفت اعضای شورای شهر با پیشنهاد شهرداری مبنی افزایش 250 تومانی بهای خدمات اتوبوسرانی در سال 98، شرایط اقتصادی مردم را درک میکنیم ولی با توجه به تورم و نرخ ارز ناچار شدیم این بها را 150 تومان افزایش دهیم.
وی افزود: علاوهبر این، در سال گذشته با توجه به افزایش نرخ ارز، لوازم یدکی اتوبوس و مینیبوس با جهش بیسابقهای روبرو شد به نحوی که برخی از آنها تا 400 درصد افزایش قیمت داشتند.
رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر مشهد ادامه داد: قیمت تمام شده برای هر سفر با اتوبوس، حدود 2,500 تومان است که شهروندان مشهدی 25 تا 30 درصد این مبلغ را پرداخت میکنند.
در پایان باید توجه داشت که علی رغم افزایش هزینههای نگهداری قطار شهری و یا خرید اتوبوس ولی باید مؤلفههای جذابیت برای استفاده مردم از حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شود و یکی از این مؤلفههای بهای پرداختی است، که افزایش آن قطعاً در کاهش استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومی تاثیرگزار خواهد بود و شهرداری باید با مدیریت هزینههای خود بار کمتری را بر دوش شهروندان بیاندازد.