حرکت با چنگ و دندان

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، برای بی راهه نوردی و رانندگی در شرایط دشوار آفرودی، مهارت و تجربه بالایی احتیاج است اما ظهور فناوریهایی چون سیستم کنترل خزش و به تولید انبوه رسیدن آن، بیانگر آن است که شاید کمتر از یک دهه دیگر بدون نیاز به سالها تجربه و مهارت، در حال رانندگی در شرایط دشوار خارج جاده باشیم!

وقتی خودرو با راننده خود همکاری میکند
هرچند بسیاری از افراد حرفهای در زمینه آفرود، رانندگی با یک آفرودر قدیمی کاملا مکانیکی و فاقد هرگونه سیستم هوشمند کمکی را بسیار لذت بخشتر از رانندگی با شاسی بلندهای پیشرفته امروزی میدانند، اما حقیقت این است که وجود چنین سیستمهای هوشمندی با همراهی و جبران خطاهای انسانی در برخی موارد حتی به کمک حرفهایترین رانندهها میآیند.
سیستم کنترل خزش یا Crawl control که یکی از ابداعات تویوتا محسوب میشود، یکی از این سیستم هاست.
یکی از مشکلاتی که در هنگام تردد در مسیرهای خارج جاده وجود دارد، نحوه مدیریت پایداری و سرعت خودرو به هنگام عبور از شرایط لغزنده نظیر شن، گل و برف خصوصا در هنگام شیبدار بودن مسیر (نظیر بالا و پایین رفتن از رملها) است. نکتهای که وجود دارد این است که حتی در صورت درگیر بودن قفل دیفرانسیلها، گاز دادن حساب نشده و یا یک فرمان اشتباه نیز میتواند موجب گیر کردن خودرو و حرکت نکردن آن و یا بروز حرکات اضافه و حتی واژگونی خودرو گردد. در این شرایط، مسئله اصلی کنترل میزان چنگ اندازی تایرها به سطح مسیر است که یادگرفتن کنترل مقدار آن با گاز و فرمان، نیازمند تجربه بسیار بالایی است.
سیستم کنترل خزش دقیقا همین وظیفه را بر عهده دارد. این سیستم، در حقیقت یک مجموعه نرم افزار است که در حافظه ECU های مختلف خودرو نظیر ECU پیشرانه، سیستم کنترل کشش، سیستم فرمان و انتقال قدرت ریخته شده و این ECU ها از طریق ارتباطات مالتی پلکس خود قادر به ایجاد یک هماهنگی در کنترل قدرت پیشرانه، شیوه انتقال قدرت و ترمزها و تعلیق هستند.

کنترل خزش چگونه کار میکند؟
هنگام فعال شدن برنامه کنترل خزش، سیستم بنا بر ورژن خود از سه الی 5 سرعت پیشنهادی را در مقابل راننده قرار میدهد که سرعت بسیار کم برای عبور از شرایطی چون تپههای شنی و مسیرهای گلی یا برفی و سرعتهای بالاتر برای گذر از مسیرهای با شیب بسیار زیاد است. این سیستم فقط در حالت 4L گیربکس فعال شده و با رصد سرعت دوران هر چرخ از طریق سنسورهای ABS و تحلیل حرکات اتاق از طریق سنسورهای سیستم کنترل کشش نظیر سنسور نیروی کوریولیس، شتاب سنجها، زاویه فرمان و شیب سنج، میتواند یک دید کلی نسبت به شرایط خودرو پیدا کند. بنابراین با توجه به سرعت تعریف شده توسط راننده، در دنده مناسب شروع به حرکت کرده و با کنترل گشتاور ارسالی به هر چرخ از طریق ترمز گیری و کنترل زاویه دریچه گاز و پاشش سوخت، سعی میکند تا سرعت دوران تمامی چرخها را در محدوده خزش محاسبه شده قرار دهد. بنابراین سیستم تمرکز راننده را صرفا معطوف به فرمان دادن کرده و مدیریت قدرت و ترمز را خود بر عهده میگیرد. در این شرایط، تمامی ECU های درگیر در پروسه برنامه کنترل خزش، از طریق شبکه مالتی پلکس خودرو به صورت دائم اطلاعات لازم را تبادل میکنند تا هماهنگی کامل میان پیشرانه، گیربکس و ترمزها برقرار باشد. در ورژنهای جدیدتر سیستم کنترل خزش، سیستم کمکی گردش (Turn Assist) نیز اضافه شده که در سرعت بسیار کم امکان دور زدن در پیچهای دارای زاویه زیاد را فراهم میکند. در این حالت با ترمزگیری در یکی از چرخهای جلو و افزایش گشتاور در چرخهای مخالف، خودرو در راستای زاویه پیچ متمایل شده و به راننده در فرمان دادن به موقع کمک شایانی میکند تا بدین ترتیب از لغزش خودرو در خط مستقیم جلوگیری شود.

کنترل خزش در چه شرایطی مورد نیاز راننده است؟
تقریبا در هر نوبت صعود و یا پایین آمدن از مسیر با شیب زیاد، کنترل خزش میتواند با مدیریت سرعت دوران چرخها و به وجود آوردن یک حرکت آهسته و پیوسته، از انحراف خودرو و واژگونی و یا متوقف شدن جلوگیری کند. در شرایط لغزنده نیز کنترل خزش مانع گیر کردن و توقف خودرو میشود (به شرط آنکه از ابتدای مسیر به کار گرفته شود). حتی در هنگام عبور از آب نیز کنترل خزش به خاطر حفظ سرعت ثابت، از ایجاد موجهای بزرگ و تلاطم در آب جلوگیری کرده و پایداری خودرو حفظ میگردد.

چه خودروهایی از این سیستم بهره میبرند؟
سیستم کنترل خزش نخستین بار توسط تویوتا بر روی لندکروزر سال 2008 معرفی شد. امروزه انواع خانواده شاسی بلند و پیکاپ تویوتا اعم از پرادو، سکویا، توندرا، لندکروز، 4 Runner، FJ کروزر و لکسس GX از ورژنهای مختلف کراول کنترل بهره میبرند و حتی رقبایی چون لندرور نیز مکانیسم مشابهی را بر روی مدلهایی چون دیسکاوری قرار دادهاند که حتی بر سامانه تعلیق کنترل و نظارت دارد.
 

درجات مختلف سرعت سیستم

بلوک هیدرولیک ترمز نقش اساسی در کنترل خزش بازی میکند

وجود سیستمهایی چون کراول کنترل مدیون بستر مالتی پلکس موجود در خودرو است

نویسنده: عارف منظری