آلاینده ازن چگونه تولید می‌شود؟

به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو» به نقل از ایسنا، گاز ازن از ترکیب سه اتم اکسیژن ایجاد می‌شود. این گاز در لایه‌های بالای جو مانع ورود اشعه ماورای بنفش به زمین می‌شود و از این رو حضور آن در جو لازم و ضروری است اما ازن در سطح زمین خود را به‌صورت آلاینده‌ای سمی نشان می‌دهد. ازن موجود در سطح زمین برای سلامتی انسان، جانوران و گیاهان مضر است و از آن به عنوان ازن بد و آلاینده نامبرده می‌شود. این آلاینده به‌طور مستقیم در هوا منتشر نمی‌شود بلکه توسط واکنش‌های شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار در حضور نور خورشید ایجاد می‌شود. از این رو میزان آن در تابستان و طی ساعت‌های میانی روز بیش از سایر مواقع است.

در مورد چگونگی تشکیل آلاینده ازن باید گفت که پیش‌سازهای آن مواد آلی فرار (VOC) و ناکس یا اکسیدهای نیتروژن است. در واقع به‌نوعی خودروهای دیزلی، موتورسیکلت‌های فرسوده و بخارات بنزین پیش‌سازهای ازن هستند و تمامی این منابع در حضور گرما و نور خورشید، ازن تولید می‌کنند. از سوی دیگر استفاده از سوخت گازوییل در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها می‌تواند در افزایش غلظت ازن نقش داشته باشد.

هر چند که ازن بیش از چهار سال است که در ماه‌های گرم هوای تهران را آلوده می‌کند و هر سال نیز بر میزان آن افزوده می‌شود اما هنوز برنامه مشخصی برای کنترل غلظت آن در هوا از سوی دستگاه‌های مسئول ارائه نشده است. بهزاد اشجعی - دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان محیط زیست -  افزایش تعداد خودروها در تهران را یکی از عوامل افزایش غلظت آلاینده ازن می‌داند چرا که خودروها عامل اصلی تولید آلاینده ناکس و هیدروکربن‌های نسوخته هستند و در حضور گرما ازن تولید می‌کنند.

ارتقای استاندارد خودروها راهکار کاهش آلاینده ازن
او همچنین در گفت و گو با ایسنا تاکید می‌کند که ارتقای استاندارد خودروهای تولیدی به یورو5 یکی از راهکارهای کاهش آلاینده‌های هوا از جمله «ازن» است اما متاسفانه چندین سال است که خودروسازان به بهانه‌های مختلف زیر بار این موضوع نرفته‌اند.

حسین شهید زاده - مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران - نیر پیش از این به ایسنا گفته بود: مواد آلی فرار (VOC) از منابع مختلفی از جمله پمپ بنزین‌ها یا باک خودروها متصاعد می‌شوند. پیش از این وزارت نفت طرحی را تحت عنوان «طرح کهاب» برای کاهش بخارات ناشی از پمپ بنزین‌ها دنبال می‌کرد اما متاسفانه این طرح رها شد. از سوی دیگر در باک خودروها قطعه‌ای به نام کنیستر وجود دارد که بخارات بنزین داخل باک را جذب و آن را تبدیل به مایع می‌کند. اگر در باک خودرویی باز و بوی بنزین از آن خارج شود یعنی کنیستر به‌درستی کار نمی‌کند.

شهیدزاده همچنین تصریح می‌کند: در کشور ما خودروها به ازای هر 100 کیلومتر پیمایش 7 یا 8 لیتر سوخت مصرف می‌کنند اما در سایر کشورها این میزان به 4 لیتر رسیده است که این خود در افزایش آلاینده‌ها موثر است.

بر اساس گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ازن موجود در هوایی که تنفس می‌کنیم  - به‌ویژه در روزهای گرم و آفتابی که به طور معمول، ازن به حد ناسالم می‌رسد - می‌تواند به سلامت ما آسیب برساند حتی میزان به نسبت پایین ازن سبب بروز عوارضی بر سلامتی انسان می‌شود. در این بین افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی، کودکان، سالمندان و افرادی که در خارج از منزل فعالیت می‌کنند ممکن است نسبت به افزایش غلظت آلاینده ازن حساس‌تر باشند.

تنفس ازن همچنین می‌تواند انواع مشکلات سلامتی از جمله درد قفسه سینه، سرفه، سوزش گلو و گرفتگی ریه را موجب شود. ازن موجود در سطح زمین همچنین می‌تواند ریه‌ها را برای عفونت مستعدتر کند و التهاب جدار ریه‌ها را به دنبال داشته باشد.

بر اساس این گزارش، در صورتی که غلظت ازن بالاتر از حد مجاز سلامت باشد لازم است که کودکان و بزرگسالان فعال و افراد مبتلا به بیماری‎های ریوی - مانند آسم - از حضور طولانی مدت در فضای باز خودداری کنند و در صورتی‌که میزان این گاز در شرایط ناسالم قرار گیرد تمام افراد از جمله کودکان باید حضور خود در فضای باز را محدود یا در صورت نیاز متوقف کنند.